GÖRSEL ESTETİK - Deneme Sınavı - 6

Romantizm akımı ile birlikte ise sadece dinsel tarih anlayışı dışında nesnel bir zaman akışının var olduğu düşüncesinin yanına bireyin, sanatçının iç dünyasına ait bir zaman akışının da var olduğu düşüncesi eklenmiştir. Sanatçının, iç dünyasına ait öznel zamanı yansıtma arayışına girmesi de modern sanata özgü üslupların ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Deleuze’e göre hareket-imge temelde iki yolla oluşur: Bunlardan ilki kamera hareketi diğeri ise montajdır.

Tarkovski (1992: 71) yalnızca teknik bir olay ya da görünür dünyanın yansıtılması olmanın yanı sıra estetiğin yeni bir ilkesi olarak doğan sinema sanatının, tarihsel süreçte ilk kez zamanı ilk elden dondurma ve istenilen sıklıkta ve biçimde yeniden yansıtma olanağı tanıdığını belirtir. Bu sayede kaydedilmiş zamanın uzun süre metal kutularda saklanabilmesi mümkün olmuştur.

Reel zaman, filmde geçen sürenin gerçek zamanla uyum hâlinde olduğu zaman türüdür. Örneğin; filmde bir karakterin koltuktan kalkarak mutfağa gitme süresi gerçek zamanla bire bir uyum hâlinde olur.

Hayali zaman, daha çok bilim kurgu filmlerde görülen, nasıl ve ne zaman olduğu belli olmayan zaman türüdür.

Henri Bergson'a göre zaman, bir nokta üzerinden diğer bir nokta üzerine hareket eden kesintisiz, dinamik ve döngüsel olmayan şeydir. İki farklı anlayışı olduğunu savunan Bergson için, birincisi; bireyin içinde var olan ve sezgi yoluyla elde edilen süre, ikincisi ise nesnel dünyanın yansıması olarak araya “mekân fikri sokulan süre” olduğunu ifade eder.

Kurgusal zamana, saatler sürecek bir yolculuğun başlangıcı ve bitişine ilişkin görüntülerin kurgu yoluyla kısaltılmasını ya da bir kovalama anının farklı açılardan farklı planlarla görüntülenerek ekranda hız ve heyecan yaratmasını örnek olarak verebiliriz.

Filmdeki kahramanlardan birinin düşünceleri ya da istekleri görselleştirildiğinde bu hayâlî zaman olarak nitelendirilir.

Kameranın pelikül üzerinde kaydettiği zamanda, film üzerine kaydedilen zaman ile gösterim anındaki zaman birbirinden farklı olabilir. Kaydetme hızı 8 kare hız olan görüntü 24 kare hızla gösterilebilir ki bu görüntünün daha hızlı olmasına neden olacağından zaman algısını da etkiler. Kameranın normal hızının üzerinde çalıştırılmasıyla ise yavaşlatılmış bir hareket elde edilebilir.

Zamanı diğer kaynaklardan ayıran özellikleri ise şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Zaman bir ham madde gibi gerektiğinde kullanılmak üzere depolanamaz yani zamanın ileride gereksinim duyulduğunda kullanılmak üzere depolanması olanaksızdır.
• Zaman ancak içinde bulunulan an tüketilebilir. Zaman gerektiğinde başkaları tarafından kullanılmak üzere devredilemez. Birinin zamanını başka biri onun adına kullanamaz. Zaman sadece kişinin kendisine bağlıdır.
• Zaman ikame edilemez. Zamanın ne diğer bir malzemeyle ne de daha ucuz bir zamanla ikâme edilmesi mümkün değildir. 
• Zaman yenilenemez. Bir örgüt ürettiği mal, hizmet ve düşüncenin bir kısmını, tekrar kendisi için girdi olarak kullanır ancak kullanılan zamanın ne doğal yolla ne de üretim yoluyla yerine konulması, yeniden üretilmesi mümkün değildir.
• Zaman para gibi borç alınıp verilemez ancak bir işi para karşılığında başkasına yaptırmak da bir bakıma zamanın satın almak demektir.

Aristoteles, harekete bağlı bir zaman tanımı yapmıştır. Ona göre zaman, önce ve sonraya göre devinimin/hareketin sayısıdır. Bireylerin, zihinlerinde bir şey değişmediğinde ya da herhangi bir değişimi fark etmediklerinde zamanın da geçmediğini düşünmektedir.

Einstein’a göre, uzay ve zaman noktaları, uzaysal koordinatlarına ek olarak, ayrı bir ‘şimdiler’ çokluğu ile belirlenirler. Bu belirlenen ‘şimdiler’ tikel-göreli ‘şimdiler’dir. Bu nedenle, zamanın nesnel bir algılanışından söz etmek mümkün değildir. Nesnel zamanın yerine geçen göreli zaman ölçümünde ‘şimdi’ sonsuz küçüklükteki ayrımları olan parçalara ayrılır ve böylece sonsuz bir şimdiler çoklusu üretilir.

Zaman genel olarak bir işin, bir oluşun içinde geçtiği, geçeceği veya geçmekte olduğu süre, vakit (TDK) olarak tanımlanır. Doğru cevap D'dir.

Zaman söz konusu olduğunda çoğunlukla yaşanmış an, yaşanan an ve yaşanacak an olmak üzere üç farklı zaman diliminden söz edilir ve bu ‘an’lar geçmiş, şimdi, gelecek olarak nitelendirilir. Doğru cevap D'dir.

Objektif zaman, saate ve/veya takvime bağlı (saat, gün, hafta, ay) olarak ölçülebilen, gözlenebilen, takip edilebilen zamandır. Doğru cevap A'dır.

Platon’a göre zaman, zihnin varlıkları bütünlüklü olarak, anında kavrayamamasının sonucunda meydana gelmiştir. Zaman, idealar dünyasının sadece bir taklididir. Çünkü idealar dünyası değişmez ve zaman dışıdır (Cevizci, 1999, s.943). Doğru cevap A'dır.

Henri Bergson ise, göre, zaman bir nokta üzerinden diğer bir nokta üzerine hareket eden kesintisiz, dinamik ve döngüsel olmayan şeydir. İki farklı anlayışı olduğunu savunan Bergson için, birincisi; bireyin içinde var olan ve sezgi yoluyla elde edilen süre, ikincisi ise nesnel dünyanın yansıması olarak araya “mekân fikri sokulan süre”olduğunu ifade eder. Doğru cevap D'dir.

Rönesans’ın ortaya çıkışı ile sonsuz zaman ve mekân kavrayışı yerini gerçek mekânlara ve sonu olan bir zaman anlayışına bırakmıştır. Bu yönüyle artık ressamlar mitolojik, metafizik bir evren yerine nesnel bir evren ortaya koyma imkanı bulmuşlardır (Coşkun, 2006, s.55). Doğru cevap B'dir.

İnternet ve internetin yaygınlaşması ile ortaya çıkan yeni toplumsal yapıyı Castells,
“ağ toplumu” olarak nitelendirir. Ağ toplumunda internetin ortaya çıkardığı yeni zaman deneyimi, zamanın düz çizgisel, geri döndürülemez ve hesaplanabilir olduğuna ilişkin var olana anlayışı ortadan kaldırmıştır. Doğru cevap C'dir.

Hareketli görüntüde zaman boyutunun oluşturmasında öne çıkan teknik, estetik aygıtlar bulunmaktadır. Bunlar; mercekler, çekim ölçekleri, kamera açıları, kamera hareketlerinin kullanımı, görsel efektler, kurgu, ses vb. ögelerdir. Doğru cevap D'dir.