GÖRÜŞME TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 33

İdeal olarak 45-60 dakika süren, oturumlar arasında yaklaşık bir hafta olan, uygun bir görüşme odasında sürdürülen, 8-12 oturumluk süreyi kapsayan, yetişkinlerle gerçekleştirilen görüşmeleri standart görüşme olarak adlandırmak mümkündür. Çocuklarla, ergenlerle, yaşlılarla, farklı kültürden olanlarla, iletişimsel azınlıklarla, engellilerle, ruhsal sorunu olanlarla ve hizmet almaya gönüllü olmayanlarla gerçekleştirilen görüşmelerde farklı bir yaklaşım ve uygulama gerekebilir.

Çocuk ve ergenlere sosyal hizmet verilirken iki ana yaş grubu kullanılır: 0-12 yaşlar ve 13-18 yaşlar. Dolayısıyla bu ünite boyunca 0-12 yaş arası çocuk, 13-18 yaş arası ergen olarak düşünülmüştür.

Aileleriyle görüşürken mümkünse ergeni odadan çıkartmamakta fayda vardır. Çünkü zaten “Ben kimim?” sorusunu çözmeye çalışan ergen dışarı çıkarıldığında kendisini iyice yalnız, yalıtılmış ve dışlanmış hissedecektir.

Konuşmaya başlamamış bebekler iletişimsel azınlık olarak kabul edilmemektedir. Onlar özel durumlarda görüşmede çocuk grubunda yer almaktadırlar.

Kişinin işaret dili bilen anne baba gibi yakınlarından yardım almak. Bu seçenek zaman zaman kullanılmakla birlikte bazı sakıncaları da beraberinde getirmektedir. Birincisi, bu durum gizlilik ilkesini zedeleyeceğinden güven ilişkisini bozma riskini barındırmaktadır. İkincisi, sağır bireyin yakını görüşme gereksinimine yol açan birey olabilir. Örneğin, babası tarafından fiziksel istismara uğrayan sağır bir çocukla görüşme yaparken babadan yardım almak, istismarcıdan yardım almak anlamına gelir ki bu kesinlikle önerilen bir yöntem değildir. Üçüncüsü, konuşulanların aracı kişi tarafından saklanma ya da manipüle edilme olasılığı yüksek olacaktır. Dördüncüsü, başvuranla ilgili bilgilerin hakkı olmayan kişiler tarafından bilinmesi riski doğabilir.

Bazı nörolojik bozukluklar sözlü iletişimde geçici ya da kalıcı sorunlara yol açabilirler. Afazi, demans, Alzheimer, Parkinson bu bozuklukların yaygın olanlarıdır. Bu bozukluklarda çoğu zaman bellek kaybı ve bununla ilişkili iletişim sorunları görülmektedir.

Psikoz, diğer adıyla psikotik bozukluklar, kişinin gerçeklikle bağının kopmasıyla karakterize ileri derecede ruhsal bozukluk kümesidir. En yaygın karşılaşılan biçimi ise şizofrenidir.

Psikiyatrik ortamlardaki sosyal çalışmacıların görüşme dışında çok önemli rolleri vardır. Buna göre sosyal çalışmacı eğitimcidir yani başvuranları ve yakınlarını tıbbi olmayan bir dil kullanarak sorun hakkında bilgilendirir. Sosyal becerilerin geliştirilmesi amaçlı eğitimler düzenler. Ayrıca, toplumun bilinçlendirilmesine dönük seminerler ve eğitici etkinlikler düzenler.

Gönülsüz başvuranlar, genellikle dışsal yükleme yapma eğilimindedirler. Diğer bir deyişle, olup biten bütün olumsuzlukların nedenini kendilerinde değil, dış faktörlerde arama eğilimi gösterebilirler. “İçkiliydim.” “Kimse bunun suç olduğunu bana söylemedi.” gibi savunmalarda bulunabilirler.

Etik, ideal davranışları formüle eder, ancak “şu şekilde” ya da böyle davran” demez.

Etik Kod: Belli bir grup ya da ülke içindeki insanların nasıl davranmaları gerektiğini gösteren yazılı kurallardır. Farklı bir tanımla etik kodlar,belirli bir konudaki etik kurallar kümesini ifade eder.

Etik Sorun: Davranışı belirleyen zihinsel süreçte veya davranışın sergilendiği toplumsal ortamda “etik sorunlar” ortaya çıkabilir. Etik sorunlar, davranışın iyi olmasıyla ilgili tereddütlerin veya itirazların ortaya çıktığı durumlar biçiminde tanımlanabilir. Etik sorunun yaşandığı bir durumda iki farklı olgu ile karşı karşıya kalınır. Bunlardan biri “etik ikilem”, diğeri ise “etik ihlali” dir.

