GÖRÜŞME TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 8

Görüşmenin bu denli yaygın kullanılmasının aslında açık nedenleri vardır: Çünkü görüşme (1) bazı özel durumlar dışında örneğin dosya incelemesi tüm yöntemler içinde ve diğer tekniklerle birlikte kullanılmak durumundadır. (2) Sosyal hizmetin doğası insanın sosyal yönüne, yani diğer insanlarla ilişkilerine dayandığından görüşmenin kullanımı kaçınılmazdır. (3) Görüşme etkililiği kanıtlanmış bir tekniktir. Dolayısıyla sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Kişiler arası ilişkiler iki ya da daha fazla kişinin etkileşimini gerektirdiğinden, etkileşimin tarafları arasında zaman zaman çatışma çıkması doğaldır. Hinde’ye (1997) göre psikolojik sorunların %90’ı ya kişiler arası çatışmalardan kaynaklanmakta ya da kişiler arası çatışmaya neden olmaktadır. Diğer faktörleri de unutmamak kaydıyla, bu durum kişiler arası ilişkilerin bireyin yaşamında ne denli önemli bir etkisi olduğunun açık kanıtıdır. Çatışmaların bir kısmı güçlük düzeyindedir ve herhangi bir profesyonel destek alınmadan bireyin kendi çabasıyla çözülmesi mümkün olabilmektedir. Ancak bazı kişiler arası çatışmaların tarafsız ve profesyonel bir yardım olmadan yoluna sokulması mümkün olmayabilir. Bu noktada devreye giren uzman gruplarından biri de görüşme yapan sosyal çalışmacılardır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Soruda yer alan maddelerden II ve IV de yer alan ifadeler sosyal hizmet uzmanın ilgileneceği sorunlar arasında yer almamaktadır. O halde sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Stres yaratan olaylar insan yaşamının kaçınılmaz parçalarıdır. Herhangi bir olayın müdahale gerektiren düzeyde problem yaratması iki temel faktöre bağlıdır: (1) bireye özgü faktörler, (2) stres yaratan olaya özgü faktörler. Bireye özgü faktörler bireyin kişilik özellikleri, cinsiyeti, baş etme stratejileri gibi kişisel özelliklerdir. Örneğin, bazı kişilik özellikleri strese daha yatkındır, yine bazı insanlar stresle daha etkili baş edebilirken diğerlerinin baş etme stratejileri daha etkisiz kalabilmektedir. Bu farklar stres verici olayın boyutuyla ilgili değil, bireysel özellikler ile ilişkilidir. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Etkili bir görüşme gerçekleştirebilmek için görüşme odasının bazı niteliklere sahip olması gerekir. Görüşme odasının hemen yakınında rahat bir bekleme odası olmalıdır. Bekleme odası başvuranların rahat edebileceği, herhangi bir kaygı taşımayacakları ve vakitlerini sıkılmadan geçirebilecekleri biçimde düzenlenmelidir. Bu açıklamalar doğrultusunda sorunun doğru yanıtının A seçeneği olduğu görülebilir.

Görüşme odasının mümkünse kurumun fazla kalabalık ve işlek olmayan bir noktasında bulunması tercih edilir. Çünkü bazı başvuranlar görüşmeye geldiklerinin bilinmesini istemiyor olabilirler ve işlek bir noktada olan bekleme ve görüşme odasında başkaları tarafından fark edilmek rahatsızlığa yol açabilir. Bu açıklamalarda da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

İster uzman-başvuran birlikteliği ile ister uzmanın kendi başına gerçekleştirdiği biçimde olsun, görüşmenin sonunda gerçekleştirilen değerlendirmenin çeşitli yararları vardır:
a. Görüşme başında konan hedeflere ulaşılma derecesi belirlenebilir.
b. Görüşmecinin -ve katılmışsa başvuranın- kendi sınırlı ve güçlü yönlerini keşfetmelerini sağlayabilir.
c. Yalnızca sonucun değil sürecin de etkililiği/etkisizliği ve bunların nedenleri ayrıntılı olarak saptanabilir.
d. Görüşmeciye sonraki görüşmeleri için eğitici ve yol gösterici bir süreç olabilir.
e. Süreçte gerçekleştirilen uygulamaların genel bir fotoğrafını sağlayabilir.

Dolayısıyla verilen ifadelerin hepsi sonuç olarak değerlendirmenin yararlarındandır. yani E seçeneği doğrudur.

Yaklaşım, herhangi bir yapının ya da işleyişin biçimlenişi ve ögeler arasındaki ilişkilere bakış biçimleriyle birbirinden ayrılan ana doğrultulardan her biri olarak düşünülebilir. Dolayısıyla doğru seçenek C seçeneğidir.

