GÖRÜŞME TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 6

Görüşme verilerinin kaydedilmesi daha sonra yapılacak analiz ve değerlendirmeler ve bunların sonucunda hazırlanacak raporlar için temel teşkil etmektedir. Bir görüşmecinin görüşme sırasında ya da görüşmenin tamamlanmasının hemen ardından görüşme boyunca sorduğu sorulara görüşülen kişilerden aldığı cevapları, tepkilerini, görüşmenin gerçekleştirildiği ortam koşullarını ve görüşmeye eşlik eden her türlü durumu kaydetmesi büyük önem taşımaktadır. Bu açıklamalardan anlaşılacağı üzeri sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Görüşme verilerinin görüşme anında ya da sonrasında görüşmeci tarafından kaydedilmesi gerekir. Görüşme verilerinin görüşme sırasında ya da görüşmenin tamamlanmasının hemen ardından kaydedilmemesi halinde görüşme sırasında net olan bazı bilgilerin, kısa bir süre sonra unutulması söz konusu olabilecektir. Bu durum, analiz edilen ve görüşmeyi sonuçlara ulaştıracak verilerin daralmasına ve yanlış değerlendirmeler yapılmasına neden olabilecektir. Bunun ortaya çıkaracağı sonuç ise eksik veya yanlış bir raporlama olacaktır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Sosyal hizmet uzmanları aşağıdaki temel nedenlerle çocuk görüşmeleri yapmaktadırlar:

• Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Konvansiyonu kararlarının bağlayıcılığı nedeniyle,

• Risk altındaki ya da ihtiyaç sahibi çocukları değerlendirmek gerektiğinde,

• Evlat edinme çalışmaları sırasında,

• Boşanma kararı alan çiftlerin çocuklarının uyum sürecinde,

• Bakımları yerel makamlar tarafından gerçekleştirilecek çocukların belirlenmesi gerektiğinde,

• Engel ya da sağlık probleminin varlığında,

• Duygusal-davranışsal ya da ruhsal sorunların varlığında,

• Eğitimsel sorunların varlığında,

• Madde kötüye kullanımı sorunu olduğunda,

• Evsiz, sokakta yaşayan çocukların varlığında,

• Suça itilen ya da suç mağduru çocuklar olduğunda,

• Göç etmiş ya da mülteci çocukların uyum sorunlarında,

• Bakım hizmetlerini reddeden çocuklar olduğunda,

• Bulunduğu bakımevi, aile ya da eğitim ortamına uyum sağlayamayan çocuklar olduğunda,

• Travma mağduru çocuklar (ihmal ve istismara uğramış, tecavüze uğramış, savaş mağduru, doğal afet mağduru, parçalanmış aile mağduru çocuklar) olduğunda.

Not alma yönteminde görüşmeci not alırken aynı zamanda soru sorma, dinleme, gerektiğinde görüşüleni yönlendirme, gözlem yapma gibi işlemlerin tümünü birlikte yapmak zorundadır. Bu nedenle not alma zor bir yöntemdir ve görüşme verilerinin kaydedilmesinde zorunlu olmadıkça tek başına not alma yöntemi tercih edilmemelidir. Zira verilerin tam ve doğru bir şekilde tutulması çok zordur ve tek başına bu yöntem kullanıldığında verilerin hatalı ve/veya eksik kaydı söz konusu olabilecektir. Bu olumsuzluğu ortadan kaldırmanın yolu görüşmecinin ses kayıt cihazı ile kayıt yapmasıdır. O halde sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Başarılı bir veri kaydı için görüşmeden elde edilebilecek tüm bilgileri yakalayacak bir yön- teme sahip olunması gerekir. Böyle bir yöntem için görüşmecinin dikkat etmesi gereken veya önerilen bazı hususları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

İsimsizliğin (Anonimliğin) ve Gizliliğin Garanti Edilmesi

İzinsiz Kayıt Yapılmaması

Yüz Yüze Görüşme Yapılması

Birleştirilmiş Yöntem Kullanılması

Aslına Uygunluğun Sağlanması

Görüşmeyle Gözlemin Birleştirilmesi

Görüşmeyle İlgili Not Alınması

Uzman Kişilerden Faydalanılması

Görüşme Öncesi Kontrol Listesi Hazırlanması

Kayıt Tutma Becerilerinin Geliştirilmesi

Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun maddelerinde yer alan izinsiz kayıt yapılabilmesi ve görüşme ile ilgili not alınmaması boyutlarına ilişkin bir husus bulunmamaktadır. O halde sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Görüşmeci, görüşme verilerini ses, resim ve görüntü kaydeden mekanik veya dijtal cihazlarla da kaydedebilir. Cihazla kayıt, görüşme yapılacak bireyin kabul etmesi ve koşulların uygun olması halinde en etkili kayıt yöntemi olarak bilinmektedir; çünkü not alma yönteminin aksine hem görüşme süreci engellenmez, hem de görüşme sonrasında ayrıntılı bir değerlendirme için görüşülen kişinin tüm cevapları eksiksiz kaydedilebilir. Yani cihazla kayıt daha fazla ve daha doğru bir veri kaydı sağlar. Özellikle görüntülü kayıtlarda ayrıntıların kaybolmaması açısından son derece yararlıdır. Görülebileceği gibi sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Tüm çocuklarla görüşme süreci boyunca sözlü iletişimde dikkat edilmesi gereken noktalar ise şöyle sıralanabilir

• Anlamadığı durumlarda sizi uyarması için çocuğu cesaretlendirin.

