Endüstri Devrimi Sonrası Ortaya Çıkan Sanat Hareketleri; Viktorya Dönemi, Arts And Crafts ve Art Nouveau

 Endüstri devrimi / sanayi devrimi

Basılı medya ürünleri olan ilan ve afişler

Kentleşme / İnsanlar fabrikaların olduğu bölgelere evlerini ve hayatlarını inşa ederek kendi yaşamlarını da bu değişime uyarladılar.

Önceden belirli bir gelir düzeyine sahip insanların erişebildiği ürünlere artık her kesimden insanın erişebilmeye başlamıştır.

Ürünlerin çeşitliliği ve farklılığı talebi yönlendirebilme sorununu da doğurmuştur.

İlk kurum kimliği örneklerine krallar, soylular ve şehirlerin kullanımında rastlanması mümkündür. Bayrak ve üniforma gibi unsurlar bütünlük ve aidiyet anlamında oldukça önem arz etmiştir. Bunun haricinde ulusların yanı sıra şehirlerin de kendilerine özel kimlikleri vardı. Kurumsal kimlik anlamında en eski örnekten bahsetmek gerekirse 15. yüzyılda Floransa şehri adına yapılan şehrin çizimi üzerine sanatçı, mimar ve yazarların çağrılmasını örnek verilebilir.

Ürünlerin seri imalat sonucunda farklılaşması ve bollaşması sebebi ile talebin yönetilmesi gereksinimi ortaya çıkmış ve ürünlerin ticaret anlamında ayrıştırılması adına kendilerini tanımlamaları giderek daha da önem bir hal almıştır.

Viktorya Stili / Sanatı

kadın figürleri, çiçekler, çocuklar ve köpekler gibi nostaljik ve duygusal imgeler

“Büyük Sergi (Great Exhibition)” ya da “Crystal Palace Exhibition”, 1851, İngiltere : Kraliçenin Viktorya’nın eşi Prens Albert ev sahipliğinde, endüstriyel ülkelerden 13.000 katılımcı, 6 milyon ziyaretçi

Sanatçıların sulu boya ile ya da diğer teknikler ile işledikleri tüm el emeği eserlerin orjinaline yakın bir biçimde çoğaltılması ile, orijinalini yapan sanatçının adının zamanla tarihten silinmesi ile sonuçlanan bir süreç başlamıştır.

 İngiliz tasarımcı, yazar ve sanat otoritesi Owen Jones (1809-1874) tarafından 1842-1845 yılları

arasında yazılan “Batı Sanatı” isimli kitap. Bu kitapta İspanya’nın İslam sanatı örnekleri bulunan bölgelerinde karşılaştığı Fas’a ait dekorasyon stilleri ve desenlere yer vermiştir.

• Grid sistemi kullanımı
• Taş baskı ile her tür çizimin sanatçının yaptığı kalitede basılabilmesi
• Haritalar, illüstrasyonlar ve el çizimlerinin çokça kullanılması ile, kullanılan harflerin de artık tasarımın uyum anlamında bir parçası olmaya başlaması

Dergilerin basım maliyetlerinin düşmesine ve tirajlarının artmasına. Örneğin 1841 ve 1860 tarihleri arasında İngiltere’de aylık yayınlanan Punch and Harpers dergisi, başlangıçta ahşap ve metale oyulan levhalarla basıldığı için 800 kopya kadar çoğaltılırken, gelişen baskı yöntemleri sayesinde 1860’lardaki basım adedi 5000’e kadar çıkmıştır.

Reklam ajanslarının ortaya çıkışı da tetiklenmiştir. Bu anlamda ilk gerçek ajans 1841 yılında Amerika’nın Philadelphia eyaletinde açılmıştır.

ilk aşamada sadece ürünlerin resmi ve ne olduğunu işaret eden net ve sade tanıtım düzenlemeleri kullanılmıştır.

Tüm yazı stilleri o dönemde et kalınlığı yüksek, fark edilebilir ve vurgulu bir biçimde düzenlenmiştir. Ahşaba oyulmuş hissiyatı verirler.