Sosyal hizmet görüşmeleri öncelikle, bilimsel bir veri toplama tekniğidir. Bazı çalışmalarda bu tekniğe ilişkin dikkat edilecek çeşitli etik ilke ve sorumluluklar ortaya konulmaktadır. Bunlar; çalışmanın amacını açıklamak, vaatler, risk ve fayda değerlendirmesi, mahremiyet ve gizliliğin garanti edilmesi ve korunması, bilgilendirilmiş onay, verilere ulaşma hakkı, görüşmeden çekilme hakkı, fiziksel ve ruhsal zararlardan koruma, veri toplama sınırlılıkları, insanlara saygı, yararlılık, doğruluk/dürüstlük şeklinde sıralanabilir.

Mahremiyetin korunması için de görüşülen kişinin bilgilerinin gizli tutulmasıdır.

Sosyal çalışmacılar, görüşme öncesi başvuranlara bu haklarını da açıklamalıdır ve hatta gerekirse görüşmeyi reddetme hakkının sonuçları konusunda onları aydınlatmakla sorumludur. Diğer bir ifadeyle başvuranlara gerektiğinde görüşmeye katılmayı reddedebileceklerini ve bu durumda ima biçiminde ya da fiili olarak hiçbir ceza ya da yoksunlukla karşılaşmayacaklarını ve katılım için ısrar edilmeyeceğini açıklamalıdır.

Doğruluk, “gerçeği söylemek”; dürüstlük ise “sözmüze bağlı kalmak”tır. O zaman bir sosyal çalışmacı doğruluktan ödün veriyorsa; başvuranları çalışmanın doğası hakkında bilerek yanlış bilgilendirme potansiyeli vardır. Sözler yalansa, verilen bilgiler yalandır. İlk adımı yalanla başlatılan bir çalışma, sonraki aşamalarını da daha başından geçersiz kılar. Yine sözler yalansa, görüşmeden üretilen bilgileri çarpıtma, bilerek yanlış yorumlama potansiyeli vardır. İlk adımı doğru başlatılsa bile, eğer bir çalışmanın herhangi bir aşamasında hata yapılıyorsa, yine diğer aşamalarda yapılan doğru adımları geçersiz kılar. Araştırmanın geçerliliği açısından açıkla- nan bu durum, sosyal çalışmacının görüşmede gözeteceği etik ilke ve sorumlulukları açısından da böyledir. Örneğin, daha başından yalan bil- giyle başvuranın görüşmeye katılımını sağlayan sosyal çalışmacı, başvurana karşı saygı ilkesini baştan çizmiş olur. Yine örneğin görüşmenin yararlarını söyleyip, zararlarını gizleyen bir sosyal çalışmacı, zarar riskini azaltma ilkesini baştan kendisi çizmiştir. Dürüstlük için de aynı şey geçerlidir. Eğer verilen bir söz yerine getirilmiyorsa, verdiğin söz doğru bile olsa yalan olur.

İyi bir ilişki ve işbirliğinin ilk aşaması, bilgi verecek kişiyi araştırmanın doğası hakkında bilgilendirip, onda görüşmeye katılım istekliliği yaratarak karşılıklı ilişkinin başlatılmasıdır.

Sosyal hizmetlerde, dolayısıyla sosyal çalışmacının, etik çıkmazlarda karar verme süreci sekiz basmak içinde değerlendirilebilir. Bunlardan ilki Problemi Tanımlamak sonuncusu ise Karar Vermek'dir.

Başvuranlardan bilgi almak olağan bir hakmış gibi davranılmamalıdır. Başvuranların sorulara yanıt verme zorunluluğu yoktur. Bu nedenle yanıt almak için tek yol ikna etmektir. Başvuranlar, kişisel soruları yanıtlamakta direnç gösterirse, sosyal çalışmacı ısrarlı olmamalıdır. Başvuranların cevaplamaktan kaçındığı soruları atlayarak başka sorularla görüşmeye devam etmeli, daha sonra görüşmenin uygun bir anında bu soruya cevap alınmaya çalışılmalıdır. Ancak bu çaba yine ısrarcı, rahatsız edici bir tarzda olmamalıdır.

Bilgilendirilmiş onay; başvuranın görüşmenin amacı ve prosedürleri, fayda ve riskleri, başvuranın sahip olduğu hakları, gizliliğin garantilenmesi ve gizliliğin sınırları hakkında bilgilendirildikten sonra çalışmayı kabul etmesi şeklinde tanımlanabilir.

B şıkkı