GÖRSEL İLETİŞİM VE TASARIM TARİHİ

Modern Sanat, 20. yüzyılda Avrupa’da ve Batı etkisindeki diğer bölgelerde resim, heykel ve tasarım sanatında kendini göstermiştir. Kübizm, Fütürizm, Dada ve Sürrealizm, gibi modern sanat akımları görsel iletişimin grafik dilini doğrudan etkilerken, De Stijl ve Art Deco gibi akımlarda belirli bir biçim üzerine yoğunlaşarak özgün bir dil yakalamışlardır.

Pablo Picasso ve arkadaşı Georges Braque’ın 1910 ve 1912 yılları arasında çalıştıkları yapıtlarına “Analitik Kübizm adı verilmiştir”.

Fütürizm, anlı şanlı İtalyan şair Filippo Tom- maso Marinetti tarafından 1909 yılında, bir Paris gazetesinin baş sayfasında gösterişli bir manifes- tonun yayınlanmasıyla dünyaya duyuruldu.

Fransız ressam Marcel Duchamp (1887-1968) Dada’ya katıldıktan sonra bu hareketin en önemli görsel sanatçısı olmuştur. Duchamp hazır nesneleri kullanarak sanat yapıtına dönüştürmüş ve sanatta yeni bir dönem başlatmıştır.

Duchamp’ın Mona Lisa’nın eserinin reprodüksiyonuna bıyık yapması, kamuoyunda şok etkisi yaratmıştır. Duchamp bu davranışıyla Mona Lisa’yı yermeyi düşünmemiştir, asıl hedef geleneğin zorbalığına ve Rönesans’ın hümanist ruhunu kaybetmiş bir halka yapılmış zekice bir saldırıyı gözler önüne sermek istemiştir.

Art Deco akımı adını, 1925 yılında Paris’te düzenlenen ‘Modern Dekoratif ve Endüstriyel Sanatlar Sergisi’nden almıştır.

Art Deco tasarımlarında düz ve keskin hatlar, geometrik şekiller, hızı temsilen aerodinamik formlar ve aydınlık renkler öne çıkmaktadır. Bu akımın önde gelen isimlerinden biri olan A.M. Cassandra’nın tasarımlarında bu etkileri görmek mümkündür.

20. yüzyıl başlarında Hollanda’da “De Stijl” olarak adlandırılan modernist bir tasarım akımı görsel sanatların bütün alanlarında etkisini hissettirmeye başlamıştır (Becer, 2007). 1917 yılında eo van Do- esburg (1883-1931), Piet Mondrian, (1872-1944), Vilmos Huszar ve J.J. Oud Hollanda’da “De Stijl” grubunu kurmuşlar; aynı yılın sonbaharında ise “De Stijl” dergisini çıkarmaya başlamışlardır. “De Stijl’in iki ana özelliği –resim, mimari, plastik, iç mekân tasarımı veya kitap tasarımı dâhil– biçimlerin daima dik açılı, renklerin ise temel renkler–kırmızı, mavi ve sarıdan oluşmasıdır.

Art deco akımının bir diğer önemli ismi de Ed- ward Mcknight Kau er’dır. Onun tasarımlarında da Art deco izlerini görmek mümkündür. Çeyrek asır boyunca sürekli birçok afiş ve diğer grafik tasa- rım ürünleri tasarlayarak modern sanatın, özellikle kübizmin canlandırıcı ilkelerinin görsel problemle- re uygulanmasını sağlamıştır. Londra Metrosu için 141 afiş tasarlayan tasarımcı, bu afişler sayesinde ulaşıma katkıda bulunmuş ve hafta sonu zevk için seyahatlerini kırsal alanlara yapmaya teşvik edici afişler hazırlayarak bu akıma destek olmuştur.

Bu akımın önemli temsilcileri ve sanatçıları eo Van Doesburg ve Piet Mondrian’dır. Mondrian, kübist re- simleri gördükten sonra onlardan etkilenerek ge-leneksel manzara resminden vazgeçmiş, sembolik bir tasarım anlayışına yönelmiştir. Resimlerinde kullandığı temel elemanlar olan dikey ve yataylar çizgiler, düşünsel karşıtlıkların görsel ifadesidir. Dikeyler evrensel, nesnel, tinsel, aktif ve erkeksi, yataylar ise bireysel, öznel, maddesel, pasif ve dişi- sel kavramların sembolleri olarak tanımlanmıştır. Mondrian, kırmızı, sarı ve maviden oluşan temel renkler dışındaki renklerin öznel duygular uyan- dırdığını düşünerek başka renkler kullanmaktan kaçınmıştır.

Modern sanat akımlarında renk ve biçim, sosyal protesto aracı olarak kullanılmış ve kişisel duygusal durumlar hakkında fikir üretmek birçok sanatçının uğraşı olmuştur. Modern Sanat, 20. yüzyılda Avrupa’da ve Batı etkisindeki diğer bölgelerde resim, heykel ve tasarım sanatında kendini göstermiştir.

Pablo Picasso ve Georges Braque, Kübizm'in öncüleridir.

Her türlü tarihsel kavramı reddeden yazınsal bir reform hareketi olarak başlayan Fütürizm, genç İtalyan sanatçıların Marinetti’nin çağrısına canı gönülden karşılık vermesiyle kısa sürede diğer disiplinlere de yayıldı.

Fransız ressam Marcel Duchamp (1887-1968) Dada’ya katıldıktan sonra bu hareketin en önemli görsel sanatçısı olmuştur. Duchamp hazır nesneleri kullanarak sanat yapıtına dönüştürmüş ve sanatta yeni bir dönem başlatmıştır. En önemli eserlerinden biri olan “The fountain (çeşme)” adlı çalışmasında hazır bir pisuvarı kullanmış ve onu ters çevirerek heykele dönüştürmüştür.

Modern tasarım ile el işçiliği ve zerafeti bir araya getirmeyi amaçlamıştır. Savaş sonrası dönemden sonra rahatlamaya başlayan toplumsal düzendeki sosyal değişimlerin de etkisiyle birlikte mimari, tasarım, dekorasyon, görsel sanatlar ve moda gibi alanlardaki değişim Art Deco’nun şekillenmesinde de etkili olmuştur.

Geometrik formların yaygın kullanıldığı Konstrüktivizm ve Bauhaus etkilerinden farklı olarak Art Deco akımında daha yumuşatılmış formlar öne çıkmaktadır.

A.M. Cassandre'nin Peignot yazı karakterinin yapısında da  Art Deco akımının yumuşatılmış formlarının izlerini görmek mümkündür.

ABD’nin önemli silüetleri, erken 20. yüzyılın en güçlü mimari imgelerine dönüşmüş oldu. Amerikan kapitalizmini resmeden bu yapıların, daha mekanik ve güçlü birer gösterge haline gelmesi amaçlanıyordu. Chrysler Binası, Empire State ve Rockefeller Center da yine bu dönemde ve Art Deco mantığında tasarlandı.

20. yüzyıl başlarında Hollanda’da “De Stijl” olarak adlandırılan modernist bir tasarım akımı görsel sanatların bütün alanlarında etkisini hissettirmeye başlamıştır.

Piet Mondrian, kübist resimleri gördükten sonra onlardan etkilenerek geleneksel manzara resminden vazgeçmiş, sembolik bir tasarım anlayışına yönelmiştir. Resimlerinde kullandığı temel elemanlar olan dikey ve yataylar çizgiler, düşünsel karşıtlıkların görsel ifadesidir.