• 1798 - Alman Bavyeralı bir oyun yazarı olan Alois Senefelder, kendi oyunlarını yazmak ve çoğaltmak amacıyla tekniği ilk defa kullanan olmuştur.
• Boya kalemleri ile kireç taşı üzerine yazılan yazıların çoğaltılabileceğinin tesadüfen keşfedilmesinin ardından yöntem geliştirilerek afiş sanatçılarına baskı anlamında yeni bir yol açmıştır.
• Kireçtaşı yerine kağıt da ıslatılarak ve kurutularak kullanılabilir.
• Bugün modern litografide ise fotokimyasal metotlar ile hazırlanmış çinko ve alüminyum levhalar baskı için kullanılmaktadır.
• Yazıların ve resimlere ait çizgilerin geldiği yerlerde oyulmuş ve kabarık görünen alanlar mevcutsa bu türden baskıya gravürleme adı verilir.
• Üç boyutlu manzara ve figüratif tekniklerin de basımlarının gerçekleşmesi 1830’larda dört renk baskının geliştirilmesine kadar göz doldurmuştur.
• Teknik 25 yıla yakın bir sürede tüm dünyaya yayılmıştır.
• Dört renk baskının gelişimini takiben, doku ve renk çeşitliliği litografinin sanatsal bağlamda uygulanan bir teknik olarak devam etmesini mümkün kılmıştır.

1831’de Harbiye Nezareti olarak kullanılan İstanbul Üniversitesi bünyesinde askeri içerikli kitapları, broşürleri ve şemaları basmak üzere litografi atölyeleri kurulmuştur.

İstanbul’a gelen Henry Cayol adlı bir çizer, Fransa’da öğrendiği litografi tekniğini ülkemize yerleşerek yayılmasına öncülük etmiştir.

Cayol, Sultan Mahmut tarafından Türk el yazması eserlerin basımı için de görevlendirilmiştir.

Cayol, 50 kadar askeri öğrenciye de bu tekniği öğretmişir.

Sonrasında açılan birkaç matbaa tarafından, özellikle halk hikâyelerinin ve masalların olduğu 100’ü aşkın resimli kitap, 1863-1866 tarihleri arasında basılmıştır.

İstanbul’da 1900’lü yılların başında sanatsal amaçlı olarak evrilmiştir. Hoca Ali Rıza gibi sanatçılar, Harbiye’nin baş ressamlığını yaparken pek çok öğrenciye tekniği aktarmıştır. Az sayıda sanatsal amaçlı eser günümüze ulaşmıştır.

Zamanla Anadolu’ya yayılan yöntem, günümüzde yerini ofset baskıya bırakmıştır.

Litografinin icadı ile birlikte resmin ve yazının aynı kalıpta basımı mümkün hâle gelmiştir. Sanatçıya tonlama konusunda geniş bir perspektif sunar.

1. Abdülhamid döneminde özellikle kahvehanelerde asılı litografi tekniği ile basılmış bazı halk resimleri göze çarpmıştır. Bunlar; “Dünya Güzeli”, “Ferhat ile Şirin” ve “Köroğlu” gibi halk masalları ve destanları konu alan, matbaalarda üretilmiş eserlerdir. Hüseyin Uzman, Tarık Uzmen, Ziya Arif ve Mehmet Hulusi  tarafından üretilmiş eserlere çokça rastlanır.

Çanakkale Savaşı, Balkan Savaşı ve Meşrutiyet senelerinde önemli tarihi olaylara ilişkin baskılara da sıklıkla rastlanmaktadır.

Daguerreotype

1880 yılında, New York Daily adlı gazete, full tonlu olarak ilk fotoğraf reprodüksiyonunu basmıştır.

Bu teknik fotoğraf yolu ile elde edilen  görüntüyü irili ufaklı noktalamalar ile farklı tonlara ayırır. Çıkan sonuç siyah mürekkep ile saf beyaz bir kâğıt üzerinde net bir sonuç yaratır. Bu sayede gazetelerde fotoğraf kullanımı iyileşmiştir.

Kolektif hafızanın yaşatılmasına dair fotoğrafın kullanıldığı önemli durumlardan biridir. Çekilen fotoğraflar sanatçılar tarafından eskiz haline getirilerek zamanın ahşap baskı yapan gazete ve dergilerinde  basılmıştır. 