• Zaman zaman onu anlamadığınızı söyleyerek bu konuda ona model olun.

• Yavaş konuşun.

• Kısa cümleler kurun.

• Konuşmalarınızı işleyebilmesi için süre tanıyın.

• Basit bir dil kullanın. Dilin basitliği işi basitleştirmez.

• Ona seçenekler sunun.

• Zaman bildirimlerinde kesin olun. Örneğin, “sonra” yerine “saat 4.00’de”, “Bir dahaki görüşmemiz” yerine “Çarşamba günkü görüşmemiz” deyin.

• Gerekirse anlaşılırlığı artırmak için resim, diyagram ve mimiklerinizi kullanın.

• Bir kerede bir soru sorun. • Hem kapsamlı hem sınırlı sorulara yer verin. Çok fazla “Neden?” sorusu kullanmayın.

• Edilgen çatılı cümleler yerine etken çatılı cümleler kullanın.

• Düzeltici geribildirim kullanın.

• Öykülerden, çizgi filmlerden yararlanın.

Bilimsel bir araştırmada bulgulara ulaşıldığında bir sonraki aşama araştırmanın raporlanmasıdır. Araştırmanın bütün bir özetini oluşturan raporlama, bir araştırmanın, araştırmacının yorumunu da içerecek şekilde, bir bütün halinde yazılı bir şekilde ortaya konulmasıdır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Bir sosyal hizmet uzmanının görüşme sonucu hazırlayacağı raporların yazımında dikkat etmesi gereken diğer bazı hususlarla ilgili olarak, T.C. SHÇEK Genel Müdürlüğü’nün “Korunmakta Olan Çocuklar Hakkında Düzenlenen Raporlar, Formlar ve Diğer Belgeler” konulu genelgesinden yararlanması uygun gözükmektedir. Bu doğrultuda sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Sosyal çalışmacılar tarafından görüşme sonucunda özet ve süreç raporu olmak üzere iki çeşit rapor hazırlamaktadır. Süreç raporunda; çalışılan kurumun adı, başvuranın kimlik bilgileri, görüşme tarihi ve süresi, sosyal çalışmacının adı ve soyadı yazılır. Raporda görüşmenin amacı kısaca belirtildikten sonra, kronolojik olarak konuşulanlar, başvuranın genel görünümü, davranış ve tepkileri, etkileşim süreci, uzman katkısı, gözlem ve düşünceler ayrıntılı biçimde yazılır. Son bölümde ise sosyal çalışmacının başvuran, görüşme süreci ve kendisi hakkında yaptığı değerlendirmeler yer alır. Özet raporunda; çalışılan kurumun adı, başvuranın kimlik bilgileri, görüşme tarihi ve süresi, sosyal çalışmacının adı soyadı yazılır. Görüşmenin amacı belirtildikten sonra görüşmede elde edilen bilgiler, gözlem ve değerlendirmeler kısa ve öz olarak kaydedilir. O zaman doğru yanıt A seçeneğidir.

Görüşme tekniği kullanılarak yapılan sosyal hizmet araştırmalarının raporlanması, görüşme verilerinin kurum dosyaları için düzenli ve sistematik bir şekilde sunulmasını ifade etmekte ve görüşme sürecinin yasal boyutunu oluşturmaktadır, çünkü sosyal çalışmacılar kanunen yaptıkları araştırma, inceleme ve değerlendirmeleri sonucu mesleki raporlar hazırlamakla yükümlü bulunmaktadır. Dolayısıyla sosyal hizmetlerde yapılan görüşmelerin raporlanması sosyal çalışmacıların mesleki raporlarının bir parçasını oluşturmaktadır. Mesleki raporlar, başvuranın okul, ev, işyeri, sosyal çevre, aile içerisinde yaşamış olduğu/yaşamakta olduğu ve karakterinde edindiği duygu, düşünce, tepki, etki vb. yansımaların meslek elemanı tarafından ortaya konularak değerlendirilmesi ve çözümlenmesi şeklinde tanımlanmaktadır (http://www.sosyalhizmetuzmani.org/meslekirapordeneyimi.htm). Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun yanıtı E seçeneğidir.

