GÖRSEL ESTETİK

Zaman genel olarak bir işin, bir oluşun içinde geçtiği, geçeceği veya geçmekte olduğu süre, vakit (TDK) olarak tanımlanır. Doğru cevap B'dir.

Zaman söz konusu olduğunda çoğunlukla yaşanmış an, yaşanan an ve yaşanacak an olmak üzere üç farklı zaman diliminden söz edilir ve bu ‘an’lar geçmiş, şimdi, gelecek olarak nitelendirilir. Bu noktada geçmiş, şimdi ve gelecek zaman ilişkisinde bilinç etkindir. Doğru cevap A'dır.

Canlıların acıkmasından, kimi hayvanların kış uykusuna yatması ya da horozların belli bir saatte ötmesi biyolojik saat ile ilişkilidir. Biyolojik saat, alışkanlıklara göre kurulur. Çoğu zaman uyanmak için kurduğumuz saatin alarmı çalmadan biraz önce uyanırız. Biyolojik saat, bize kalkma zamanının geldiğini söylemiştir. Canlıların uyuma uyanma, yeme içme saatini değiştirmesi hâlinde biyolojik saatte yeni programa göre kendisini ayarlayacaktır. Doğru cevap D'dir.

Zamanı diğer kaynaklardan (para, insan gücü, ham madde vb.) ayıran özellikleri ise şu şekilde sıralamak mümkündür (Demirel ve Ramazanoğlu, 2005: 31-32):

Doğru cevap C'dir.

Zaman kavramına ilişkin görüş belirten ilk isimler arasında Platon ve Aristoteles yer almaktadır. Platon’a göre zaman, zihnin varlıkları bütünlüklü olarak, anında kavrayamamasının sonucunda meydana gelmiştir. Zaman, idealar dünyasının sadece bir taklididir. Çünkü idealar dünyası değişmez ve zaman dışıdır (Cevizci, 1999, s.943). Doğru cevap E'dir.

Bergson’a göre gerçek süre iç dünyamızdır. Benin kendini yaşamaya bıraktığı bilinç durumlarının ardışık dizilişlerinin oluşturduğu biçimdir. Bütün değişmeler ve gelişmeler bir “süre” içinde gerçekleşir. Süreyi yaşayabilmemizin koşulu ise bellektir. Bellek geçmişi, depolama-biriktirme gibi saklama aygıtı değildir; bellek geçmişin şimdi içindeki sanal birlikteliğidir. Bergson bu nedenle süreyi mekândan tamamen bağımsız olarak ele almaktadır. Bergson, saatin sadece mekândaki zamanı yani o anı ölçtüğünü ifade etmektedir. Ölçülen o ana geçmişten hiçbir şey kalmamıştır. Oysa içsel zamanda geçmiş zaman şimdiki zamanla iç içedir. Bu sayede insanlar şimdiki zamanla geçmişi aynı anda algılayabilmektedirler. Diğer bir ifade ile kronolojik yapı bozulmaktadır. Geçmiş, şimdiki zamana eklenmeseydi sadece şimdi olacağından süre var olmayacaktı. Sürenin var olması bilincin geçmişi şimdiye eklemesiyle mümkün olmaktadır. Bu da sürenin bireye, onun yaşantısına ve deneyimlerine bağlı olduğunu göstermektedir (Sofuoğlu, 2004, s.106-107). Doğru cevap E'dir.

Zaman anlayışı göreli ve mutlak zaman olarak da ele alınmaktadır. Newton, mutlak zaman görüşünü savunmaktadır. Newton bu yaklaşımı çerçevesinde, mutlak ve evrensel zamanın ölçülebilir, hesaplanabilir olduğunu ve zamanın temelde dışsal bir öğeden bağımsız olarak aktığını belirtir. Doğru cevap B'dir.

20. Yüzyılında, Braque ve Picasso gibi sanatçıların perspektif bozumu ile Kübist Devrim ortaya çıkmıştır. Böylece, nesnelerin fiziksel özelliklerinin yanına zaman kavramı da eklenmiştir. Bu yaklaşım, Einstein’ın görelilik kuramı ile ilişkilidir (Yenişehirlioğlu, 1993, s.198-203). Doğru cevap C'dir.

I- Horozların belli bir saatte ötmesi

 III-Bir insanın her sabah aynı saatte uyanması

Platon’a göre zaman, zihnin varlıkları bütünlüklü olarak, anında kavrayamamasının sonucunda meydana gelmiştir. Zaman, idealar dünyasının
sadece bir taklididir.

Einstein’a göre; uzay ve zaman noktaları, uzaysal koordinatlarına ek olarak, ayrı bir ‘şimdiler’ çokluğu ile belirlenirler. Bu belirlenen ‘şimdiler’ tikel-göreli ‘şimdiler’dir. Bu nedenle, zamanın nesnel bir algılanışından söz etmek mümkün değildir. Nesnel zamanın yerine geçen göreli zaman ölçümünde ‘şimdi’ sonsuz küçüklükteki ayrımları olan parçalara ayrılır ve böylece sonsuz bir şimdiler çoklusu üretilir.

Hareketli görüntüde zaman boyutunun oluşturmasında öne çıkan teknik, estetik aygıtlar bulunmaktadır. Bunlar; mercekler, çekim ölçekleri, kamera açıları, kamera hareketlerinin kullanımı, görsel efektler, kurgu, ses vb. ögelerdir

Kameranın pelikül üzerinde kaydettiği zamandır. Film üzerine kaydedilen zaman ile gösterim anındaki zaman birbirinden farklı olabilir. Kaydetme hızı 8 kare hız olan görüntü 24 kare hızla gösterilebilir ki bu görüntünün daha hızlı olmasına neden olacağından zaman algısını da etkiler. Kameranın normal hızının üzerinde çalıştırılmasıyla ise yavaşlatılmış bir hareket elde edilebilir. Bu yöntemin en
iyi örneklerinden biri Akira Kurosawa’nın Yedi Samuray filminde yer alan iki samurayın dövüş sahnesidir.

Kurgusal zamana  bir kovalama anının farklı açılardan farklı planlarla görüntülenerek ekranda hız ve heyecan yaratmasını örnek olarak vermek mümkündür.

Zaman ikame edilemez. Zamanın ne diğer  bir malzemeyle ne de daha ucuz bir zamanla ikâme edilmesi mümkün değildir.

Modernizm öncesi zamanı mitik ve metafizik (dinsel) olarak değerlendirilebilir.

Deleuze’e göre hareket-imge temelde iki yolla oluşur: Bunlardan ilki kamera hareketi diğeri ise montajdır.

Şimdi, geçmiş ve gelecek bir bütün olarak sezilmektedir.

Hareketli görüntüde zaman boyutunun oluşturmasında öne çıkan teknik, estetik aygıtlar bulunmaktadır. Bunlar; mercekler, çekim ölçekleri, kamera açıları, kamera hareketlerinin kullanımı, görsel efektler, kurgu, ses vb. ögelerdir. Örneğin; genel çekimlerin daha fazla detay içermesi, ekran zamanını daha fazla işgal etmekte, ya-kın çekimlerin daha az bilgi içermesi ve daha kolay kavranabilmesi sayesinde ekran zamanını daha az işgal etmektedirler. Doğru cevap A'dır.