GÖRSEL ESTETİK

Platon felsefesi, felsefe tarihinde ilk sistemli felsefi düşüncenin kaynağı olarak kabul edilegelmiştir. Onun, hocası Sokrates ’den, Pythagorasçı filozoflar çevresinden ve Orfeus inançlarından etkilendiğini biliyoruz. Doğru seçenek B' dir.

Aristoteles’in son yazdığı kitap olarak değerlendirilen eseri Poetika’da sanat, sanatçı ve estetik üzerine düşünceleri yer alır. Şiir ve dram sanatlarını konu edinen Poetika, genel olarak sanat düşüncesi üzerinedir. Doğru seçenek C' dir.

Friedrich Schiller şair, oyun yazarı, doktor olan Schiller İnsanın Estetik Eğitimi Üzerine Mektuplar isimli eserinde sanat üzerine düşüncelerini yazmıştır. Doğru seçenek D' dir.

Hegel sanatı da insan aklının bir ürünü olarak görmüş ve doğadaki güzelden
üstün tutmuştur. “Sanat güzelliği tinden doğmuş ve yeniden doğmuş güzelliktir” diye ifade eder. Doğru seçenek A' dır.

Marcel Duchamp dadaist sanatçı, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya koyduğu eserlerle tüm yüzyılı etkilemiş, bakma biçimini değiştirmişti. Kavramsal ve Fluxus gibi 1960 sonrası akımların esin kaynağı olmuştur. Çeşme (Pisuar), Tabure ve Bisiklet Tekerleği gibi çalışmalarla çalışmalarla kattığı anlam boyutu, kavramsal olanın derinliği içinde, görmenin geçmiş ve zamanı için bakışını oluşturur.

Tin, Ruh (Geist), özellikle Hegel felsefesinde geniş anlam ifade eden kavramdır.
İnsanın kendi aklı ile yarattığı doğanın karşıtı olan her şey. olarak tanımlanmaktadır. Doğru seçenek C' dir.

Kant, sanatı diğer alanların belirleniminden farklı, kendinde-şey olarak ele alırken, estetik yargıların ifade edilebileceği tümel yasaları, ortaklaşa duyumun ilkelerinin neler olabileceği üzerinde de durmaktadır. Doğru seçenek B' dir.

Sanattaki güzeli diğer alanlardan ayırarak ereksiz-ereklilik diye ifade eden Kant, sanatı etiğin nedenselliğinden ve doğanın zorunluluğundan ayırmıştır. “Güzel, yarar gözetmez bir hazzın konusudur, o ne duyulur bir yararla ilgilidir, ne ahlaki bir yararla ilgilidir. Bir başka deyişle onun ‘hoş’la da ‘iyi’yle de bir ilgisi yoktur” Doğru seçenek E' dir.

Croce, kavramsız bilgi, sezgisiz kavram olamayacağını, temel bir kavramın görünüşlerinin farklı yansımalarının sezgiler yoluyla ortaya çıkarak, anlamlandırılabileceğini söyler. Doğru seçenek D' dir.

Alman filozofu Baumgarten (Alexander Gottlieb, 1714-1762) 1750’de yayımladığı Aesthetica adlı yapıtında, akıl’a göre daha aşağı düzeydeki «duyulardan gelen bilginin bilimi» üzerinde dururken felsefe tarihinde estetik sözcüğünü ilk kullanan filozof olmaktadır. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Baumgarten’ın ilk cildi 1750’de, İkincisi 1758’de yayınlanan doktora çalışmasında Estetik’i genel felsefesi içinde ana başlık olarak ele alması bu alanda bağımsız çalışma olması açısından önem taşımaktadır. Baumgarten’e göre iki tür bilgi vardır: Duyusal bilgi, akılsal bilgi. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Orta Çağ sanatçısı için, sanat eserinin, ayırıcı bir anlamı yoktur. ‘Sanatçı’ yaptığını estetik kaygılarla değil, yarattığı etki yoluyla somut olanın, gerçeğin yansımalarında görür. Bu gerçeklik ise eserle temasa geçende oluşan vecd/yükselme, kendinden geçme yoluyla gerçekleşir. Derinlik bu anlamda kompozisyonun yaratıldığı alanda değil, izleyenin duygusundadır. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Estetik kavramı 18. yüzyıldan itibaren yaklaşık bugünkü anlamı üzerinden kullanılmış ve alana ilişkin terminoloji de bu süreçten sonra daha yoğun olarak çeşitlenmeye başlamıştır. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Estetik süje, bir estetik obje’yi algılayan, onu kavrayan ve ondan estetik olarak hoşlanan, ondan estetik haz duyan bilinç varlığı, ‘ben’ anlamına gelir. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Estetik nesne; bir sanatkâr tarafından yaratılmış bir sanat yapıtı olabileceği gibi, insanın yaratıcı etkinliğinin sonucu olmayıp, tam tersine onun verili ya da hazır bulduğu doğal bir şey, söz gelimi bir doğa manzarası ya da insan bedeni benzeri bir doğal ürün olabilir. Demek ki estetik nesne, karşısında estetik tavır alınan, estetik yaşantının konusu ya da objesi olan şeydir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Hepimizin beğenisine hitap edecek, ortak estetik duyu (sensus communis aestheticus), yaratacak biçimde kompozisyonlar oluşturulabilir mi sorusu, modern çağların söylemleri içinde karşımıza çıkmaktadır. Kant’a göre bu “ortak estetik duyu” bütün insanlarda vardır; beğeni yargılarının genel geçerliği herkesin ortak olduğu bu duyuya dayanır. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Sanat kavramı kullanıldığı zaman çoğunlukla akla gelen ilk alanlar, mimari, resim, heykel, seramik gibi plastik sanatlardır. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Mimari, işlev merkezli kurulur. Bir yapı hangi dönemde olursa olsun, amacına ve işlevine uygun bir mimari planla inşa edilir. Üç ana başlık, dinî, sivil ve askerî mimari geçmişten günümüze mimari formların işlev ve biçim açısından temel ayırıcı alanlarını oluşturmuştur. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Seramik, malzeme olarak insanın ilk temas ettiği plastik sanattır. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.