GÖRÜŞME TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 28

Bireyle sosyal çalışma, psikoterapi ve psikolojik danışma'nın benzerliklerine karşın bireyle sosyal çalışma, sosyal refahın sağlanmasını temel hedef koyması açısından psikoterapi ve psikolojik danışmadan ayrılır.

Sosyal hizmetin nihai hedefi değişim yaratmaktır. Değişim yaratma sürecinde görüşme tekniği uygulanırken görüşmeci ile başvuran arasında profesyonel ilişki kurmak yaşamsal bir öneme sahiptir. Çünkü uygulama sürecinin başlangıcından sonuna değin, taraflar bir ilişki içinde bulunacaktır. Profesyonel ilişkinin en önemli getirisi, başvuranın görüşmeciye güven duymasıdır.

Her başvuranın sorunları kadar o sorunlarla baş edebilecek gücü de olduğu varsayılmaktadır. Sorunu tanımak ve tanımlamak elbette önemlidir, ancak bunu yapmadan önce başvuranın güçlü yönlerine odaklanmak, kişinin bu yönünü öne çıkarmak gerekir. Bu tarz bir yaklaşım, kişinin sorununu çözmesi ya da sorunla baş edebilmesi için ona güç verecektir. Yardım mesleklerinde öncelikle bireyin olumlu özelliklerini vurgulamak esastır.

Zaman zaman tüm çabalara rağmen, görüşmeci ile başvuran arasındaki ilişkinin farklıboyutları da ortaya çıkabilmektedir: Aktarım ve Karşıt aktarım. Aktarım (Transferans), başvuranın, profesyonel ilişki kapsamında olmayan duygu ve düşüncelerinin uzmana yönlendirilmesidir

Empatide hak verme yokken sempatide vardır. Sempati daha çok arkadaşlık ilişkilerinde görülür. Empati, başvuranın anlattıklarınıolduğu gibi ona yinelemek değil, onu anladığımızı farklı sözcüklerle ifade etmektir. Kısaca şöyle denebilir: “Onunla düşünmek empati, onun gibi düşünmek sempatidir.”57

Özellikle son yıllarda öne çıkan pozitif yanlılık anlayışına göre, başvuranın üçüncü kişi ya da kurumlarla bir çatışması ya da sorunu olması durumunda görüşmeci, başvuranın tarafında olmak kaydıyla bir taraflılık sergileyebilir. Bu durumda görüşmeci, başvuranın bir tür koruyucu-psikolojik-sosyal avukatlığını üstlenebilir.

Yapılandırma, görüşme sürecinin ne olduğu, doğası, süresi, koşulları, sınırları, nerede ve kim tarafından gerçekleştirileceğinin belirlenmesi ve bunun başvurana aktarılmasıdır. Burada görüşmeci, görüşmenin başından sonuna kadar olan süreç hakkında başvurana bilgi verir.

Görüşmecinin kullandığı yansıtma becerisinin yararlarından birisi de başvuranın hangi duygusal tepkiyi ne zaman vereceğine kendisinin karar vermesidir. Yani buna görüşmeci karar veremez.

Kapalı uçlu sorular, yanıtının evet/hayır, var/yok biçiminde ya da çok kısa olduğu ve yoruma açık olmayan sorulardır.

Etkili görüşmeci için öncelik başvuranın gereksinimleri ve görüşmenin amacıdır. Aksine etkisiz görüşmecinin önceliği görüşmenin tamamlanmış olmasıdır.

Sistem yaklaşımı gestalt psikolojisinden etkilenmiştir. Almanca bir sözcük olan ve Türkçeye tam olarak çevrilemeyen “gestalt”ın, dilimizdeki en yakın karşılığı “bütün”dür. Sistem yaklaşımına göre, bireydeki sorunlar biyolojik, psikolojik ve toplumsal risk faktörlerinin birleşmesi ve etkileşmesi sonucunda oluşmaktadır.

Görüşmecinin bireyin iç dünyası kadar çevre ile ilişkilerinin de önemli olduğunu anımsatarak özellikle değerlendirme aşamasında çevresel faktörlerin de sorgulanmasını sağlayan yaklaşım psikososyal yaklaşımdır.

Psikodinamik kuram, aynı zamanda psikanaliz ya da psikanalitik kuram olarak da anılmaktadır. Kendi içinde ve kendini izleyen süreçte çeşitli alt modelleri barındırmakla birlikte, Sigmund Freud (1856-1939) tarafından geliştirilmiştir.

İnsancıl kuramın iki önemli temsilcisi Abraham Maslow ve Carl Rogers’tır. Maslow’a göre insan gereksinimlerinin bir hiyerarşisi vardır. Bu hiyerarşinin en alt basamağında fizyolojik gereksinimler vardır. Fizyolojik gereksinimleri sırasıyla güvenlik, ait olma, saygınlık, bilme, estetik ve kendini gerçekleştirme gereksinimleri izler.

Carl Rogers’in psikolojiye, sosyal hizmete ve özellikle de bu alanlarda kullanılan görüşme uygulamasına katkısının tüm diğer kuram ve yaklaşımlardan belirgin biçimde daha fazla olduğu ileri sürülebilir. Daha çok birey düzeyine yoğunlaşan Rogers, ilk kez danışan-merkezli terapi anlayışını ortaya atmıştır.

Her bireyin yaşamda birbirinden farklı pek çok rolü vardır. Anne rolü, öğretmen rolü, arkadaş rolü, eş rolü, öğrenci rolü, çocuk rolü bunların bazılarıdır. Bireyin her rolde aynı düzeyde başarılı olmasını beklemek gerçekçi bir beklenti değildir. Yine de sağlıklı bir insandan tüm rollerini yaşamda ciddi aksaklıklara yol açmayacak biçimde yürütmesi beklenir. Ne var ki, bazı insanlar bazı rollerini ya gerektiği gibi uygulayamamakta ya da uygulasalar bile buna inanmamaktadırlar. Bu sorun performans güçlükleri olarak kabul edilmektedir.

Dosya incelemesi özel bir durum olup bunun için görüşme yapmaya gerek yoktur.

Okul kantinleri enformel görüşme ortamları olarak nitelendirilmektedir.