Sayısal Görsel Yaşam

Leonard Shlain, McLuhan’ın “Medium is the Message”da (Yaradanımız Medya) söylemek istediğini daha da açar ve resim ve metni okumadaki psikolojik farklılıkları ortaya koyar. Bir metnin satırlarını okurken beynin sol tarafını kullanırız. Resimlere bakarken ise “okumayı” beynin sağ tarafıyla yaparız; çünkü sağ beyin ile geneli görmek mümkündür.

Yazıyı taşıyan ilk malzemeler kil tabletler ve taşlar olmuşlardır. Bunlardan daha dayanıksız malzemeler üzerine yazılmış yazılar günümüze ulaşamamıştır.

İlk kitap örnekleri Mezopotamya kil tabletleri ve Mısır papirüs tomarlarıdır. İki örnek de MÖ 3000 yılına dayanır.

Fenikeliler’in MÖ 1500’lerde yaptıkları tam bir devrimdir. O zamana kadarki tüm örneklerden farklı
olarak Fenikeliler, kavramları resimselleştirerek bunlardan yazı oluşturmak yerine, seslere işaretler yaratıp, bunların dizinleri ile sözcükleri yazarak imlemeye başladılar.

1450 ve 1455 yılları arasında yapılan, hem tasarım hem de işçilik yönlerinden bir sanat eseri sayılan Gutenberg İncili, Avrupa’da oynar metal harflerle basılan ilk kitap olma özelliğini de taşır.

XIX. yüzyılda basılı malzemelerin sayısında görülen önemli artış endüstriyel gelişimler sayesinde oldu. Yüksek hızdaki üretim otomatik makinelerle yapılmaya başlandı. Seri üretim yaygınlaştı ve seri üretim sayesinde hem farklı yayınlar, hem de aynı yayının daha fazla baskısı yapılabilmeye başlandı. Grafik tasarım ve basım-yayın yeni iletişim sisteminin önemli bir parçası haline geldi. İlanlar, afişler, reklamlar basılı olarak sokaklarda yerlerini aldılar.

Linotype ve Monotype dizgi sistemlerinin geliştirilmesi, kağıdın elle üretimden mekanik üretime geçisi, üretimi adına pamuk ve kumaş yerine ağacın kullanılması gibi daha ucuz ve seri yöntemler bulunması, kitap ciltlemede kumaş kullanılmaya başlanması kitap üretiminin hızlanmasına yarayan faktörlerdir.

Televizyonun, reklamların ve tüketim kültürünün önemli bir avantajı, karşılaştırmaların ve seçeneklerin artışı olmuştur. Bir ürünü almadan önce veya farklı üreticiler tarafından sunulan versiyonlarını tanımak veya çok kanallı televizyon yayınının hayata geçmesi ile ilgi duyulan programlara yönelebilmeyle kişisel seçimler yapmak mümkün olmuştur.

Reklamlar, televizyon programlarının arasında kimi zaman fark ettiğimiz, kimi zaman farkında olmaksızın etkilendiğimiz, kimi zaman ise izlemek istediğimiz programı böldüğü için hoşlanmadığımız kısa soluklu mesajlar olarak hayatımıza girmesi ile tüketimdeki çılgınlığın en önemli silahı olarak hayatımıza girmişlerdir.

Önceleri metin ağırlıklı olan reklamlar illüstrasyon ve fotoğraf ağırlıklı olarak tasarlanmaya başladı. Bilgi ve mesajlar daha kısa süre içinde ve daha etkili olarak hedef kitlelerine ulaştı. Tüketim kültürünün dönüm noktası ise tam burada gerçekleşti. Ürünü tanıtan ve alınmasına ikna eden mantıklı metin açıklamaları yerine, ürünü arzulatan ve özendiren görseller televizyon ve basılı yayınlar aracılığıyla tüketicinin karşısına çıktılar.

Delikli Kart, yani üzerindeki belirli noktalara açılan (veya açılmayan) delikler sayesinde sayısal bilgi taşıyabilen karton parçaları, XX. yy’da hesap makinalarında ve bilgisayarlarda kullanıldı. Bilgiler ekranda yazıldıktan sonra kart özel bir makineye yerleştirilir, makine bunlara ekrandaki bilgileri işleyecek şekilde küçük delikler açardı. Aynı kartları okuyan (deliklere uygun çıkıntıları olan) makinelere takılarak okunur, ekrana aktarılırdı. Örneğin bir sayfa yazı yazmak için yaklaşık 65 - 100 adet delikli kart kullanılırdı (vikipedi.tr).

Tasarım yazılımlarının, yazıcıların ve tarayıcıların herkes tarafından ulaşılabilir olması hemen herkesin “tasarım yapabilmesine” neden olmuş ve ortaya çıkan ürünlerde tasarım kalitesi sorgulanmaya başlamıştır.

Bilgisayarın bir telefon hattı ile sunucu bilgisayarlara bağlanması yoluyla işleyen bu elektronik iletişim ağı elektronik posta, elektronik sohbet, kurumsal ve kişisel internet siteleri ve sanal alışveriş gibi pek çok yeniliğin hayatımıza girmesini sağladı.

Sayısal fotoğraf makineleri gelişti ve hemen herkesin alabileceği fiyatlarda alışveriş merkezlerinde veya marketlerde piyasaya sunuldu. Dijital fotoğraf makineleri tüketiciye 1994 yılında sunuldu.

 İlk alışveriş web siteleri ve banner’lar 1994 yılında ortaya çıktı.

Sanal gerçeklik kullanıcıların gerçek hayatta olmadıkları ancak hayallerinde olmak istedikleri karakterlere bürünebilecekleri ve sanal bir hayat yaşayabilecekleri ortamlar sundu. Bunun sonucunda ise fiziksel olarak bilgisayar başında oturan ancak hayal gücünün sınırlarını “sanal” olarak özgürleştiren bir kitle ortaya çıktı.

Gönderilen e-posta sayısı ilk kez 1997 yılında normal postanın üzerindeydi.

Bilgi kısaldı ama çoğaldı, hız arttı, ve her an her yerde her şeyden haberi olan bir kitle daha fazlası, daha hızlısı ve daha iyisi için yarışır hale geldi.

Augmented Reality (AR): Gerçek dünyaya ait görüntüleri alarak belirli sensörlerle bilgisayar tarafından geliştirilmiş görüntülerle birleştiren bu teknoloji ile mekanların planlarını çıkarmak, bir şehirde dolaşırken bulunulan yerdeki bilgileri görsel olarak almak, spor karşılaşmalarında kural çizgilerini belirlemek gibi pek çok uygulama mümkün oldu. Bunun yanı sıra mekanlarda önceden kodlanan reklamlar, müzelerde, sergilerde ve eğlence parklarında yönlendirmelerde kullanıldığı gibi, tıbbi alanda kullanılan x-ışını, tomografi gibi alanlarda önemli gelişmeler sağladı.

Radyo, televizyon ve İnternet’in bulunuşundan 50 milyon kullanıcıya ulaşmak için geçen süre incelendiğinde bu süre, radyo için 38 yıl, televizyon için 13 yıl iken, İnternet için sadece 5 yıldır.