GÖRSEL ESTETİK

Z ekseni kompozisyon

Serbest kompozisyon

Denge ve Birlik

Egemenlik

Altın oran

I. Benzerlik ve Yakınlık yasası

II. Tamamlama yasası

III. Süreklilik yasası

Serbest kompozisyon

İnsanoğlunun geliştirdiği iletişim araçları arasında en güçlü etkiyi görsel iletişim araçları yapar. Güçlü bir şekilde hemen etkiler. Görsel özelliği olan iletişim araçlarının bize kazandırdığı en büyük avantaj “hız’’ kavramıdır diyebiliriz. Konuşma dili, yazma dili gibi bir dil olarak ele alındığında, görsel iletişim araçları diğerlerinden şu farklılığ ile ön plana çıkar. Konuşma dilinde ya da yazma dilinde bir anlatının olabilmesi ya da algılanabilmesi belirli bir sürece (zaman) bağlıdır. Fakat görsel iletişim araçlarının algısı zamana bağlı değildir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Çizgi temel olarak yön belirleyen algısal bir etkiye sahiptir ve bu özelliğiyle hem yatay hem dikey hem de eğik biçimde kullanılabilmektedir. Bir yüzey içinde aldığı biçimlere göre tek başına farklı algısal etkiler yaratabilmektedir. Bir alanı / düzlemi bölmek için kullanılır. Nesneni sınırlarını belirler. Çizgilerin biçimleri ve gösterdikleri yönler izleyicide duygusal tepkiler yaratır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Dokuları fiziksel özelliklerine göre, iç ve dış, doğal ve yapay dokular olarak gruplayabiliriz, ama görsel algılama açısından bizde hissettikleri duygulara göre yumuşak, orta ve sert doku olarak tanımlarız. Pürüzlü, keskin uçlu, girintili -çıkıntılı olan sert dokular bize bulundukları yerlerden daha yakındaymış gibi algılanırken, pürüzsüz, düz ve keskin ucu olmayan yumuşak dokular, oldukları yerden çok daha uzakta gibi algılanırlar. Doğru cevap C şıkkıdır.

Renk ışınların nesnelere çarptıktan sonra yansımaları sonucu gözümüzün algıladığı duyumlardır. Bugün kullanılmakta olan renk kuramını; Aslında 1919 -1923 yılları arasında Bauhaus okulunda verdiği derslerde geliştiren, daha sonra kendi kurmuş olduğu tasarım okulunda öğreten Johannes Itten’e borçluyuz.

Ritim tekrardan oluşmaktadır ama birden fazla ögenin bir arada tekrarlanması gerekir. Ritim düzenli bir tekrara dayanarak hareketi başlatan, sürdüren, birleştirici ve uyum sağlayıcı bir ögedir ve bireyin algılamasına kolaylık sağlar. Renk, ton değeri, doku, çizgi, biçim öğelerin bir düzen içerisinde birbiriyle ilişkilerini sağlayan, ön-arka ilişkisi kurduran, hareketlendiren sonuçta bir birlik kurarak ritim uyumuna (Armoni) götüren temel ögelerden birisidir ritim. Doğru cevap B şıkkıdır.

Göz her zaman dengeyi arar. Doğada örneklerini sıklıkla gördüğümüz simetri, denge kurmada sıklıkla başvurulan en eski yöntemlerden birisidir. Asaleti, saygınlığı ve dürüstlüğü de simgeler. Simetride her şey karşılıklıdır. Asimetrik denge dediğimizde, daha önce bahsedilmiş olan Altın Oran, altın kesim gözün aradığı denge ölçütüdür ki ancak egemenlik ve zıtlık yoluyla oluşturulabilir. Simetrideki gibi aynı olmayan ya da birbirlerine benzemeyen ögelerin arasındaki dinamik dengedir. Görsel bize net bir şekilde asimetrik dengeyi göstermektedir. Kaynak kitapta benzer örnekler bulunabilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yakınlık, Benzerlik, Saydamlık ve Ayırıcı nitelik görsel algılamada belirliliği sağlayan ilkelerdir. Bunlar sayesinde figür elde etmek kolaylaşır. Ögelerin iyi devamlılığı, çevre çizgisinin kapanması, ögelerin birbirleriyle bağıntılı olması ve simetri Ayırıcı bir nitelik oluşturmada önemli dört ipucudur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Orta Çağ’da simetrik (Merkezî) kompozisyon başat bir rol oynamıştır. Yani anlatılmak istenen konu çerçevelerden belli bir boşluk bırakılarak merkezî bir şekilde alana yerleştirilir, gereksiz ögelerden detaylardan ayıklanarak sunulur. Bu tür kompozisyonların diğer bir adı kapalı kompozisyondur. Bütün hikâye kapalı olan alan (düzlem) içerisinde yaşanır ve biter, dışarı ile bir bağlantı yoktur, kurulamaz. Doğru cevap A şıkkıdır.

Bir fotoğraf çekiminde gökyüzü 8 yeryüzü 5 birim olarak planlanırsa (tıpkı Romantizim akımına bağlı resimlerde, insanoğlunun zayıf/cılız bir varlık buna karşın doğanın çok güçlü olduğunun vurgulanması için) yapılan bu kompozisyon türüne açık/asimetrik kompozisyon, yararlanılan ilkeye ise altın kesim oranı denir.Bir tasarıya ya da kompozisyona Z ekseninin yerleştirilmesi, görsel pozisyonu üç boyutlu algı sürecine yaklaştırır, derinlik yaratır, nesneler arasındaki uzaklık ve yakınlık ilişkisini kurulmasına yardımcı olur ve doğal olarak ön-arka ilişkisi yaratır. Üçgen, spiral, daire, dörtgen, elips, kompozisyon türleri, simetrik kompozisyonunun türevleridir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Herhangi bir renkten bahsediyorsak biz o rengin üç değişken özelliğinden de bahsetmemiz gerekir. Bunlardan birincisi o rengin türüdür (cinsi) sarı, kırmızı, mavi gibi. İkinci değişken özelliği o rengin değeridir yani her rengin algılamada siyahla beyaz arasında bulunan bir ton değeri vardır. Örneğin; kırmızı ve yeşil gri değerdedir, sarı beyaza mor ise siyaha yakın bir gri değerdedir. Üçüncü değişken özelliği ise ‘chroma’ yani yoğunluğudur. Herhangi bir renk içerisine başka bir renk almadığı sürece o renk kroması yüksek durumdadır ama içine başka renkler karışarak griye yaklaştıkça kroması düşer. Gri, Siyah ve Beyaz sıfır kromalı yani kromasız renklerdir. Doğru cevap B Şıkkıdır.

Nesnelerin fiziksel yapılarının iç özelliklerini, dış yüzeylerinden anlamamızı sağlayan işlevsel özelliklere doku denir ve doğanın en temel yapısal özelliklerinden birisidir. Her nesnenin kendine özgü bir dokusu vardır ve bu doku görsel algılama da o nesneyi diğer nesnelerden ayırmamızı sağlayan en temel ögelerden birisidir.

Yolun aldığı şekil bireylerde o yöne bakılmasını sağlamaktadır.

Asimetrik denge dediğimizde ancak egemenlik ve zıtlık yoluyla oluşturulabilir. Simetrideki gibi aynı olmayan ya da birbirlerine benzemeyen ögelerin arasındaki dinamik dengedir.