GÖRSEL İLETİŞİM VE TASARIM TARİHİ - Deneme Sınavı - 7

Bu kadar geniş bir üretim sürecini ve bu sürecin arkasında yatan yaratıcı zekayı Louis Danziger şöyle tanımlar: “Tasarım zekanın görünür hale getirilmesidir” (aktaran Wheeler, 2018, p.10).

Konstrüktivizm (inşacılık-yapısalcılık) 1915 yılında Rusya’da ortaya çıkan sanatsal ve mimari felsefedir. Kurucuları Vladimir Tatlin (1885-1953) ve Alexander Rodchenko’dur (1891-1956). Bir fikri iletmek amacıyla nesnelerin, çizgilerin ve harflerin kullanımıyla piktografları andıran grafik tasarım ürünleri üretilmiştir. Türkçede “yapımcılık” olarak da bilinmektedir.

Avangard: Fransızca ordu terimi olarak kullanılmıştır. Ordulardaki öncü birlikleri tarif etmek için kullanılan “Avant-garde” kelimesi sonrasında ilerici ve deneysel sanatı tanımlayan bir terim olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Fotomontaj: Farklı fotoğraflardaki farkı görsellerin yeni bir düzen ve anlam oluşturacak şekilde bir arada kullanılmasıdır. 1915 yılında Dadaistler tarafından ilk defa kullanılmıştır. Sonrasında Sürrealist sanatçılar tarafından gerçek üstü ve bilinçaltı ile ilgili imgeler meydana getirmek amacıyla bu teknik kullanılmıştır.

Taş baskı ya da litografi, kireç taşı üzerine yağlı kalem ya da fırça kullanarak hazırlanan kompozisyonun çoklu bir şekilde basılmasına olanak sağlayan baskı sanatıdır.

1922 yılında yayın süresi çok kısa ömürlü olsa da editörlüğünü Lazar Markovich Lissitzky ile yazar İlya Ehrenburg yaptığı “nesne” isminde bir dergi çıkarılmıştır (orijinal adı Veshch-Gegenstand Objekt). Bu derginin amacı Rus Sanatını Avrupa ülkelerine duyurmak ve onları haberdar etmek olmuştur.

Tektonik: Parçalanıp dağılmış yer katmanlarının birbirleri ile olan ilgilerini araştıran yer bilimi kolu (TDK), Konstrüktivizm akımındaki anlamı “Tektonik sözcüğü, dünyanın merkezinden püskürme anlamına gelen jeolojik bir terimden alıntıdır, içsel, organik bir varlığın patlaması anlamındadır (Aleksay Gan’dan aktaran Antmen, 111).

Faktura: Fatura anlamındadır. Konstrüktivizm akımındaki anlamı “Malzemenin imal edilme sürecinin kendisidir. Malzemenin bir tarafının değil, bütününün imal süreci anlamına gelir” (Aleksay Gan’dan aktaran Antmen, 111).

Gesamtkunstwerk: Bütünsel sanat eseri anlamında kullanılan Almanca bir terimdir. İlk kez 19. yüzyıl başında opera eserlerini tarif etmek için kullanılmıştır. Sonrasında başka disiplinler için de kullanılmaya başlamıştır.

1919’da açılan Bauhaus Okulunun manifestosu gazetelerde yayınlanmış, sanat ve tasarım alanındaki bakış açısı ve eğitim anlayışı gazeteler aracılığı ile duyurulmuştur.

Weimar şehri Bauhaus okulunun ilk kurulduğu yerdir. Okul binasının mimarı Henry van de Velde’dir. 1919-24 tarihleri arasında eğitim Weimar’da verilmiştir.

Psychedelic Sanat, bilgisayar ve matematik yerine zihnin sınırlarının peşinde düşen bir sanat akımıdır. “Zihinsel gösteri” anlamına da gelen Psychedelic (Psikedelik) kelimesi, sanat tarzının tanımlayıcısı olmuştur. Fraktal geometrik desenler, hemen hemen aynı dönemde bu sanat alanına yakın ortaya çıkmaya başlamıştır. Halüsinasyon, sinestezi yani diğer bir deyişle duyum ikiliği ve algı değişimlerini barındıran eserler, özellikle Seneca, Poe ve Shakespeare edebiyat eserlerinden hayli etkilenmiştir.