• 1826 Joseph Niepce tarafından kamera ile yapılan ilk çekim
• 1839 Ticari olarak başarı sağlayan ilk fotoğraf tekniği olan Daguerreotype
• 1880 yılında Hannibal Goodwin tarafından icat edilen  ilk nitrat tabanlı filmi
• George Eastman tarafından nitrat tabanlı filmin  bobin film haline getirlmesi

Kinetoskop ile aynı anda sadece tek bir kişinin film izlemesi mümkündür. Cinematograf ile toplu gösterimler yapmak mümkün olmuş, ilk başlarda gündelik olayların belgelenmesi amacını taşıyan bu filmler zamanla sinema sanatının ortaya çıkmasına zemin hazırlamışlardır.

Canlandırma (animasyon) sinemasının

• Hareketli resim gösteren oyuncaklar olan Thaumatrope”, “Zoetrope” ve “Praxinascope”
• 1800’lerin sonunda ilk defa ortaya konan Stop Motion (Duraklı Çekim Yöntemi): Kamera durdurularak ve nesnelerin pozisyonları değiştirilerek yapılır.
• 1907’de J. Stuart Blackstone tarafından “Humorous Phases of Funny Faces” (Komik Suratın Güldüren Fazları) adlı ik stop motion animasyon filmi
• 1914 yılında ilk defa cel (selüloz) animasyon tekniği kullanılmıştır. Bu yöntemde karelerde yer alan objeler ayrı ayrı çizilerek üst üste konulur. Hareket etmeyen alanlar için tek bir çizim kullanılırken hareket eden alanlar ayrı çizimler olarak oluşturulur.
• 1938 itibarı ile, animasyon tekniği sinemaya taşınarak sesli bir hale getirilmiştir. Walt Disney tarafından yapılan filmler animasyonun yaygın bir eğlence aracı olarak kabul görmesine önayak olmuştur.

Düşünsel altyapısını mimar Augustus Pugin, yazar John Ruskin ve tasarımcı William Morris hazırladığı bir sanat akımıdır.

19. yüzyıl sonlarına doğru endüstriyel devrimin getirdiği sanatsal karmaşaya karşı bir duruş olarak ortaya çıkmıştır.

Makineleri ruhsuz, sürekli tekrar eden ve organik olmayan şeyler olarak görür. Maddeye ancak insan eli ve el emeğinin can verebileceğini savunur, el emeğine dayalı üretimi üstün tutar.

Zanaat tekniklerini yeniden canlandırmak ve ileri süsleme teknikleri ile onu sanat ile buluşturmak amacındadır.

William Morris sosyalizmi destekleyen bir sanatçıdır. İşçi kesiminin yeniden yaşama sevincine kavuşmasının öncülüğünü yapmak istemişler, ancak el emeğine dayalı yüksek maliyetler nedeni ile zengin koleksiyonerlerin rağbet ettiği ürünler ortaya koymuşlardır.

Morris, 1862 yılında Londra’da ustalık ve çıraklık ilişkileri ile yetiştirilen el sanatlarına dayalı bir üretim şirketi kurmuştur.

Ruskin ve Morris’in fikirlerinden etkilenen pek çok sanat ve zanaatçı birlikteliğini içeren topluluk ortaya çıkmaya başladı. Bunlardan en önemlileri 1884 yılında kurulan “Art Workers Guild” ve 1887 yılında kurulan “Arts and Crafts Exhibition Society” (ilk kez Arts & Crafts teriminin kullanımı)  topluluklarıdır.

Morris’in kurduğu şirkette üretilen ürünlerin etkisi ile, 1890’lara doğru Atlantik’ten Amerika’ya kadar yayılım göstermiş ve o dönemde pek çok sanatçının tasarım tekniğini değiştirmesine sebep olmuştur. Ürünler üst ve orta sınıf dışında bir kitleye hitap edemediği için Avrupa kıtasında hareketin destek bulması zorlaşmıştır.

Sanatçılar, mümkün olduğu kadar geleneksel tekniklerden ayrılmadan, koltuk kaplamaları, duvar kâğıtları, perdeler ve fayanslar için inanılmaz detaylı el işi bezemeler üretmişlerdir. 

“Pre-Raphaelite Artists” adı ile bir grupta yer alan ünlü ressamlar Dante Gabriel Rosetti ve Edward Burne Jones resimlerini vitraya aktararak mimaride zanaatı yeniden canlandırdılar.

