GÖRSEL ESTETİK - Deneme Sınavı - 16

Bilgi kavramı, özne ile nesne arasındaki ilişkiden doğan her türlü ürün olarak tanımlanır. Düzen ya da düzenleme kavramı da özne ile nesne arasında var olan belirli bir anlaşma olarak ele alınır. Görülüyor ki bilgi ile düzen kavramlarının her ikisi de özne ile nesne arasındaki alışverişe, ilişkiye dayanmaktadır. Düzenin bilgiden farkı ise, öznenin istediği niteliksel özellik ve ilişki türünü içeren anlaşmanın aranmasıdır.

Görsel sanatların kendi dilinde, dil bilgisindeki söz dizimine denk düşen ve onu karşılayan kavrama kompozisyon diyoruz. Amacı, bir iletişim için bildirimde bulunma işlevini yerine getirmektir

Nokta (benek) hareketsiz, sakin bir yapıya sahiptir. Nokta bu özelliği ile göz hareketini kontrol ederek onu bakması gereken alana doğru yönlendirir, dikkati toplar, odaklar.

Işıklı bir yerde, ışığın saydam olmayan bir cisim tarafından engellenmesi ile oluşan karanlığa gölge denir. Gölge kavramı, Açık- koyu, Sert- yumuşak olarak iki ana grupta algılanır ve ele alınır.

İlke daha önce denenerek doğruluğu kabul edilmiş, tartışmaya açık olmayan, uyulması gereken ana kurallar yani prensipler demektir. İnsanların hem uygulamalı çalışmalarında hem de kuramsal çalışmalarında titizlikle uyulduğunda istenen sonuca varmada onlara yol gösteren köşe taşlarıdır. Tasarım ilkelerindeki esas amaç tasarıdaki uyumu, birliği sağlamak, görsel ilgiyi ve anlamını pekiştirmektir.

“Z’’ ekseni bir dik açının ortasından çizilen 45 derecelik eksenini oluşturur. Bir tasarıya ya da kompozisyona Z ekseninin yerleştirilmesi, görsel pozisyonu üç boyutlu algı sürecine yaklaştırır, derinlik yaratır, nesneler arasındaki uzaklık ve yakınlık ilişkisini kurulmasına yardımcı olur ve doğal olarak ön-arka ilişkisi yaratır. Önemli bir kompozisyon türüdür.

Uzaklık ve derinlik algısı yaratmada kullanılan ilkeler ise şunlardır; Etkili çevre, Örtme, Saydamlık, Ölçü derecelemesi, Ton derecelemesi ve Koram ki bunların hepsi Figür/Şekil elde etme yöntemleridir.

İnsanoğlunun geliştirdiği iletişim araçları arasında en güçlü etkiyi görsel iletişim araçları yapar. Güçlü bir şekilde hemen etkiler. Görsel özelliği olan iletişim araçlarının bize kazandırdığı en büyük avantaj “hız’’ kavramıdır diyebiliriz. Konuşma dili, yazma dili gibi bir dil olarak ele alındığında, görsel iletişim araçları diğerlerinden şu farklılığı ile ön plana çıkar. Konuşma dilinde ya da yazma dilinde bir anlatının olabilmesi ya da algılanabilmesi belirli bir sürece (zaman) bağlıdır. Heceleri, sözcükleri ya da sesleri birbirlerine pekiştire pekiştire ardışık bir biçimde bağlayarak, tümcenin tamamlanması ve sonucunda bir algılamanın olmasına karşın, görsel iletişim aracı kullanan sanat
dilinde bu algılama, aynı anda (eş zamanda) ögelerin tümünü birbirleriyle ilişkileri içerisinde bir bütün olarak ve birden olur. İnsanların görsel bilgiyi, yazılı bilgiye göre 60.000 kez daha hızlı işlediği yönündeki bulguları olan bir araştırma (3M Corporation Research, 2001) bunu destekler niteliktedir. Doğru cevap B'dir.

Görsel sanatların kendi dilinde, dil bilgisindeki söz dizimine denk düşen ve onu karşılayan kavrama kompozisyon diyoruz. Amacı, bir iletişim için bildirimde bulunma işlevini yerine getirmektir. Bu günkü yazı dilinin oluşmasından çok önce, ilkyazı
dillerinin resimsi sembollerden oluştuğunu ve sadece resimsi sembollerle sınırlı kaldığını hatırlayınız. Buna göre sanatçının dili eserindeki kompozisyon anlayışıdır. Diğer öğeler kompozisyona hizmet eder. Doğru cevap C'dir.

Nesnelerin fiziksel yapılarının iç özelliklerini, dış yüzeylerinden anlamamızı sağlayan işlevsel özelliklere doku denir ve doğanın en temel yapısal özelliklerinde birisidir Her nesnenin kendine özgü bir dokusu vardır ve bu doku görsel algılama da o nesneyi diğer nesnelerden ayırmamızı sağlayan en temel ögelerden birisidir. Dokuları fiziksel özelliklerine göre, iç ve dış, doğal ve yapay dokular olarak gruplayabiliriz, ama görsel algılama açısından bizde hissettikleri duygulara göre yumuşak, orta ve sert doku olarak tanımlarız. Doğru cevap D'dir.

