GÖRSEL İLETİŞİM VE TASARIM TARİHİ - Deneme Sınavı - 4

“Yöntem Olarak Avangard: Vkhutemas ve Mekânın Pedagojisi” isimli kitabın yazarı Anna Bokov, Vkhutemas eğitiminin dört temel alan üzerine konumlandırıldığından bahseder; renk, hacim, grafik ve uzay.

Konstrüktivizm

Avant-garde

Fotomontaj

Bauhaus

Sanat ve zanaat arasında sınır olmaması gerektiğidir.

minimalist

Konstrüktivizm ve Süprematizm olmuştur.

Süprematizm

Laszlo Moholy-Nagy

Weimar

İletişim çağlar boyunca insanların yaşamlarını
devam ettirmek, yeme- içme- barınma ihtiyaçlarını
karşılamakla kalmayıp pek çok kişisel gereksinimlerini karşılayabilmek için en önemli faktörlerden biri olmuştur. İletişim sadece sözlü değil görsel olarak da büyük gelişmelere uğramıştır. Teknolojinin gelişimi ile iletimin biçimleri de gelişmiştir. Sanayi Devrimi sonrası ekonomik, siyasal ve toplumsal değişimler yaşanmıştır. Buharlı makinelerin icadı, fabrikaların kurulması burjuva sınıfının yanı sıra
bir işçi sınıfının doğuşuna neden olmuştur. Makine ile tarım yapılması, iş imkânlarının artması gibi gelişmeler de eklenince nüfus artışı meydana gelmiş, şehirler kalabalıklaşmaya başlamıştır. Nüfus artışı, şehirlerdeki karmaşanın azaltılabilmesi gerekliliğini doğurmuştur. Kitle toplumu kavramı bu dönemde anılmaya başlanmıştır.

Konstrüktivizm (inşacılık-yapısalcılık) 1915 yılında Rusya’da ortaya çıkan sanatsal ve mimari felsefedir. Kurucuları Vladimir Tatlin (1885-1953) ve Alexander Rodchenko’dur (1891-1956). Bir fikri iletmek amacıyla nesnelerin, çizgilerin ve harflerin kullanımıyla piktografları andıran grafik tasarım ürünleri üretilmiştir. Türkçede “yapımcılık” olarak da bilinmektedir.

Konstrüktivizm: 1915 yılında Rusya’da ortaya çıkan bir sanat akımıdır. Sadece
sanat alanında değil, mimarlık ve grafik tasarım alanında da etkili olmuştur. Endüstriyel malzemeleri kullanılarak eserler üretilmiştir. Geometrik formlar, okunaklı tipografi, işlevsellik önemli özelliklerinden olmuştur.

Konstrüktivizm akımının kurucularından bir diğeri Rus ressam ve grafik
tasarımcı Alexander Rodchenko (Aleksandr Mihayloviç Rodçenko) fotoğraf
ve fotomontaj tekniklerini kullanarak tasarımlar yapmıştır, kendisi aynı zamanda ressamdı. “Rusya’daki fotomontaj çalışmalarının, filmlerde uygulanmaya başlanan montaj çalışmalarıyla aynı zamanda başlaması, bu çalışmalarda film sanatının bazı anlatım biçimlerinden yararlanılmasına neden olmuştur.” (Bektaş, 64).

Konstrüktivizm akımının kurucularından Rus ressam ve mimar Vladimir Tatlin, Kazimir Maleviç ile birlikte, avangard sanatın önemli iki figürden biriydi. Moskova Resim Heykel ve Mimarlık Okulunda eğitim gören Tatlin Üçüncü Enternasyonal Anıtı’nı tasarlamıştır. Ali Artun bu anıtı bir makine olarak tanımlamıştır (2019, 90). Tatlin’in en bilindik eserlerinden biridir. Tatlin’nin Kulesi olarak da anılan eser Neva Nehri üzerine yapılması planlanmıştır. Eiffel (Eyfel) kulesinden uzun olması planlanan tasarım gerçeğe dönüştürülmemiştir. “Kapitalizmin simgesi sayılan, reklam ve eğlence amacıyla dikilen Eyfel Kulesi’ne karşılık, III. Enternasyonal Anıtı Sosyalizmin simgesi haline gelecekti (Yılmaz, 89). Katların durağan değil hareketli, döner bir yapıda olması planlanmıştı. Malzeme olarak çelik ve camın kullanılması planlanmıştı. Plan dâhilinde “son derece gelişmiş bir radyo, telefon ve telgraf istasyonu” bulunmaktaydı. Bir vidadan yola çıkarak tasarladığı kule çağın bir simgesi olarak düşünülmüştür (90-91).

Bauhaus “Gesamtkunstwerk” kavramını kullanır yani bütüncül sanat olarak tanımlanabilecek olan bu kavram birçok sanat disiplinin mimarlık ile harmanlanması şeklinde düşünülebilir. Bauhaus tasarımı minimalist düşünce ile beslenir, tasarımlarda çoğunlukla geometrik biçimler kullanılır. Tasarımlarda renk, çizgi ve şekil önemlidir. Fikrin iletilmesi için gerekli olan elemanlar tasarıma dâhil edilirken süsleme gibi fikrin anlatımına katkı sağlamayan görsel elemanlar tasarıma dâhil edilmez.

Bauhaus sadece mimarlık ya da tasarım alanında değil, aynı zamanda resim ve heykel sanatında da önemli eserlerin üretim yeri olmuştur. “Mimar
Walter Gropius, ressamlardan Lyoner Feininger, Klee, Kandinsky, Moholy- Nagy, 1920-1930 arası… “Bauhaus”’larda coşkulu bir ressam, dekorcu, heykelci nesil yetiştirdi” (Ragon, 28).

Weimar şehri Bauhaus okulunun ilk kurulduğu yerdir. Okul binasının mimarı Henry van de Velde’dir. 1919-24 tarihleri arasında eğitim Weimar’da verilmiştir.

Bauhaus’un Weimar döneminin önemli eğitmenlerinden Johannes İtten dışavurumcu bir ressamdı. Renk soyutlamaları “Adolf Hölzel’in oluşturduğu renk çemberini kullanmıştır. Üç ana renk ve onların karışımından oluşan üç ara renk ve diğer
renklerle birlikte on iki renkten oluşan bir çember oluşturulmuştur” (Doğan Ak, 48) . Birçok kitap yayınlayan Itten’ın renkler ile ilgili yazdığı kitabı en bilindik olanlarındandır, kendisinin aynın zamanda Bauhaus’daki Vorkurs eğitimini anlattığı,
tasarım ve biçim üzerine yazdığı bir kitabı da bulunmaktadır.