Morris, “Kelmscott Press” adında bir yayınevi kurarak geçmişin tahta basım kitaplarını koleksiyonerler için yeniden bastı. Buna ek olarak yayın evinde basılan kitaplarda kullandığı “Golden”, “Troy” ve “Ghaucer” adlarındaharf tasarımları yapmıştır. Bu tasarımlar Gotik harf tasarımlarına olan ilgiyi canlandırmıştır.

1914’ten sonra her ne kadar dünya savaşı sebebiyle ekonomik olarak yara alınmış olsa da 1920’lere kadar etkisi devam etmiştir.

Arts and Crafts  sanat hareketi, 1920’lerden sonra  geliştirilerek Art Nouveau adını almıştır. Modern stilin kökleri olarak anılan  Art Nouveau hareketi, 1930’lardan sonra yerini Modernizm çatısı altında gelişen yeni sanat dillerine bırakmıştır.

• 1890 ve 1910 tarihleri arasında Avrupa ve Amerika’da yayılım göstermiş, dekoratif öğelerin ağır bastığı kendine has bir tasarım dilidir.
• 1880 yılında Viktorya döneminin dekoratif ögelerine karşı yeni bir dil meydana getirmek isteği ile,
• Akademik sanat, eklektizm ve tarihselliğe tepki olarak,
• Avrupa’da 1880 ve 1890’larda Japon ahşap baskılarına duyulan hayranlıktan esinlenmelere bağlı olarak ortaya çıkmıştır.

Gustav Klimt, Emile Galle ve James Abbot McNeill Whistler gibi sanatçılar yaptıkları ahşap baskı eserlerinde çiçek ve organik formlar, dairesel motifler varsa da bunları ürünlere tam anlamıyla Art Nouveau olarak değerlendirmek zordur.

Fransız mimar Eugene Emmanuel Viollet le Duc (1814-1879) ve İngiliz Sanat eleştirmeni John Ruskin (1819-1900). İngiltere’de özellikle William Morris ve Arts and Crafts hareketi

En baskın özellikleri; uzun, kıvrımlı organik çizgiler olarak özetlenebilir. Art Nouveau’nun bitkisel karakteristiğini tanımlamak istersek dalgalı asimetrik çizgilerin uzanarak meydana getirdiği çiçek formları, tomurcuklar, böcek kanatları ve doğayı çağrıştıran benzer figürler ile yüzey üzerinde güçlü, çarpıcı ve elegan bir ritim yaratılmasıdır. Grafik sanatlarda bu çizgiler, diğer resimsel ögeler ile birleştirilir. Bunlar; form, doku, alan ve renktir. Buradaki amaç, tamamen geleneksel netlik ve nedensel ilişkiye zıt bir yaklaşım ortaya çıkarmaktır.

Kadın figürleri, özellikle Art Nouveau tarzındaki afişlerde çok sık rastlanılan bir öğedir.

Mimari, iç mekân tasarımı, mücevher, cam, afiş ve illüstrasyon çalışmalarında bu dile dair öne çıkan çalışmalar gözlemlenmektedir.

Belçika’da periyodik olarak yayımlanan “L’Art Moderne” adlı bir dergide, “Les Vingt” adlı bir sanatçı grubunun tasarımları tanımlanmaya çalışılırken kullanılmıştır. Belçika Art Nouveau tarzını çok hızlı benimsemiştir. 1893 yılı sonrasında yaratılan tüm eserlerde dönemin etkileri açıkça görülmektedir. Sembolist harekete dahil olan Henri Privat Livemont, Brüksel’de bir grup sanatçı (Circle of Artists Schaerbeek) ile yaptığı çalışmaların ardından ünlenmiştir. Diğer bir Belçikalı grafik tasarımcı ve ressam Henri Meunier ise, dönemin dairesel motiflerini farklı alanlar ile birleştirmesiyle ünlenmiştir.

