GÖRSEL ESTETİK - Deneme Sınavı - 31

Modernizm ile başlayan bu önemli bölünme, bir tarafta güzel sanatlar kavram şemsiyesi altında Resim, Şiir, Mimarlık, Heykel, Müzik, Edebiyat, Opera, Tiyatro, Dans gibi, amacı insanlarda este­tik yönden bir sevgi, beğeni, heyecan, yücelik ve hayranlık duyma gibi duygular uyandıran sanat dalları yer alırken, diğer tarafta ‘zanaat’ (Endüstri­yel sanatlar) kavram şemsiyesi adı altında, özellikle de işlevselliği ön plana alan, ‘ Biçim, işlevi takip eder’ teziyle kümelenebilen Dokumacılık, Ayak­kabıcılık, Nakışcılık, Sarraflık, Takıcılık, Saatçilik, Marangozluk ve Aşçılık gibi pratik alanları içeren, güzel sanatlar alanında kulanılan araçların da kul­lanılabildiği, günlük hayatımızda iş olarak yaptığı­mız ve belli bir alışkanlık ve ustalık isteyen sanat dalları yer aldı.

Görsel sanatların kendi dilinde, dil bilgisindeki söz dizimine denk düşen ve onu karşılayan kavra­ma kompozisyon diyoruz.

Nesnelerin fiziksel yapılarının iç özelliklerini, dış yüzeylerinden anlamamızı sağlayan işlevsel özellikle­re doku denir ve doğanın en temel yapısal özellik­lerinden birisidir.Her nesnenin kendine özgü bir dokusu vardır ve bu doku görsel algılama da o nesneyi diğer nesnelerden ayırmamızı sağlayan en temel ögelerden birisidir. Dokuları fiziksel özellikle­rine göre, iç ve dış, doğal ve yapay dokular olarak gruplayabiliriz, ama görsel algılama açısından bizde hissettikleri duygulara göre yumuşak, orta ve sert doku olarak tanımlarız.

Bugün kullanılmakta olan renk kuramını; Aslında 1919 -1923 yılları arasında Bauhaus okulunda verdiği derslerde geliştiren, daha sonra kendi kur­muş olduğu tasarım okulunda öğreten Johannes Itten’e borç­luyuz.

Zıtlık: Aynı olmama, benzer yönlerin olmama­sı, karşıt olma, çelişkili olmak demektir. Felsefedeki karşıtların birliği ilkesi evrendeki her şeyin karşıtla­rın dengesi üzerine oluştuğunu varsayar. Buna göre hafifi tanımlayabilmek için ağırın bilinmesi, beyazı tanımlayabilmek için siyahın bilinmesi ince/kalın açık/koyu, geniş/dar, dişi/erkek, iyi/kötü, mat/ parlak, güzel/çirkin v.b. gibi örnekler çoğaltılabilir.

MÖ 5. yüzyılda Agatharchus perspektif üzerine temel bir kitap yazmıştı.

Tüm iki boyutlu sanatsal çalışmalarda üç boyutlu görünüm elde etme (görüldükleri gibi çizme) perspektif çizim tekniği kullanılarak yapılır. Perspektif, yüzey organizasyonunda, iki boyutlu bir düzlemde üçüncü boyut yani derinlik yanılsaması vermek için kullanılan tekniktir. Kesin geometrik kurallara ve orantılara bağlıdır. Bu­gün çizgi perspektifin tek, iki ve üç kaçar noktalı çizim yöntemlerin yanında hava perspektifi de kullanılmaktadır.

Resim sanatında perspektifi ilk kez onun uyguladığı söylenen Leonardo Da Vinci’den çok daha önce­leri bile, antikite denilen dönemde yani eski Yunan ve Roma uygarlıklarında uygulandığı bilinmektedir, Resim 6.32. Ancak tarihin tüm çağlarında kullanılan bir teknik de değildir. Minyatür sanatı buna en basit örnektir. Çin, Hitit, Mezopotamya ve Mısır uygarlıklarında da kullanılmamıştır.

