GÖRSEL ESTETİK - Deneme Sınavı - 33

Işık, insan gözünün duyarlılık bölgesinde yer alan 400-780 nanometre(nm.) arasında değişen doğal veya yapay kaynaklı ışımaya verilen addır. Bütün dünyaya hayat veren ışık, havada yaklaşık saniyede 300.000 km hızla yayılır. Görme olayının temel fizik gerçekliği olan ışık ve nesnel dünyanın ışığa bağlı bir gerçekliği olan gölge, yaşantımızda üç boyutlu dünya algısının zaman ve mekân hakkındaki temel izlenimlerindendir. Bir görüntünün elde edilip, kaydedilebilmesi için bir ışık kaynağının olması gerekir.

Doğal ışık kaynakları denildiğinde akla ilk gelen kaynaklar güneş ışığı ve gökyüzüdür. Bunların yanında ay, şimşek de doğal ışık kaynaklarıdır.

Güneş ışığının renk ısısı gündoğumu sonrasında 5700ºK - 6500ºK'dır.

Yapay ışık doğal yoldan elde edilemeyen ışığın birtakım araçlarla suni olarak yeniden üretilmesidir. Projektörler, yapay ışık kaynağıdır.

Çekimler sırasında aydınlatma amaçlı kullanılan ışık kaynakları dışında, dekor ya da senaryodan kaynaklı kullanılan bazı ışık kaynakları da bulunmaktadır. Bu amaçla kullanılan yapay ışık kaynakları da şu şekilde sıralanabilir; mum, gaz lambası ve gemici feneri, şömine ateşi, kamp ateşi, akkor flamanlı lambalar, floresan lambalar, sokak lambaları, el feneri, kask feneri, akvaryum, araba farı, sinema veya projeksiyon perdesi, televizyon veya monitör, kaynak makinesi, gün ışığı projektörü, strop ışık, ayna ve reflektördür.

Mum ışığı, ışık şiddetinin değerini bulmada kullanılır. Bir mumun birim mesafedeki bir noktaya uyguladığı ışık akısına (miktarına) lümen (lm) denir.

Düşen gölge, objenin izdüşümünün yere vurduğu bölgelerdir.

Transition (Geçme); ışık, ortam değiştirdiğinde kırılır.

İç mekânlarda yapılan çekimlerde ışığın renk ısısı genelde 3200 °K’dir.

Notan Aydınlatma: Arka ışığın az olması ya da hiç olmaması sonucu ortaya çıkan aydınlatma biçimidir. Cisimlerin yüzeyleri tüm ayrıntılarıyla görünür. Ancak hacimleri kaybolur. İki boyutlu, derinliği olmayan görüntüler elde edilir. Cisimler arka fona yapışmış gibi görünür. Bu aydınlatmada estetik kaygıdan çok, nesnelerin teknik olarak aydınlatılması gözetilir. Televizyon programlarında çok kullanılır.

Konuşma dilinde ya da yazma dilinde bir anlatının olabilmesi ya da algılanabilmesi belirli bir sürece (zaman) bağlıdır. Heceleri, sözcükleri ya da sesleri birbirlerine pekiştire pekiştire ardışık bir biçimde bağlayarak, tümcenin tamamlanması ve sonucunda bir algılamanın olmasına karşın, görsel iletişim aracı kullanan sanat dilinde bu algılama, aynı anda (eş zamanda) ögelerin tümünü birbirleriyle ilişkileri içerisinde bir bütün olarak ve birden olur. İnsanların görsel bilgiyi, yazılı bilgiye göre 60.000 kez daha hızlı işlediği yönündeki bulguları olan bir araştırma (3M Corporation Research, 2001) bunu destekler niteliktedir. Doğru cevap A'dır.

20.yüzyılın başlarında da Bauhaus; Art and Craft’a benzer iddialarla kurulmuş ve tüm sanat dallarını bir bütün olarak ele alarak, tasarımda belli ilke ve yöntemler geliştirerek, her zaman geçerli olacak görsel bir dile ulaşmak ve bunların tümünü, endüstri ile sanatın iş birliğini kurmak amacıyla eğitim-öğretimini planlamıştır. Günümüzde artık tamamen olmasa da sanat ve zanaat arasındaki farklılıklar giderek önemini yitirmiştir. Buna karşın Bauhaus’un getirmiş olduğu ilke ve yöntemler dünyadaki birçok ülkenin endüstriyel tasarım ve sanatsal tasarım alanlarında geliştirilerek kullanılmaya devam etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Nokta (benek) hareketsiz, sakin bir yapıya sahiptir. Nokta bu özelliği ile göz hareketini kontrol ederek onu bakması gereken alana doğru yönlendirir, dikkati
toplar, odaklar. Bedri Rahmi Eyüboğlu’na göre sanatsal bir kurguda nokta ya da benek, herhangi bir çorbaya konulan tuz kadar önemlidir. Doğru cevap D'dir.