Aşağıda ergenlerle görüşme yapmayı gerektiren temel durumlar maddeler halinde verilmiştir:

• Yasal tanım olarak 18 yaşından küçük her birey çocuk olarak algılandığından, çocuk görüşmeleri için sözü edilen Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Konvansiyonu kararları ergenlerle çalışan uzmanları da bağlamaktadır. Dolayısıyla ergenlerle görüşmenin gerekçelerinden biri yasal dayanaktır.

• Ergenlik, bir bireyleşme süreci olduğundan bu evrenin doğasında asilik ve uyumsuzluk vardır. Ancak ne zaman ki bu uyumsuzluk düzeyi başka insanları rahatsız edecek düzeye ve ergenin kendine zarar vereceği noktaya gelirse o zaman görüşme gerekli olabilir.

• Ergenlerde sıklıkla okul ve eğitimle ilgili sorunlar gözlenir. Akademik başarısızlık, okulu bırakma, okulu reddetme, okuldan kaçma, devamsızlık, okuldaki akranlarına zorbalık gösterme bu grupta gözlenebilen okulla ilgili sorunlardır.

• Bir geçiş aşaması olduğundan ergenlik kimlik bunalımı/karmaşası ile karakterizedir. Birçok ergen, yetişkinliğe geçişte “Ben kimim?” sorusunu kendine sorar. Sorunun yanıtını buluncaya kadar geçen sürede ciddi bir kimlik karmaşası yaşanır. Bazı ergenler bu süreci yardımsız atlatabilirken, bazılarına profesyonel yardım gerekebilir.

• Ergenler, duygusal-davranışsal ve ruhsal sorun geliştirme açısından risk altında olabilirler. Risk altında olan ya da bizzat sorun yaşayan ergenlere destek gerekir.

• Bazı ergenlerde engellilik ya da önemli bir sağlık sorunu olabilir. Engelli olma ya da sağlık sorununa sahip olma her yaştaki birey için baş edilmesi güç yaşantılardır. Bu sorunlar, ergenliğin olağan sorunlarıyla birleştiğinde tablo daha da ağırlaşabilmektedir.

• Ergenlik döneminde evden ya da kurumdan kaçma eğilimi artış gösterebildiğinden bu dönemde ergenin yardım alma ihtiyacı da artmaktadır.

• Çoğunlukla ergenlik döneminde başlayan önemli bir sorun madde kötüye kullanımıdır. Aynı zamanda toplumsal olan bu sorunun üstesinden gelinebilmesinin yollarından biri ergene profesyonel yardım sağlanmasıdır.

• Ergen hamileliği pek çok ülkenin önemli sorunları arasındadır. Özellikle koruyucu sosyal hizmet çalışmaları ergen hamileliğinin önlenmesinde önemli atılımlardan biridir.

• Tüm bunlara ek olarak göç etme ya da mülteci olmadan kaynaklı uyum sorunları, sokakta yaşama, suça itilme ya da suçun mağduru olma, travma mağduru olma gibi yaşantılar ergenlerde de ciddi bir sorun kümesi oluşturur.

Doğrudan yaşlıları konu alan bilimsel disiplin, yaşlılık bilimi anlamına gelen gerontoloji; yaşlılık tıbbı ya da yaşlılık hekimliği ise geriatri olarak bilinmektedir.

İşitme engeli, doğuştan ya da sonradan oluşan nedenlerle işitme duyusunun tamamen duyarlılığını yitirmesi ya da kısmen azalması sonucunda oluşan tablodur. İşitme engelli bireyler oldukça heterojen bir gruptur. Diğer bir deyişle, işitme engellilerin özellikleri birbirinden oldukça farklıdır. Farklılaşmanın kaynağı bu kişilerin işitme kaybı düzeyleri, işitme kaybının doğuştan mı sonradan mı olduğu, işitme cihazı kullanıp kullanmadıkları, aldıkları eğitimler, kullandıkları iletişim modu gibi faktörlerdir.

Çalışmalar sürmekle birlikte, ülkemizde henüz standart, ulusallaşmış ve üzerinde uzlaşma sağlanmış bir Türk İşaret Dili yoktur.

Zekada, ruhsal ve nörolojik sağlıkta, alınan eğitimde öğrenmede soruna yol açabilecek görünür bir problem yokken bazı insanlar öğrenmede güçlük yaşıyor olabilirler. Bu durum öğrenme güçlüğü olarak adlandırılır.