Fransa, Paris’te L’Art Nouveau adlı bir galerinin sahibi S. Bing adlı kişiden stile dair bu isim yayılmış ve Fransız sanat hareketinin ana ismi olarak kalmıştır.
Avrupa’daki Art Nouveau tasarım çizgilerini oluşturan Paul Gauguin ve Henri de Taulouse Lautrec gibi ressam ve baskı sanatçılarının deneysel çizgileridir. Lautrec’in “Moulin Rouge: La Goulue” afişi dönemi temsil eden önemli bir eserdir.
Art Nouveau anlayışına sahip en önemli afiş sanatçılarından biri de Jules Cheret’dir. Ağırlıklı olarak dikey kompozisyonu seçtiği afişlerinde, ünlü ressamlar Rubens, Tiepolo, Fragonard ve Watteau’nun eserlerinden etkilendiğini belirtmiştir.
Cheret’nin yaptığı çalışmaları kendine örnek kabul eden diğer bir önemli sanatçı Çek Grafik Sanatçısı Alphonse Mucha’dır. Mucha, eserlerinde özellikle ressam Pre-Raphaelite (Arts & Crafts) sanatçı grubundan Dante Gabriel Rossetti’den etkilendiğini de açıkça belirtmiştir.
Théophile-Alexandre Steinlen, Art Nouveau Fransız stilinde önemli tasarımlar yapmış bir sanatçı olarak kaynaklarda yerini almıştır.
Yine dönemin diğer bir önemli sanatçısı Paul Berthon,, Eugene Crasset ile çalıştıktan sonra, chromolitografi baskı tekniğinde ilerletici çalışmalarda bulunmuştur.

İngiltere’deki öncüleri arasında estetik olarak akımı bir adım öteye taşıyan illüstratör Aubrey Beardsley, akıma dair organik ve dışavurumcu çizgilerini Arts and Crafts hareketine dahil olan William Morris’in çizgilerinden ilham alarak meydana getirmiştir.

Almanya Münih’te 1892 yılından sonra bu akımın kuralcı yapısını kırmaya yönelik sanatçı girişimleri öne çıkmıştır. “Munich Secession” olarak anılan bu hareket daha sonraki yıllarda Viyana etkisi ile “Vienna Secession” adı ile anılmaya başlamıştır. Hareketin merkezinde “Jugend” adlı dergi yer almaktadır. Çok daha genç bir stil benimseyen tasarımcılardan biri Otto Eckmann’dır. Sanatçı bu dergi için oldukça farklı varyasyonlarda dergi kapağı illüstrasyonları çalışmıştır.
Alman  grafik tasarımcılar  Art Nouveau’nun yoğun organik bezemelerinin ve tasarım anlayışının 1900’lü yıllar ile birlikte özellikle I. Dünya Savaşı’ndan sonra sadeleştirilmeye başlar.  Lucian Bernard gibi Alman grafik tasarımcılar, gereksiz ayrıntıları ve süslemeleri kaldırarak “Plakatstil” adı verilen yeni bir tasarım dilinin öncülüğünü yapmışlardır. Lucian Bernard’ın 1905 yılında Priester kibritleri için yaptığı bu sade afiş çalışması 1940’lardan sonra tasarlanan pek çok sade afiş tasarımına örnek teşkil etmiştir. Josep Sattler diğer önemli Alman dergilerinden “Pan” için tasarımlar yapmıştır. Dergi Sattler tarafından tasarlanan harf tasarımlarını dergi isimliğinde kullanmıştır. Almanları etkileyen Vienne Secession hareketindeki Gustav Klimt ve Koloman Moser oldukça önemli isimlerdir.

Amerikan Art Nouveau stilinin en önemli temsilcisi Louis Comfort Tiffany’dir. New York’ta bulunan National Academy of Design’da cam üzerine kendini yetiştirmiş bir sanatçıdır. Cam ile yapabildikleri Thomas Edison gibi bir bilim adamının da dikkatini çekmiş ve kendisine farklı renklerde bronz ve demir yapılar üzerine ampuller tasarlatarak tasarımı üretim ile buluşturan işler meydana getirmişlerdir. İllüstratör ve yazar Louis John Rhead bir diğer önemli temsilci olup Paris’te sanat eğitimi almıştır. 1890’lar sonrasında oldukça bilinen bir afiş sanatçısına dönüşmüştür. O yıllarda yaptığı illüstrasyon çizimleri ve tasarımlar pek çok ünlü dergide yayımlanmıştır. 1895 yılında Les Maitres de l’Affiche afiş yarışmasında en iyi Amerikalı afiş tasarımcısı ödülünü Boston’da almıştır.