Bugün kullanılmakta olan renk kuramını; Aslında 1919 -1923 yılları arasında Bauhaus okulunda verdiği derslerde geliştiren, daha sonra kendi kurmuş olduğu tasarım okulunda öğreten Johannes Itten’e borçluyuz. Herhangi bir renkten bahsediyor isek biz o rengin üç değişken özelliğinden de bahsetmemiz gerekir. Bunlardan birincisi o rengin türüdür (cinsi) sarı, kırmızı, mavi gibi. İkinci değişken özelliği o rengin değeridir yani her rengin algılamada siyahla beyaz arasında bulunan bir ton değeri vardır. Örneğin; kırmızı ve yeşil gri değerdedir, sarı beyaza mor ise siyaha yakın bir gri değerdedir. Üçüncü değişken özelliği ise ‘chroma’ yani yoğunluğudur. Herhangi bir renk içerisine başka bir renk almadığı
sürece o renk kroması yüksek durumdadır ama içine başka renkler karışarak griye yaklaştıkça kroması düşer. Gri, Siyah ve Beyaz sıfır kromalı yani kromasız renklerdir. Açıksoluk bir mavi dediğimiz zaman biz o rengin üç değişkenini
de belirtmiş oluruz. Doğru cevap D'dir.

Kompozisyonun bugünkü tanım ve işlevini ele alan Jean Rudel’ e göre kompozisyon yapma yöntemini; yapıtın farklı yapısal kısımlarının, bütüne göre dinamik ya da yavaşça kendilerini belirlemeleri, birbirlerine bağımlı ve bir düzen içerisinde bütünlüğü oluşturmak için bir araya getirilmeleri olarak tanımlar. Kompozisyonun esas işlevi, bir iletişim için bildirimde bulunmaktır. Çünkü sanatsal bir ürün, ancak bir anlatım ile varlığını kazanabilen iletişim aracıdır. Yazılı kültürün dil bilgisi ve söz dizimi kavramların görsel sanatlardaki karşılığı kompozisyondur.

Kompozisyon, sanatsal bir çalışmada parçaların bir bütün içinde bir düzene bağlı olarak bir araya getirilmesi ve uyum sağlanmasıdır.Amacı, bir iletişim için bildirimde bulunma işlevini yerine getirmektir. Kompozisyonun bir bildirimde bulunabilmesi için, birbirinden farklılık ya da benzerlik gösteren yapı- sal parçaların olması, birbirleriyle etkileşiminin olması ve belirli bir düzen içerisinde bir bütünlüğe ulaşması gerekir.

Nesnelerin fiziksel yapılarının iç özelliklerini, dış yüzeylerinden anlamamızı sağlayan işlevsel özelliklere doku denir ve doğanın en temel yapısal özelliklerinden birisidir.

Renk ışınların nesnelere çarptıktan sonra yansımaları sonucu gözümüzün algıladığı duyumlardır.

Tasarım ilkelerindeki esas amaç tasarıdaki uyumu, birliği sağlamak, görsel ilgiyi ve anlamını pekiştirmektir. Bauhaus öğretilerine göre temel tasarım ilkelerini tekrar, zıtlık ve egemenlik adı altında üç ana başlık da toplayabiliriz.

Denge ve Birlik: Bir kompozisyonda tasarım ögelerini, tasarım ilkelerine göre kullanarak varacağımız nokta denge ve birliktir. Denge tarafların ya da kuvvetlerin eşit olma hâlidir. Göz her zaman dengeyi arar. Doğada örneklerini sıklıkla gördüğümüz simetri, denge kurmada sıklıkla başvurulan en eski yöntemlerden birisidir. Asaleti, saygınlığı ve dürüstlüğü de simgeler. Simetride her şey karşılıklıdır. Asimetrik denge dediğimizde, daha önce bahsedilmiş olan Altın Oran, altın kesim gözün aradığı denge ölçütüdür ki ancak egemenlik ve zıtlık yoluyla oluşturulabilir. Simetrideki gibi aynı olmayan ya da birbirlerine benzemeyen ögelerin arasındaki dinamik dengedir. Birlik ya da bütünlük ancak denge kurulursa oluşturulabilir.