GÖRSEL WEB TASARIMI

Işığın cisimlere çarpmasıyla yansıyan ışınlar sayesinde
gözde meydana gelen duyumların her birine renk
denilmektedir.

RENK KAVRAMI VE RENKLERİN
SINIFLANDIRILMASI

Fizikçi Young ise Newton’un gerçekleştirdiği deneyin tam tersini yaparak tüm renkleri bir perdede birbiri üzerine
düşürerek ışığı yeniden oluşturmayı başarmıştır. Ayrıca Young bu renkleri ikişerli
karıştırarak da sarı, cyan ve magenta renklerini elde etmiştir. Buna göre;
• Yeşil ve kırmızı karışımıyla “sarı”
• Koyu mavi ve yeşil karışımıyla “cyan”
• Kırmızı ve koyu mavi karışımıyla “magenta”
elde edilmektedir

Derinlik, grafiğin görüntüleneceği renk kapasitesini ifade eden ve görüntünün kalitesini etkileyen, rengin parlaklığı ile ilgili bir kavramdır.
Parlaklık ve derinlik doğru orantılı kavramlar olup
parlaklık arttıkça derinlik de artmaktadır. Renk derinliği “bit” cinsinden ifade edilmektedir (Duyar,
2010).

Ton (Hue)
Ton, rengin parlaklık derecesini ifade eden bir
kavram olup ışık derecesi ile yakından ilişkilidir.
Bir yüzeyden yansıyan ışık miktarı, ton değerini
belirlemektedir. Ton farklılıkları, algılanan ışığın
dalga boyundaki değişimlere bağlıdır (Uçar, Ekim
ve Türkmen, 2012). Örneğin ışığı az olan mavi
koyu, ışığı fazla olan mavi açık olarak ifade edilmektedir.

Gri tonlamalı (Grayscale) renk modelleri sayılabilir. Cihaz bağımlı renk modelleri kapsamında
yer alan RGB modeli web ortamında, CMYK modeli ise baskı alanında öne çıkan ve en fazla tercih edilen renk modelleridir.

Lab renk modeli, CIELab olarak da adlandırılmaktadır. Temelde rengin nasıl oluştuğunu
değil insan tarafından nasıl algılandığını temel
alan bir modeldir. Lab modeldeki sayısal değerler görme kusuru olmayan bir insanın görebildiği tüm renkleri tanımlamaktadır. Dolayısıyla, doğadaki görülebilir renkler bu kapsamda
ele alınmaktadır. Lab renk modeli, bir cihazın
(monitör, akıllı telefon, tablet, dijital kamera,
masaüstü yazıcı vb.) renklerin oluşturulması için
belirli bir renkten ne kadar gerektiğini değil,
rengin nasıl göründüğünü tanımlamaktadır. Bu
nedenle model, aygıttan bağımsız bir renk modeli olarak doğadaki renklere odaklanmaktadır.
Bunun yanında, Lab renk modeli doğala yakın
daha gerçekçi görüntülerin oluşmasına olanak
tanımaktadır. Örneğin, bir monitörde parlaklığı
doğadaki görünümünün çok üzerinde olan bir
renk, Lab renk modelinde parlaklığı düşürülerek
görüntülenmektedir. Lab renk modelindeki “L”
(Lightness) rengin açıklık koyuluk değerini 0 ile
100 arasında belirtmektedir. “a” bileşeni yeşilkırmızı; “b” bileşeni ise mavi-sarı ekseni vurgulamaktadır.

Armoni, renkler arasındaki uyumu ve dengeyi
ifade etmektedir. Genellikle benzer renklerin yan
yana gelmesi ile oluşan etki armonik olarak nitelendirilmektedir (Bahattin, 2013). Armonik etkide iki veya daha çok sayıda renk karıştırıldığında
göz dengeyi bulabilmek için grileştirme yoluna
gitmektedir. Karşılıklı yani bütünleyici renkler yan yana geldiklerinde birbirlerinin etkisini arttırırlar ve net biçimde görünürler. Bitişik yani uyumlu renkler yan
yana geldiklerinde ise birbirlerinin gücünü kırarlar
ve birbirlerini olduklarından daha zayıf gösterirler.
Armoni temelde monokromatik armoni ve polokrom armoni olmak üzere iki şekilde ortaya çıkmaktadır (Bahattin, 2013).