Sistem yaklaşımının görüşmeciye ve görüşme sürecine eşsiz yansıma ve katkıları vardır:
• Görüşmenin sosyal hizmet sisteminin bir alt sistemi olarak formüle edilmesini sağlar.

Görüşmenin kendisi bir sistem olarak düşünüldüğünde, girdi-süreç-çıktı ya da görüşmenin başlangıcı-seyri-sonlanışı arasındaki ilişkilerin bir denge içinde yürütülmesine ilişkin ipuçları verir.
• Görüşmeciye sürecin başından sonuna, hatta hazırlığından izlenmesine kadar sağlıklı işlemesi için sistemi oluşturan temel ögeler arasındaki (görüşmeci-başvuran)
ilişkinin önemini anlatır.
• Hedefe etkili bir biçimde ulaşabilmek için görüşmecide sistemin ve sürecin herhangi bir ögesinin atlanmaması gerektiğine ilişkin bir içgörü sağlar.
• Görüşmeciye dinamik bir bütünsellik anlayışı kazandırır.
• Görüşmeci ile başvuran arasındaki herhangi bir uyuşmazlıkta sistemin dengeden yana işleyeceğini anımsatarak görüşmecinin telaştan uzak kalmasına yardımcı olur.

Dolayısıyla verilenlerden I-II-III doğru olup, cevap D seçeneğidir.

Psikososyal yaklaşımın, sosyal hizmet yöntemlerine iki önemli katkı sağladığı ileri sürülebilir. Bunlardan ilki, başvuranı değerlendirmede kısmen bütüncül bir incelemeye -Çünkü, bütüncüllük algısı sistem yaklaşımındaki kadar gelişmemiştir- olanak vermesidir. İkincisi, sosyal hizmetin önemli bir aşaması olan tanılama (teşhis) açısından önemli bilgiler sağlamasıdır. Değerlendirme sürecine alınan başvuran hem bireysel özellikleri hem de çevresel özellikleri yönünden irdelenmektedir. Bu noktaya yaptığı vurgu, yaklaşımın aynı zamanda “tanılama ekolü” olarak da bilinmesine yol açmıştır.

Dolayısıyla doğru seçenek B seçeneğinde verilen Psikososyal Yaklaşımdır.

İşlevsel yaklaşım, bireyle çalışma ve görüşmeyi bir “yardım süreci” olarak ele almaktadır. Yaklaşım, büyük oranda gelişim psikolojisi bilgilerinden yararlanmıştır. Dolayısıyla cevap C seçeneğinde verilen İşlevsel Yaklaşım'dır.

Problem Çözme Yaklaşımı,  son yıllarda eğitim, psikoloji gibi uygulamalı alanlarda da yoğun ilgi görmektedir. Yaklaşıma göre, üzerinde çalışılan her durum bir problem olarak düşünülmelidir.  Sosyal hizmette, problem çözme yaklaşımının bir diğer adı “değişim süreci”dir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğidir.

Verilen ifadelerden 1. 2. 3. ve 4. ifade davranışçı kuram için doğru ifadeler iken 5. ifade bilişsel kuramın özelliğidir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğinde verilen 4'tür.

Trevithick (2005) sosyal hizmet alanında görüşmeye neden olan ve sık rastlanan problemleri dokuz ana başlık altında toplamıştır. Bunlar; Kişiler arası çatışmalar, Sosyal ilişkilerde doyumsuzluk, Resmi kurumlarla sorunlar, Performans güçlükleri, Kararlarda güçlük, Stres verici olaylar, Yetersiz kaynaklar, Psikolojik ve davranışsal sorunlar, Sınıflanamayan/diğer sorunlar dır. Verilen ifadelerin tamamı bu sınıflandırmada yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Görüşme nedenleri gibi görüşme ortamları da farklıdır. Formel
görüşme ortamları doğrudan sosyal hizmet sağlayan kurumlar merkezler, yatılı kurumlar, ceza ve tevkif evleri, okullar, hastaneler, gündüz bakımevleri, halk merkezleri gibi mekanlardır. Bu mekanların tümü görüşme için uygun ortamlardır. Sosyal hizmet görüşmeleri her zaman formel ortamlarda gerçekleştirilemez. Örneğin, sorun sahibinin evi, ofisi, kafeterya, park gibi yerlerde de görüşme yapmak için kullanılabilir. Bu tür görüşme ortamları da enformel görüşme ortamlarıdır. Dolayısıyla B seçeneğinde verilen sorun sahibinin evi doğru cevaptır.

Verilen ifadelerden hepsi Ekolojik Yaklaşım için doğrudur. Dolayısıyla Doğru seçenek E'dir.