Art Nouveau eserlere ait bitki ve grafik üslupları yeniden yorumlamaya da girişmiştir. Sanat akımlarından Sürrealizm ve Sembolizm’den etkilenen Psychedelic sanatçılar, neden-sonuç ilişkisinin bozulmasını, rüya ve hipnoz gibi uygulamaların yarattığı sonuçları deneysel çalışmalar ile araştırmışlardır. … Sürrealistler Sigmund Freud’un bilimsel çalışmalarından etkilenirken, Psychedelic hareket ise Albert Hoffman’ın yaptığı kimyasal keşiflerden ilham almıştır.

Psychedelic sanatın görsel anlamda tanımlanmasında öne çıkan sanatçılar arasında; Rick Griffin, Victor Moscoso, Stanley Mouse, Alton Kelley ve Wes Wilson sayılabilir.

Psychedelic Sanat Hareketinin Görsel Özellikleri: 1. Konular; Fantastik, metafizik ötesi, sürrealist konu seçimleri. 2. Desenler; Kaleidoscopic, fraktal desen kullanımları. Phosphenes, spiraller, eş merkezli daireler, ışığı kırarak dağıtan desenler ve tekrar eden motifler. 3. Renkler; Parlak ya da aşırı yüksek kontrastlıkta renk kullanımı. 4. Stiller; Normalin ötesinde bir derinlik algısı, derinlik stilizasyonu. (Horror Vacui Stili) 5. Teknikler; Eğilen ve bükülen nesneler ya da temalar. (Yansıtırken Kolaj tekniği kullanımı) 6. Yazılar; Yenilikçi, pozitif ve negatif alanlara dikkat edilen tipografi tasarımları. El yazısı, blok şeklinde kelime ve cümle tasarımları.

Diğer bir Psychedelic sanatçı Rick Griffin, film afişleri, albüm kapakları ve çizgi roman çizimleri ile akıma katkı sağlamıştır. 1961’de ilk çizdiği çizgi roman karakteri “Murphy”, “Surfer Magazine” dergisinin ön kapağında yer almıştır. İlk yıllarda bir takım illegal dergilerde de çizimler yapan sanatçı, San Francisco Haight Street’te bulunan Psychedelic Dükkan’da ilk sergisini açmıştır. O yılların popüler organizatörlerinin dikkatini çeken tasarımları onu 1967’den sonra bilinen bir afiş tasarımcısı hâline getirmiştir. Diğer Sanatçı arkadaşlarının dâhil olduğu “Büyük Beşli” grubu ile Rock, dans ve festival konserleri için afişler yapmaya başlamıştır. Amerikan folk müzik grubu “The Charlatans” için yaptığı konser afişleri ile bilinirliği artmıştır.

Wes Wilson, “The Red Hat” Afişi İncelenmesi; Wes Wilson tarafından 24 Eylül 1966 yılında yapılan afişin temel amacı bir restoran açılışını duyurmaktır. O dönemde konserler ve müzik organizasyonları dışında grubun aldığı farklı iş kalemlerinden birini temsil eden farklı bir çalışmadır.

Belirli bir ideolojiyi temsil etmeyen Postmodernizm düşüncesine itiraz eden Jurgen Habernas ve Anthony Giddens gibi isimler, modernizmin sona erdiğini kabul etmemişlerdir. Habernas ve Giddens’a göre, “modernlik tamamlanmamış bir proje, postmodernlik denilen durum ise bunun radikallaşmesinin bir sonucudur”.

Marshall McLuhan ve Bruce R. Powers tarafından ortaya atılan bu kavram, medyanın küreselleşmeye olan etkisi üzerine insanın düşünmesi gerektiğini iddia eder. II. Dünya Savaşı sonrası dünyanın yeni geldiği durumun medya ve kitle iletişim araçlarının da etkisi ile yapısal anlamda değişmekte olduğunu görmüştür. Bu yeni durumu Global Köy kavramı ile bağdaştırmıştır.

Pek çok düşünür Pop Sanatın, Dada ve Marcel Duchamp’ın yaklaşımı ile paralellikler içerdiğini öne sürmüştür. Raoul Hausmann, Hannah Höch, George Grosz ve John Heartfield tarafından yapılan Dada kolajları ile kurulan bağlantılar açıktır.