GÖRÜŞME TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 13

A şıkkı

E şıkkı

E şıkkı

E şıkkı

E şıkkı

E şıkkı

D şıkkı

c şıkkı

a şıkkı

c şıkkı

Etik İlke: İlke, eylemleri yönlendiren temel düşünceler, değerlerin eyleme geçmesini sağlayan ve yönlendiren anlamlar biçiminde açıklanmaktadır. Etik ilke, farklı çerçevelere özgü temel yaklaşımları ve davranışlara yön gösteren ve ölçüt oluşturan, en genel, temel ve soyut kuralları ifade eder. Zaman zaman etik değer yerine etik ilke kavramının kulla­nılması söz konusu olsa da ilke, değer ile eş anlamlı değildir.

Etik Kod: Belli bir grup ya da ülke içindeki insanların nasıl davranmaları gerektiğini gösteren yazılı kurallardır. Farklı bir tanımla etik kodlar, belirli bir konudaki etik kurallar kümesini ifade eder.

Etik ve Hukuk İlişkisi: Temel amacı iyiye ve doğruya ulaşmak olan etik (Ahlak Felsefesi) ile temel amacı adaleti gerçekleştirmek olan hukuk birbirinden ayrı alanlardır. Hukuk, yasalar çerçevesinde ne yapılabileceğini, etik ise, ne yapılması gerektiğini gösterir. Ancak, etik gibi hukuki ku­rallar da bireylerin görev-yükümlülüklerini, doğru-yanlış veya iyi-kötü davranışlarının ölçütlerini, kötü-yanlış davranışların veya yerine getirilmeyen yükümlülüklerin cezalan­dırılmasına ilişkin kuralları belirlemektedir. Bu nedenle etik ile hukuk arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Bazen, etik tartışmaların evrimleşerek yasalaşması nedeniyle, belli bir konudaki kuralların hem etik hem de hukuk kuralı olması da rastlanan bir durumdur. Hukuk kuralları, yazılıdır, resmidir (devlet tarafından oluşturulur) ve yaptırımı vardır. Dolayısıyla bireylerin ya da toplumun hukuk kurallarını benimsemesi ve buna uyması esastır. Bu durumda etik kuralların yasalaşması, bunlara uyma zorunluluğunu doğurmak­tadır. Ancak, etik açıdan tartışmaya açık kimi eylemler ve bunlara yönelik etik kurallara ilişkin yasal bir düzenleme olmaması halinde, etik kurallar da birey ya da toplum için bir öneri niteliğini taşımaktadır.

Meslek etiği, etik disiplininin bir alt dalıdır. Meslek etiği, doğrudan doğruya insanla ilgili mesleklerde uyulması gereken davranış kuralları olarak tanımlanabilmektedir. Meslek etiği, “insanlar mesleklerini icra ederken onların davranışlarına yön veren, onlara rehberlik eden kurallar, standartlar ve ilkeler bütünüdür”. Bir başka tanımla meslek etiği, “iş hayatındaki davranışları yönlendi­ren, onlara rehberlik eden etik prensipler ve standartlar toplamıdır”. Meslek etiği, meslek mensuplarının kişisel eğilimlerini sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz meslek mensuplarını mes­lekten dışlayan, meslek içi rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan bir niteliğe sahiptir.

Bilgilendirilmiş onay formlarının, görüşülen kişinin kullandığı diline uygun olması gerekir. Bu kapsamda sosyal çalışmacılar, başvuranların okuma-yazma bilmemeleri ya da uygulama ortamında kullanılan dili anlamada güçlük çekmeleri durumunda, başvuranların konuyu kavramaları için gerekli adımları atmakla yükümlüdür. Bunun için başvuranlara ayrıntılı bir sözel açıklama yapmalı, gerekirse bir çevirmen bulmalı veya bu konuda açıklayıcı bilgi verebilecek kişilerden yararlanmalıdır.

Başvuranı Çalışmanın Doğası Hakkında Bilgilendirmek: Bir görüşmenin etik olabilmesi için öncelikle görüşmeye başlamadan başvuranın bilgilen­dirilmiş onayının alınması gerekmektedir. Bilgilendirilmiş onay ilkesi, tanımından anlaşılacağı üzere, diğer bazı etik ilke ve so­rumlulukla ilişkilidir. Söz konusu etik ilke ve sorumluluklar ve bunların önemi kısaca şu şekilde açıklanabilir:

Davranış veya Sözle Yargılamamak/Yönlendirmemek: Görüşmeci başvuranın be­lirttikleriyle ilgili olarak beden hareketleriyle, yüz hareketleriyle veya sözle yargılayıcı ol­mamasıdır; çünkü amaç görüşülen kişiyi olumlu veya olumsuz yargılamak değil, ondan konuya ilişkin bilgi almaktır. Bu nedenle görüşmeci görüşülen bire­yin yanıtlarını uygun bulup bulmadığını gösterecek söz söylememeli veya herhangi bir davranışta bulunmamalıdır.

Tarafsız (Objektif, Yansız) Olmak: Sözcük anlamıyla tarafsızlık, taraf tutmama, yan­sız kalma, belirli bir zaman ve mekånda belirlenmiş tutum ve düşünceler arasında tercih yapmama şeklinde tanımlanabilir. Tarafsızlık yansız kalmayı, somut veriler üzerinden hareket etmeyi, gerçeği yansıtmayı, zıt görüşlere bir arada yer vermeyi ve nesnel olmayı gerektirir.

Sosyal hizmet­lerde, dolayısıyla sosyal çalışmacının, etik çıkmazlarda karar verme süreci sekiz basmak içinde değerlendirilebilir (www.sosyalhizmet-uzmani.org/sosyalhizmetetigi.doc):

Etik hiyerarşide insan yaşamını korumak en önde gelir. Daha sonra sırasıyla eşit davranma, özgürce seçim ve özgürlük, en az acı, iyi hayat standardı, gizlilik-mahremiyet, bilgilendirme gelir. Hiyerarşide gizlilik arka sıralarda gelmektedir. Yaşam hakkı daha kritiktir.