GÖRSEL KÜLTÜR

Kant’a göre; sanatın kendi dışında, hiçbir amacı yoktur. Onun tek amacı kendisidir. Güzel sanatı ancak deha yaratabilir.

Günümüzde Mezopotamya sanatının geldiği noktayı “İsthar Kapısı’nın kalıntıları üzerinden okuruz (Resim 2. 3). Babil Sanatı’nın önemli örneklirinden, bu eşsiz yapının şaheser niteliğindeki bir parçası da ülkemizde “İstanbul Arkeoloji Müzesi” koleksiyonlarında bulunmaktadır

Antik Çağ olarak adlandırılan dönem Mısır, Yunan ve Roma uygarlıklarının eserlerinin yoğunlukla incelendiği dönemi tanımlar. Antik çağ sanatlarından elimize ulaşanlar çoğunlukla mimari ve heykel eserlerdir.

Bizans sanatının en belirgin, öne çıkan özelliği din ve özelde ise Hristiyanlıktı. Hazreti İsa’nın öğretisi yaygınlık kazandıkça, bu öğretiyi yaymak ilahi, ruhani ve
tapılası kılmak sanatçıların ana konularını oluşturmaya başladı.

Göksel Kilise yaklaşımı, Gotik Sanatla birlikte üst seviyelere geldi, Fransa’nın Reims kentindeki Notre Dame Kilisesi (Resim: 2. 31) ilk ve tanımlı gotik yapılardan biri olarak inşa edilmiştir.

Giotto’nun en ünlü eserleri fresko tekniğiyle yaptığı resimlerdi. Onun resimlerindeki farklı hacim duygusu, figürlerin ve nesnelerin oylumlanışı (modeling) kıvrımların süregelen biçimsel etkisi ve heykel ruhuna sahip hacim duygusu Giotto resminin önde gelen öğelerindendir.

“Arnolfini’nin Portresi”, Jan van Eyck; Kuzey Rönesansı olarak adlandırılan Belçika, Hollanda ve Luxemburg bölgesindeki devrin sanat eserlerinin başında gelir. Ev hayatına ilişkin ayrıntılar büyük bir ustalıkla vurgulanmıştır, devrin anlayışının aksine Jan van Eyck gündelik nesnelerinde resmetmeye değer olduğu anlayışının ortaya konması tavrıdır.

Leonardo da Vinci Rönesans Sanatı’nın doruklara ulaşmasında önemli bir sebeptir. Kişiliği, hayatı, eserleri ve yüzyıllar sonra bile bıraktıkları üzerinden konuşulan ve tartışılanlar, onun böyle bir ünü fazlasıyla hak ettiğinin en önemli kanıtlarıdır. Bugün bile Rönesans denildiğinde ilk akla gelen kişilik odur. Leonardo da Vinci Rönesansın sanatsal hümanist (insancılık) ideallerinin bir timsali olmuştur. Leonardo 1452 yılında İtalya Toscana’da dünyaya geldi, belki de dahi sanatçı tanımının en çok kullanıldığı sanatçıdır. Rönesans karakteristik sanatçı kişiliğinin bir örneği olan Leonardo, ressam, mimar, doğa bilimci, araştırmacı, mucit, müzisyen özellikleriyle birçok yönlülük örneğiydi. Notlarında bulunan, daha sonra Galileo’nun başını derde sokan Kopernik kuramlarını incelerken not aldığı “Güneş dönmüyor” notu onun bir bilim adamı olarak araştırmacılığının yanı sıra güçlü sezgilerinin de bir göstergesiydi. Usta ressam Verrocchi’nun yanında çıraklığa başladığında üstün yetenekleriyle hemen fark edildi.