Orta Çağ’da simetrik (Merkezî) kom­pozisyon başat bir rol oynamıştır. Yani anlatılmak istenen konu çerçevelerden belli bir boşluk bırakılarak merkezi bir şekilde alana yerleştirilir, gereksiz ögelerden detaylardan ayıklanarak sunulur. Bu tür kompozisyonların di­ğer bir adı kapalı kompo­zisyondur. Bütün hikaye kapalı olan alan (düzlem) içerisinde yaşanır ve bi­ter, dışarı ile bir bağlantı yoktur, kurulamaz.

Görüntünün ilk olarak kalıcı hâle getirilmesini başaran Joseph Nicéphore Niépce’dir.

Camera lucida, 1806 yılında Thomas Wollaston tarafından bulunan ve ressamların manzara sahnesini hatasız bir şekilde resmetmesine yardımcı olan optik bir aygıttır.

Camera obscura karanlık oda çevresindeki görüntüleri ekrana yansıtan optik bir alettir. Çizim amacıyla kullanılır. Ayrıca fotoğraf ve kameranın icadına yol açan buluşlardan da biridir. Came­ra obscura, bir kutu veya oda ve onun bir yüzüne açılmış delikten ibarettir. Dışarıdan gelen ışık delikten geçerek içerisindeki yüzeye düşer ve yansıdığı kaynağın perspektifini ve renklerini koruyarak ters dönmüş (180 derece, baş aşağı) görüntüsünü oluşturur. Resmin bir kağıt üzerine düşürülerek net çizimler elde edilmesini sağlar.

Eadweard Muybridge birden fazla kamera kullanarak yaptığı hareket çekimleriyle bilinen İngiliz fotoğrafçıdır. 1878 yılında koşan bir atı, 12 ayrı açıdan çekmiştir ve sinemanın ilk halini bulan kişi olarak bilinir.

Fransız bilim insanı olan Etienne-Jules Marey ise kuşların nasıl uçtuğunu öğrenme isteği ile bir saniyede 12 fotoğraf çeken fotoğraf tabancasıyla ilk sıralı çekimini yaparak uçan pelikan fotoğrafını çekmiştir.

Alttan bakış: Kameranın çekim konusunu gö­rüntülemek için yukarı doğru doğrultulduğu her türden çekimdir.

Uzak çekim: Büyük bir alanın, geniş bir me­safeden görüntülenmesidir.

Genel çekim: İzleyene mekân hakkında bir fikir veren çekim türü­dür.

Boy çekim: Kişinin veya kişilerin bütün vücudu ile göründüğü çekim türüdür.

Diz çekim: Dizin hemen altından başın üzerine ve baş boşluğuna kadar olan çerçeve içindeki çekimdir.

Göğüs çekim: Göğsün tamamının baş boşluğu ile beraber görüntü çerçevesi içine dahil edilmesidir.

Ayrıntı çekim: Objenin bir kısmının görüntü çerçevesini doldurmasıdır.

Görüntü geçiş türleri;

Kesme: En çok kullanılan yöntemdir. Bir pla­nın ardından hemen ikinci planı getirmekle yapılır.

Gustav Deutsch yönetmenliğini üstlendiği Shirley: Visions of Reality, Edward Hopper’ın Office at Night, Woman in the Sun dâhil olmak üzere 13 farklı tablosunda resmettiği Shirley’in hikayesini 1920’lerde başlayıp, yıllara yayılan bir süreçte anlatarak benzersiz bir hikayeyi önümüze getiriyor.

Sinemanın bu en büyük anlatım özelliğini sis­temli olarak kullanan ilk yönetmen, David Wark Griffith’tir. Griffith, en çok üçer dakikalık bu kısa filmlerinde uyguladığı kurgu özelliklerini toplu bir şekilde ve çok daha ustaca “Bir Milletin Do­ğuşu” (1916) ve “Hoşgörüsüzlük” (1916) adlı büyük filmlerinde de kullandı. Bu iki film, sinema dilinin, sinema sanatının ilk büyük eserleri sayılır.