Sosyal hizmet görüşmelerinin yapıldığı fiziksel ortamlar (kurum ve mekânlar) aşağıda sıralanmıştır:

• Doğrudan sosyal hizmet sağlayan kurumlar (örneğin, Çocuk Esirgeme Kurumu)

• Merkezler (örneğin, evlat edinme merkezleri/evleri)

• Yatılı kurumlar (örneğin, yatılı okullar, huzur evleri)

• Ceza ve tevkif evleri

• Okullar

Hastaneler

Gündüz bakımevleri (örneğin, kreşler)

Halk merkezleri

Görüşmenin yaşamsal bir öneme sahip olmasının en büyük nedeni içinde olmadığı­mız olaylar veya deneyimler hakkında detaylı bilgi alabilmemizi, bir başka deyişle ileti­şim sürecini sağlıklı yönetilmesini sağlamasıdır. Başkalarının içinde bulundukları dünya hakkında hissettiklerini ve düşündüklerini ortaya çıkarmamıza imkân sağlar. Bu nedenle görüşme, amacı insanların yaşadıkları deneyimleri, bu de­neyimlere verdikleri anlamları anlamak olan ve bu deneyimleri dil yardımıyla birbirlerine aktardıkları bir süreçtir.

Görüşme, birçok açıdan sohbet kavramına benzemektedir. Her ikisi de duygularını, tu­tumlarını, düşüncelerini paylaşan bireyler arasındaki sözlü ve sözsüz iletişimi içerirler. Sohbette olduğu gibi görüşmede de bireylerin birbirlerini etkilemesi mümkündür. Kulla­nılan kelimeler, sergilenen duygular ve davranışlar bireylerin birbirlerinden etkilenmele­rine yol açabilir. Ayrıca olumlu bir görüşme ve sohbet, bireylerde memnuniyet uyandırır. Bu ortak özelliklerin yanında görüşmeyi sohbetten ayıran en önemli özellik görüşmenin bilinçli bir amaca ulaşmak için tasarlanmasıdır. Bu amaç, bir anneye çocuğunu kreşe yer­leştirme kararında, bir aileye yaşlı olan akrabası için bakım evine yerleştirme kararında, bir diğer aileye daha etkili disiplin tekniklerini öğrenme ve kabul etme konusunda veya alkolle mücadele konusunda kendisini gösterebilir. Herhangi bir amacı olmayan görüşme, sadece bir sohbet olabilir; görüşme olarak kabul edilmesi söz konusu değildir.

Sohbet ve Görüşme Arasındaki Farklılıklar aşağıdaki tabloda detaylı olarak verilmiştir:

SOHBET

GÖRÜŞME

1. Bilinçli, üzerinde düşünülmüş bir planı, amacı veya hedefi yoktur.

1. Bilinçli olarak tanımlanmış, planlanmış bir amacı veya hedefi vardır; görev odaklıdır.

2. Açıkça tanımlanmış, oluşturulmuş farklı rolleri ve yükümlülükleri yoktur.

2. Açıkça tanımlanmış rol farklılıkları söz konusudur: Görüşmeci-Başvuran gibi.

3. Görüşme zamanı, yeri, süresi ve sıklığı gibi resmi bir düzenlemesi yoktur.

3. Üzerinde düşünülerek ayarlanmış yeri, zamanı, süresi ve sıklığı vardır.

4. Etkileşim, sosyal beklentiler ve normlar çerçevesindedir.

4. Sosyal beklentiler ve normlar yerini mesleki norm ve yükümlülüklere bırakır.

5. Konuşma kalıpları gayri resmidir; dolam-baçlı sözleri, duraksamaları, tekrarları vardır

5. Konuşma kalıpları resmi, yapılanmış ve organize edilmiştir.

6. İletişim akışı dengelidir, karşılıklıdır ve iki yönlüdür

6. Konuşma akışı dengeli değildir; görüşmeciden ziyade başvuranın konuşması beklenir.

7. Katılımcılar, sohbeti başlatmak veya devam ettirmek için herhangi bir zorunluluk içinde değildir.

7. Görüşmeci, iletişimi başlatmak ve amacına ulaşana kadar görüşmeyi devam ettirmek için mesleki bir zorunluluğa sahiptir.

8. Katılımcılar, eşit otorite ve güce sahiptir.

8. Otorite ve gücün dağılımı eşit değildir; görüşmecinin sahip olduğu otorite ve güç daha fazladır.

9. Katılımcılar, çoğunlukla kültürel yönden birbirlerine benzerler.

9. Katılımcılar, çoğunlukla kültürel yönden birbirlerinden farklıdır.

10. Katılımcıların hesap verme yükümlülüğü yoktur.

10. Görüşmecinin başvurana hesap verme yükümlülüğü vardır.

Doğru cevap E’dir.