Sistine Şapelindeki (Vatikan) “Adem’in Yaratılışı” freski bu dinsel mekanda Michelangelo’nun yaptığı muazzam eserin küçük bir bölümüdür. Bütün tavan dinsel resimlerin ruhani güzelliğiyle aydınlanmış ancak usta en vurucu temayı eserin ekseninde konumlandırmıştır. Adem’in yaratılışı Tanrının insana hayat verdiği anı betimler. Michelangelo iyi bir ressam olmasına karşın usta bir heykeltraş olarak öne çıkar. Taşa kazandırdığı ruh ve derinlik onu Rönesans sanatçıları arasında ayrı bir yere koyar. Onun ciddi ve özümsenmiş bir anatomi bilgisine sahip olduğu, eserlerindeki mükemmel oran ve detaylardan bellidir. Daha 25 yaşındayken tamamladığı “Pieta",  Meryem’in kucağındaki İsa ve büyük dramı görselleştirir. Tek parça mermer blokdan oyulmuş eserdeki detay, yumuşaklık duygusu, tazelik ve malzemenin mermer olduğuna inanılmayacak derecede hassas kullanımı vurucu bir etkiye sahiptir. Michelangelo’nun, insanlığın sanatsal imgeler bahçesine armağan ettiği bir diğer boyutlu şaheser de “Davud” (David) Heykelidir.

1602-1603, “İsa’nın Defnedilmesi”, Caravaggio; 300 x 203 cm. Pinacoteca Vaticana, Vatican.

"Sanat adı verilen bir şey yoktur aslında sadece sanatçılar vardır" sözü Gombrich tarafından söylenmiş olup cevap d seçeneğidir.

"Panteon" tapınağı Roma uygarlığında yapılmış bir mimari eserdir.

Kitabın 44. ve 45. sayfasında yer alan "Mısır’da resim sanatı gündelik hayatın tasvirlerini sunmaktaydı. Bu  resimler ve imgeler bilgisel bir özellik taşırdı. Figürler birbirinden ayrık net ve tanımlı bir yapı içinde birleştirilir. Figürlerin elinde tuttukları, giysileri ve konumları konu hakkında detaylı bilgiler sunardı. İnsan vücudu tasvirinde profilden bir görünüş sunulur, resmedilen figürün boyutları kişinin önemine göre değişirdi. Erkek figürlerin kadın figürlerine nazaran daha koyu bir ten rengiyle resmedildiği Mısır resimlerinde durum ve olaylar bir zaman şeridi gibi anlatılırdı. Bu resimlerde
perspektif bulunmaz gölgelendirilme yapılmadan resmin öğeleri betimlenirdi" ifadesine göre "Erkek figürlerin kadın figürlerine nazaran daha açık bir ten rengiyle resmedilir." ifadesi yanlış olup c seçeneğidir.

Traianus Sütunu Roma dönemi bir eser olup diğer eserler Helenistik dönemde yapılmıştır. Bu sebeple cevap c seçeneğidir.

Sayfa 52'deki "Romanesk mimarideki ağır taş duvarlar ve küçük pencereler yerini, bir yükseliş etkisi, ruhani bir zerafet ve gökyüzüne doğru hareket eden bir ûsluba bıraktı. Mimarinin öğelerinden olan taşı, mimari yapıyla bütünleşik olarak kullanan gotik mimarlar, pencerelerdeki aydınlatma etkisini yükseliş ve erişilmezlik anlayışını yüceltmek için bunları bir mimari öğeye dönüştürdüler." ifadesine göre I. ve II. madde doğru III. madde yanlış olup cevap c seçeneğdir.

"Venüs'ün Doğuşu" adlı eser Sandro Boticelli tarafından yapılmıştır, cevap a seçeneğidir.

Pieta hariç diğer maddelerdeki tüm eserler Leonardo'nun olaup cevap d seçeneğidir.

Dünyevi Zevkler Bahçesi adlı eser Hieronymus Bosch'un bir eseri olup cevap a seçeneğidir.

"Toledo Manzarası" adlı yapıt maniyerist sanatçı El Greco'nun eseri olup cevap c seçeneğidir.

Sayfa 63'deki "Işık-Gölge (İtalyanca: Chiaroscuro), sanatta karanlık ve aydınlığın oluşturduğu zıtlık için kullanılan bir terimdir" ifadesine göre cevap b seçeneğidir.