Monokromatik armoninin aksine polokrom armoni iki veya daha fazla rengin armonisini ifade
etmektedir. Polokrom armoni analog renk armonisi ve kontrast renkler armonisi olmak üzere iki
şekilde ortaya çıkmaktadır;
Analog Renk Armonisi: Tasarımda bitişik renklerin tercih edilmesiyle ortaya çıkan renk armonisidir. Bitişik yani uyumlu renkler yan yana geldiklerinde birbirlerini gücünü kırarlar ve daha yumuşak
bir görünüm sağlarlar. Sarı, yeşil; kırmızı, turuncu;
mor, mavi renk çemberinde yan yana yer almakta
ve analog renk armonisi oluşturan renkler olarak
adlandırılmaktadır.
Kontrast Renkler Armonisi: Tasarımda karşılıklı
renklerin tercih edilmesiyle ortaya çıkan renk armonisidir. Karşılıklı yani bütünleyici renkler yan
yana geldiklerinde birbirlerinin etkisini arttırırlar
ve net bir görünüm sağlarlar. Dolayısıyla, içinde
renk barındıran herhangi bir tasarımda dengeyi oluşturmaya yönelik uygun oranlarda kontrast
renklerin kullanılması oldukça önemlidir. Turuncu, mavi; kırmızı, yeşil; mor, sarı renk çemberinde karşılıklı yer almakta ve kontrast renkler olarak
adlandırılmaktadır. Bunların yanı sıra siyah, beyaz
ve nötr çizgiler de renklerin birbirinden ayrılmasını ve kontrast renkler armonisinin ortaya çıkmasını
sağlamaktadır.

Ekran tasarımında okunabilirliği sağlamak için
uygun bir renk kompozisyonu oluşturulmalıdır.
Dikkat çekilmek istenen ögelerde parlak ve ışıklı
renkler kullanılmalı, kullanılan yazının okunabilirliğini sağlamak için zemin rengi için uygun zıtlığı
oluşturacak renkler tercih edilmelidir. Web tasarımında oldukça fazla sayıda alternatif bulunmasına
karşın, kullanılabilecek örnek renk kombinasyonları şu şekilde oluşturulabilir;
• Sarı zemin üzerine siyah metin rengi.
• Beyaz zemin üzerine yeşil, kırmızı, mavi, gri
ve siyah metin rengi.
• Mavi zemin üzerine beyaz metin rengi.
• Siyah zemin üzerine beyaz vesarı metin rengi

Renk temel olarak uzunluk, genişlik ve derinlik olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. Uzunluk, ren­gin türü ile ilgili bir kavram olup renkleri sarı, mor gibi betimlemede kullanılan terimleri; ge­nişlik, en önemli boyut olup bir rengin açıklık ya da koyuluk derecesini yani rengin tonunu; de­rinlik ise rengin yoğunluğu ile ilgili bir kavram olup bir rengin parlaklığını ifade etmektedir.

Kırmızı ve koyu mavi karışımıyla “magenta” elde edilmektedir.

Ana renklerin (kırmızı, sarı, mavi) eşit oranlarda ikişerli karışımı ile elde edilen renklerdir. Kırmızı ve sarının karışımı ile turuncu; mavi ve sarının ka­rışımı ile yeşil; kırmızı ve mavinin karışımı ile mor renk elde edilmektedir.

Ana renkler ile ara renklerin değişik oranlarda karışımı ile elde edilen renkler üçüncül renkler ola­rak ifade edilmektedir. Örneğin, ana renklerden kırmızı ile ara renklerden turuncunun karışımı ile turuncu ve kırmızı arası üçüncül bir renk yani ara bir ton elde edilmektedir.

Doygunluk, rengin saflığını ve sadeliğini ifade eden bir kavram olup bir rengin aynı ışık ortamın­da griye oranıyla ölçülmektedir. Rengin doygunlu­ğu arttırıldığında ana rengin dışındaki tonlar azal­makta, rengin doygunluğu azaltıldığında ise renk griye yaklaşmaktadır. Doygunluk sıfır olduğunda renk gridir.

6 bit renk derinliğine sahip bir nokta­cık 2⁶=64 adet renk alabilir.

CMYK renk modelinde;

Lab renk modeli, CIELab olarak da adlan­dırılmaktadır. Temelde rengin nasıl oluştuğunu değil insan tarafından nasıl algılandığını temel alan bir modeldir. Lab modeldeki sayısal değer­ler görme kusuru olmayan bir insanın görebil­diği tüm renkleri tanımlamaktadır.

Tasarımda bitişik renk­lerin tercih edilmesiyle ortaya çıkan renk armonisi­dir. Bitişik yani uyumlu renkler yan yana geldikle­rinde birbirlerini gücünü kırarlar ve daha yumuşak bir görünüm sağlarlar. Sarı, yeşil; kırmızı, turuncu; mor, mavi renk çemberinde yan yana yer almakta ve analog renk armonisi oluşturan renkler olarak adlandırılmaktadır.

Görsel web tasarımında okunabilirliği kolaylaş­tırmaya yönelik olarak arka plan rengi kullanılan yazı rengine uygun zıt renklerden seçilmelidir. He­def kitlenin dikkatinin asıl ögeye odaklanmasına yönelik olarak arka planda kalan ögelerin renklen­dirilmesinde tasarımın bütünlük etkisini azaltacağı ve görsel bir karmaşa yaratacağı için bir ekranda dörtten fazla renk kullanmama koşuluyla sönük, temel, yumuşak, donuk ve doğal renkler tercih edilmelidir. Zıtlık önemli bir ölçü olsa da web tasa­rımında arka plan renkleri olarak çoğunlukla nötr renkler tercih edilmektedir. Örneğin beyaz ve gri arasında kalan tonların kullanıldığı arka planlar sı­cak ya da soğuk renkleri daha görünür kılmaktadır.