• Ruhsal sorunu olan bireylerde intihar olasılığı sağlıklı topluma oranla daha yüksektir. Koruyucu ruh sağlığı çalışmalarında önemli bir yer tutan intiharı önleme çabaları klinik ortamlarda da sürmektedir. İntihar olasılığı olan bireylerle görüşme becerileri sosyal çalışmacı için önemli bir konudur. Yanlış bir inanış, intihar düşüncesi olan biriyle intihar hakkında konuşulmaması gerektiğidir. Oysa profesyonel öneriler bu yönde değildir. İntihar olasılığı olan kişilerle bu konu konuşulmalı, kişiyi bu düşünceye iten nedenler öğrenilmeli, gerekirse psikiyatrik tedavi alması sağlanmalı ve kişiyle sürekli etkileşim halinde olunmalıdır (Eskin, 2003). Bu kişilerle görüşmede sürekli olarak psikiyatrist ile birlikte hareket edilmelidir.

• Tüm ruhsal sorunlarda gerekirse hasta yakınlarıyla da görüşmeler yapılmalıdır. Bu hem hasta hakları açısından hem kişinin çevresi ile birlikte ele alınması gerektiği düşüncesi açısından önemlidir. Yakınlarla görüşmede gizlilik çerçevesindeki bilgiler paylaşılmamalıdır. Ancak kişi hakkında bilgi alışverişi yapmak özellikle değerlendirme ve tedavi sonrası çevresel düzenlemelerin yapılabilmesi açısından önemlidir.

• Son olarak ruhsal sorunu olan bireylerle çalışırken görüşme odasının özellikleri önem kazanabilir. Odada fazla uyaran bulunmamalıdır. Ayrıca görüşmeci olası tehlikeli durumlarda kendini savunabileceği bir düzenek hazırlamalıdır. Örneğin, görüşmecinin kullandığı masa ya da oturduğu koltuğun kapıya yakın olması, düşük de olsa olası bir saldırı karşısında güvenli hissetmesini sağlayacaktır.

Etik değer, davranışlara yön gösteren ve onları gerekçelendiren bir öneri veya yönerge biçiminde açıklanabilir. İnsanlar çevrede bulunan nesne, tutum-davranış ya da kavramlara değer yüklemektedir. Etik ilke, farklı çerçevelere özgü temel yaklaşımları ve davranışlara yön gösteren ve ölçüt oluşturan, en genel, temel ve soyut kuralları ifade eder. Etik kod, belli bir grup ya da ülke içindeki insanların nasıl davranmaları gerektiğini gösteren yazılı kurallardır.

Koordinatördür: Başvurana sosyal destek sağlayacak gönüllüler, uzmanlar, kurumlar arasındaki eşgüdümü sağlar. Ayrıca bazı başvuranların evde bakımı, iş bulması ve sosyal katılımı için çalışmalar yürütür.

Gönülsüz katılımcılarla görüşme yaparken olağan görüşmenin dışında uygulanabilecek özel teknikler bulunmamaktadır. Buna karşın, gönülsüzlük gibi farklı bir özelliğe sahip olduklarından, bu kişilerle görüşürken bazı noktalara normalden biraz daha fazla dikkat edilebilir:

• Bu kişilerin görüşmeye katılmak istememesinin nedenlerinden biri de görüşme sürecini yeterince profesyonel, güvenli ve samimi bulmamalarıdır. Bunun farkında olan görüşmeci yardım ilişkisi kurabilmek için olabildiğince içten bir yaklaşım sergilemelidir. Bu tutum, dirençli başvuranın zaman içinde katılım isteğini artırmada etkili olabilir.

• Görüşmeci, gönülsüz başvuranlara ilişkin bireysel tutumunun farkında olmalıdır. Bu kişilere karşı bir önyargısı varsa, yapacağı iş profesyonel çerçevenin dışına taşacaktır. Önyargı sahibi görüşmecilerin bu kişileri bir başka meslektaşlarına yönlendirmeleri uygun bir yoldur.

• Gönülsüz başvuranlar, genellikle dışsal yükleme yapma eğilimindedirler. Diğer bir deyişle, olup biten bütün olumsuzlukların nedenini kendilerinde değil, dış faktörlerde arama eğilimi gösterebilirler. Örneğin, çocuğuna fiziksel istismarda bulunmak suçuyla görüşmeye yönlendirilen birisi, “İçkiliydim.” “Kimse bunun suç olduğunu bana söylemedi.” gibi savunmalarda bulunabilir. Tüm bunlar görüşmenin önemli amaçlarından birinin, başvurana içsel yükleme becerisi kazandırmak olduğunu göstermektedir. Bunun için görüşmeci ustaca sorularla kişinin kendini görmesine yardımcı olmalıdır.

• Adli yönlendirmelerde görüşmecinin ve başvuranın yasal yükümlülüklerinin neler olduğu iyi bilinmelidir.

Verilen ifadelerden I, II ve III yazılı görüşmeler için doğru ifadeler iken, IV. maddede verilen ifade yanlıştır. Yazılı görüşmelerde mutlaka soruların cevaplanma süresi
belirtilmelidir. Dolayısıyla doğru seçenek C'dir.