GÖRSEL KÜLTÜR

MÖ 15 000-10 000 Günlük etkinliklerini, heyecanlarını, korkularını, besin kaynaklarını ve daha birçoğunu belli bir dil ile ifade
etmeye çalışan insan mağaraların duvarlarına işlediği resimler ile yaşamını betimlemiştir. Estetik kaygı yoktur.

İlk baskıların dini kitaplar olduğunu düşünecek olursak dinin yaygınlaşması, daha uzak coğrafyalara taşınabilmesi, okur-yazarlığın artması, özgür düşüncenin yaygınlaşması, bilimsel çalışmaların gelişerek daha geniş kitlelere ulaşması gibi daha birçok toplumsal değişim ve gelişmeye de aracılık ettiği sonucuna da varabiliyoruz.

1830 yılında Eugene Delacroix’nın resmettiği ve Temmuz Devrimi’ni konu edindiği Liberty Leading the People adlı çalışmasını sadece “hoş” bir resim olarak değerlendiremeyiz. Resmin biçimsel özelliklerinin yanında, dönemin toplumsal gelişmelerine paralel belli bir tarihi kayıtta da bulunduğunu hatırlamamız gerekiyor.

Yirminci yüzyılın hemen ilk yarısından çarpıcı bir örnekten daha yararlanabiliriz. Alman savaş uçaklarının General Franko’nun emriyle yakıp yıktığı yerlerden biri de küçük bir Bask şehri olan Guernica’dır. Tarih ise Nisan 1937’dir. Picasso da bu tarihi olaylara ve yıkımlara tanıklık etmektedir. Kendi içsel tartışmaları içerisinde söz konusu olan bu bombalamaların ve askeri harekatın insan hayatı için bedeline yer vermektedir. Kasabanın ismiyle Guernica olarak adlandırdığı tablosuyla gerçekleşen olaylara ilişkin duygusal bir tepki ortaya koymaktadır.

XVII. yüzyıldan örneklerden de yararlanabiliriz. Hollandalı ressam Rembrandt’ın 1632’de tamamladığı Anatomi Dersi adlı resmi ve diğer benzer çalışmaları günümüzde farklı aydınlatma biçimlerinin temelini oluşturmuştur. Günümüzde Rembrandt aydınlatma olarak geçen Işığın ve gölgenin bir arada kullanımının ve ortaya koyduğu dramatik etkinin temellerini o döneme ait resimlerinde buluyoruz.

Gözlerimiz ile gördüğümüzde görsel olarak viletişime geçmiş oluyoruz. XX. yüzyıl kültürü içerisinde yer alan görme, bakma, izleme, gözetleme gibi eylemler okumayla ilgili eylemlerin ve kültürün bir devamı olarak ortaya çıkmıştır.

XXI. yüzyılın ilk on yılı içerisindeyken içinde bulunduğumuz dönem, temelde kelimelere ve sayılara dayananan “bilgi çağından” çok daha kapsamlı görseller, görüntüler ve semboller içeren bir “görsel çağı” ifade etmektedir. Geçmiş dönemlerde farklı ülkelere ve topluluklara ait dilleri anlamak gerekirken içinde bulunduğumuz dönemde görselleri çözümlememiz, anlamamız gerekmektedir.

İçinde bulunduğumuz görsel çağı tanımlayan belli başlı özelliklerden bahsetmemizde fayda var:
1. Hayat her zamankinden çok daha fazla görsel. Çağdaş hayatın çoğu bölümü ekranlar üzerinde gerçekleşiyor. Bu doğrultuda, insan deneyimi her zamankinden çok daha fazla görsel ve görselleştirilmiş durumda.
2. Algılarımız ve özellikle görsel algılarımız kültürel temellere bağlı hareket ediyor. Hayatımızda yer alan görseller
ve görsellere iliştirilmiş olanlar sosyal, politik ve kültürel hayatımızdan yararlanıyor. Görme biçimimiz ve gördüklerimize
bağlı olarak verdiğimiz tepkiler temellerini kültürümüzden alıyor. Bu bağlamda, görseller de sosyal olarak inşa edilmiş oluyor.
3. Görme, öğrenilen bir etkinlik halini aldı. Algılama kültürel etkenlere ve geçmiş görsel deneyimlere bağlı olarak gerçekleşiyor.
4. Yazılı ve görsel iletişim arasında fark var. Yer alan araştırmalar görsel iletişimin farklı bir durum üzerinden hareket ederken yazılı iletişimin daha farklı anlaşma biçimleri üzerinde hareket ettiğini ortaya koyuyor.