Rusya’da Art Nouveau, Moskova ve St. Petersburg şehirlerini etkisi altına alan oldukça renkli bir versiyonudur. 1898 yılında yayınlanan yeni bir sanat dergisi olan “Mir Iskusstva” (Sanat Dünyası) Rus sanatçılar Alexandre Benois, Leon Bakst ve şef editör Sergei Diaghilev tarafından çıkartılmaktaydı. Dergi akıma dâhil işler ortaya koyan sanatçılara sergi imkânları da tanımıştır. Fransız yoğun süsleme ve dekoratif stilinin azaltılmış oranda Endüstri Devrimi Sonrası Ortaya Çıkan Sanat Hareketleri; Viktorya Dönemi, Arts And Crafts ve Art Nouveau kullanıldığı bu yayınlar, Rus folklorik hikayelerine dayalı ögeleri konu alan çizimler ile birleştirilmiştir. Ivan Bilibin’in Rus ve Slovak halk hikâyelerine dair çizmiş olduğu illüstrasyonlar dönemin sanat dili adına önemli bir kaynak teşkil etmektedir.

1910 tarihinden sonra Art Nouveau artık eski moda, sınırlandırılmış ve dekoratif asıl stilinden uzaklaşmaya başlamış olarak görünüyordu. 1914 yılında I. Dünya Savaşı ile birlikte insanların sanata olan yaklaşımları büyük bir değişime uğradı.

Modernizm öncesi tüm sanat akımlarında özellikle tasarım alanının tamamından faydalanma ve mümkün olan en dekoratif ve süslemeli görüntüyü yaratma hakimken 20. yüzyıl sonrası artık dünya fazlalıklarından arınma, savaşın getirdiği parçalanmışlık duygusu ile mücadele edebilecek yeni bir tasarım dilinin arayışına girmiştir. Zamanla tüm artistik gelenekleri reddetmeye yönelik yeni bir yaklaşım geliştiren, her şeyin gelecekte saklı olduğunun vurgusu yapan Futuristler ve sanatı yeniden tanımlayan Dada ve Art Deco gibi yeni modernist sanat hareketleri, görsel sanatların eksik parçalarını bulmak üzere yeni stillerin meydana gelmesine öncülük etmişlerdir.

1920’lerden sonra Art Deco ve Modernizm tüm görsel sanatları etkisi altına almıştır. 

Art Nouveau, 1960’larda New York Museum of Modern Art (1959) ve Musee National d’Art Moderne (1960), Londra Victoria and Albert Museum (1966) büyük ölçekli retros pektif sergiler ile yeniden uyandırılmaya çalışıldı. Bu sergiler o ruhu yeniden canlandırmak için düzenlenmiş olsa da eleştirmenler bu trendin artık geçmiş olduğunu öne sürdüler. O zaman diliminde artık Modern sanat akımlarının zamanı başlamıştı. Pop Sanat ve Op Sanatı gibi yeni akımlar takip edilmekteydi. 1960 ve 70’lerde Art Nouveau’dan esinlenen çiçek motifleri, parlak renkler ve dekoratif öğeler, Psychedelic stildeki tasarımlar için ilham olmuşsa da, reklam ürünleri ve dönemin ünlü pop ve rock gruplarının albüm kapaklarındaki kullanımları geniş kitleleri etkisi altına almaya yetmemiştir.

Art Nouveau Osmanlı’da daha çok mimari anlamda ortaya çıkmıştır. Sultan II. Abdülhamit, saray mimarı olarak İtalyan Raimondo D’Aronco (1856-1943) ile anlaşmıştır. Sarayda baş mimar olarak görev yapan bu önemli isim, Osmanlı kültürünü Art Nouveau kimliği ile harmanlayan önemli eserler ortaya koymuştur. Mimar Kemaleddin bu akımdan beslenen en önemli yerel mimardır. Ahmet Ratıp Paşa Köşkü, Tayyare Evleri, Edirne Garı, Ankara IV. Vakıfhanı Art Nouveau mimarisini Osmanlı’da en iyi yansıtan ayakta kalmış eserlerdir. 1900 yılına ait Taksim’de sarayın terzisi için inşaa edilmiş olan, Art Nouveau bezemelerin öne çıktığı Botter Apartmanı da bu önemli mimari örnekler arasındadır. Az sayıdaki mimari Art Nouveau örneklerinden bir tanesi 1870 tarihinde yapılan İstanbul Galata kulesine çıkan “Kamondo” Merdivenleridir.