Eğer bir düzen veya yapı içerisinde tek bir öge yinelenirse (aralıklı ya da aralıksız) tekrar, birden fazla öge bir arada belirli aralıklarla yinelenirse ritim oluşturmuş oluruz, 
Yani ritim tekrardan oluşmaktadır ama birden fazla ögenin bir arada tekrarlanması gerekir. Ritim düzenli bir tekrara dayanarak hareketi başlatan, sürdüren, birleştirici ve uyum sağlayıcı bir ögedir ve bireyin algılamasına kolaylık sağlar. Doğru cevap B'dir.

Bir kompozisyonda, tasar ögelerinin birinin ya da bir grubun diğerleri üzerinde baskın bir şekilde kullanılması, hâkimiyet sağlaması bu ilkenin ana kuralıdır. Tasar ögelerinin birinin o kompozisyonda daha fazla kullanılması kompozisyona canlılık katar, hareket verir, ilgiyi çeker. Birden fazla öge olunca ortaya mutlaka bir zıtlık çıkar. Böylece biri ya da birileri diğerlerinin üzerinde hâkimiyet kurabilir. Yani zıtlık yaratmadan egemenlik kurulamaz. Doğru cevap A'dır.

Tüm iki boyutlu sanatsal çalışmalarda üç boyutlu görünüm elde etme (görüldükleri gibi çizme) perspektif çizim tekniği kullanılarak yapılır. Perspektif, yüzey organizasyonunda, iki boyutlu bir düzlemde üçüncü boyut yani derinlik yanılsaması vermek için kullanılan tekniktir. Kesin geometrik kurallara ve orantılara bağlıdır. Bugün çizgi perspektifin tek, iki ve üç kaçar noktalı çizim yöntemlerin yanında hava perspektifi de kullanılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Hem matematiksel olarak hem de doğada kendine geniş bir yer bulmuş olan altın oran,
bir dikdörtgenin kısa kenarı 5 uzun kenarı 8 birim yapılırsa, bir kompozisyonda yer alan büyük parça 8 küçük parça 5 en küçük parça 3 birim olarak yer kaplarsa, (Elbette ki bunlar göz kararı yapılabilir) bir fotoğraf çekiminde gökyüzü 8 yeryüzü 5 birim olarak planlanırsa (tıpkı Romantizim akımına bağlı resimlerde, insanoğlunun zayıf/cılız bir varlık buna karşın doğanın çok güçlü olduğunun vurgulanması için) yapılan bu kompozisyon türüne açık/asimetrik kompozisyon, yararlanılan ilkeye ise altın kesim oranı denir. Doğru cevap C'dir.

Orta Çağ’da simetrik (Merkezî) kompozisyon başat bir rol oynamıştır. Yani anlatılmak
istenen konu çerçevelerden belli bir boşluk bırakılarak merkezî bir şekilde alana yerleştirilir, gereksiz ögelerden detaylardan ayıklanarak sunulur. Bu tür kompozisyonların diğer bir adı kapalı kompozisyondur. Doğru cevap E'dir.

Yön ve Hareket ögesini birlikte yorumlamak gerekir. Bir nesnenin belli ve sabit bir noktaya göre devamlı olarak durumunu ve yerini değiştirmesine hareket denir. Doğru cevap A'dır.

Sanat tarihinde kırılma noktası olarak karşımıza çıkan ve bizim de esas konumuzun çıkış noktası olarak ele alacağımız Modernizm aslında bilimden sosyal yaşama kadar her şeyi etkilemiş ve değişikliğe uğratmış bir kavram olarak bilinir.

Uygarlık ya da medeniyet kavramı, bir ulus veya toplumun, yaşama biçimlerinin, maddi ve manevi değerlerinin yani düşünsel ve sanatsal etkinliklerinin, inançlarının, bilim, teknolojilerinin tamamını kavrar. Uygarlık, bir ulusa ya da uluslara ait bazı kültür değerlerinin, birçok ulus tarafından benimsenerek ortak duruma gelmiş değerlerin bü- tününe verilen addır.

Bireysellik’ ‘Zaman’ ve‘Evrensellik’ ölçüt özellikleridir. Bireysellik, bireyi ve yapıtını aynı çağda yaşadığı diğer insanlar- dan ayıran özellikleridir.

İlk kez Güzel Sanatlar kavramını kullanmalarıyla sanat ve zanaat olarak ikiye ayrıldı. Modernizm ile başlayan bu önemli bölünme, bir tarafta güzel sanatlar kavram şemsiyesi altında Resim, Şiir, Mimarlık, Heykel, Müzik, Edebiyat, Opera, Tiyatro, Dans gibi, amacı insanlarda estetik yönden bir sevgi, beğeni, heyecan, yücelik ve hayranlık duyma gibi duygular uyandıran sanat dallarıdır.