Bireyin tanıklık ettiklerine karşı “görsel okuryazar” olabilmesi için en azından şu temel değerlendirmeleri yapabilmesi gerekir:
• Görsel parça veya bütünlerin konusunu anlayabilmeli,
• Görsel parça veya bütünlerin içinde bulundukları kültürel yapıda kazandıkları ve sahip oldukları anlamı anlayıp yorumlayabilmeli,
• Görsel parça veya bütünlerin stil ve düzenini görsel yapı açısından değerlendirebilmeli,
• Görsel parça veya bütünlerin üretilmesinde kullanılan teknikleri inceleyebilmeli,
• Görsel çalışmanın estetik değerini değerlendirebilmeli,
• Görsel çalışmanın değerini, amacı ve hedef kitlesi açısından değerlendirebilmeli,
• Görsel öğe veya bütünün ortaya koyduğu topyekün sinerjiyi, etkileşimi, yeniliği, etkin yanını ve hissettirdiklerini de tartışabilmeli.

Parthenon Tapınağı milattan Önce beşinci yüzyılda inşa edilmiş.

Dor sütun biçimi.

Papirüs, Cyperaceae ailesinden bir
su bitkisi ve eski çağlarda bu bitkinin
gövdesinden hazırlanan yazı kağıdının
adıdır.

Amiral Piri Reis’in Kitab-ı Bahriye eserini
harita ve görsel okuryazarlık açısından son derece önemli
bir eserini 1528'te ortaya koymuştur.

Leonardo da Vinci 1495-1497 yılları arasında "Son Akşam Yemeği" adlı freskini tamamlamıştır.

1450 yılında Johannes Gutenberg hareketli parçalar ile yazı baskısını ilk defa gerçekleştiren kişi olmuştur

Andy Warhol

Dinamit adı verilen patlayıcı Alfred Nobel tarafından 1869'da icad edilmiştir.

Bireyin tanıklık ettiklerine karşı “görsel okuryazar”
olabilmesi için en azından şu temel değerlendirmeleri
yapabilmesi gerekir:
• Görsel parça veya bütünlerin konusunu anlayabilmeli,
• Görsel parça veya bütünlerin içinde bulundukları
kültürel yapıda kazandıkları ve sahip oldukları anlamı anlayıp
yorumlayabilmeli,
• Görsel parça veya bütünlerin stil ve düzenini görsel yapı
açısından değerlendirebilmeli,
• Görsel parça veya bütünlerin üretilmesinde kullanılan
teknikleri inceleyebilmeli,
• Görsel çalışmanın estetik değerini değerlendirebilmeli,
• Görsel çalışmanın değerini, amacı ve hedef kitlesi
açısından değerlendirebilmeli,
• Görsel öğe veya bütünün ortaya koyduğu topyekün
sinerjiyi, etkileşimi, yeniliği, etkin yanını ve hissettirdiklerini
de tartışabilmeli.

Günlük hayatımızda görsel okuryazarlıktan yararlanabileceğimiz ve görsel okuryazarlığı uyarlayabileceğimiz belli alanlar ortaya çıkar. Bunları şu şekilde tarif edebiliriz:

Aynı amaçlar ile Mısır’da bitkiden üretilip kullanılan ve bir çeşit kağıt olan “Papirüs”
ile hayvan derisinden elde edilen ve Bergama Krallığı’nda kullanılmış olan “Parşömen” kağıdı da bunlar içerisinde sayılabilecek örneklerdendir.