GÖÇMEN VE SIĞINMACILARLA SOSYAL HİZMET

Göçe bağlı birçok sorunla karşılaşmakla birlikte göçmen, sığınmacı ve mültecilerin maruz kaldıkları riskler ve sorunlar içerisinde en çok yoğunlaşılan sorun sağlıktır. Zira sağlık diğer sorunlara göre daha yüksek düzeyde doğrudan yaşama hakkıyla ilgilidir. Doğru yanıt C'dir.

Sözleşmeye Taraf Devletlerin almaları gereken tedbirler şunlardır:

1) Mevcut doğum oranının ve bebek ölümlerinin düşürülmesi

2) Çocukların sağlıklı gelişmelerinin sağlanması

2) Çevre sağlığını ve sanayi temizliğini her yönüyle ileriye götürme

3) Salgın hastalıkların, yöresel hastalıkların, mesleki hastalıkların ve diğer hastalıkların önlenmesi, tedavisi ve kontrolü

4) Hastalık halinde her türlü sağlık hizmetinin ve bakımının sağlanması için gerekli şartların yaratılması.

Sözleşmeye taraf devletlerin doğum oranlarını düşürmeleri beklenmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Sağlık konusundaki uluslararası hukuki düzenlemeler bağlamında İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi ve Avrupa Sosyal Şartı dile getirilebilir. İltica ve Sığınma Yönetmeliği ile Geçici Koruma Altındaki Yabancılara İlişkin Hizmetlerin Yürütülmesi Genelgesi ulusal düzenlemeler arasında yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi’ni Türkiye coğrafi çekinceler ile kabul etmiş olduğundan Türkiye’de sadece Avrupa Konseyi üyesi ülkelerden gelen sığınmacılar mülteci statüsüne alınmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Kayıt işlemi tamamlanmayan sığınmacılar dahil olmak üzere sığınmacı ve göçmenler salgın hastalıklardan korunma hizmetleri ile acil sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. Doğru yanıt E'dir.

Sığınmacıların göç sonrasında sağlıklarını olumsuz etkileyen pek çok risk etmenleri ile karşılaşmaktadır. Göç edilen ülkenin dili sağlık hizmetine ulaşmada önemli bir sorundur. Diğer şıklarda yer alan olumsuzluklar göç öncesi ve göç sırasında karşılaşılan sorunlardır. Doğru yanıt E'dir.

Göçmen kadınların üreme sağlığı ile ilgi yaşadıkları sorunlardan biri sağlık hizmetlerine erişimin kısıtlı olmasından dolayı doğumlarda anne ölüm hızlarının yüksek olmasıdır. Doğru yanıt D'dir.

Göç alan ülkeyi korkutan en önemli sağlık sorunu göçmen ve sığınmacıların ülkeye bulaşıcı hastalık getirmeleri olasılığıdır.  Doğru yanıt A'dır.

Sığınmacı kız çocuklarının maruz kaldığı sağlık sorunlarından bir diğeri ise cinsel istismardır. Söz konusu kız çocukları nikâh görüntüsü altında fuhuş yapmaya zorlanmakta ve zorla çalıştırılan bu çocukların yaş ortalamasının 12’ye kadar düşebildiği belirtilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Çoğu göçmen ve mülteci kendi etnik toplumlarının içinde ya da dışında kişisel ilişkiler, gönüllü dernekler, dini örgütler ya da diğer resmi olmayan iletişim ağları ile yeni destek sistemleri geliştirir. Doğru yanıt C'dir.

Sağlık konusundaki uluslararası hukuki düzenlemeler bağlamında İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi ve Avrupa Sosyal Şartı dile getirilebilir. T.C. Anayasası, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, İltica ve Sığınma Yönetmeliği gibi düzenlemeler ise sağlık konusundaki ulusal düzenlemelerdir.

Sağlık hakkının gerçekleştirilmesi için Sözleşmeye Taraf Devletlerin almaları gereken tedbirler şunlardır:
• Mevcut doğum oranının ve bebek ölümlerinin düşürülmesi
• Çocukların sağlıklı gelişmelerinin sağlanması
• Çevre sağlığını ve sanayi temizliğini her yönüyle ileriye götürme
• Salgın hastalıkların, yöresel hastalıkların, mesleki hastalıkların ve diğer hastalıkların önlenmesi, tedavisi ve kontrolü
• Hastalık halinde her türlü sağlık hizmetinin ve bakımının sağlanması için gerekli
şartların yaratılması.

Sağlık hakkının en temel uluslararası hukuki dayanakları; nsan Hakları Evrensel Bildirgesi
BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası
Sözleşmesi ve Avrupa Sosyal Şartı'dır.

Ulusal düzeyde, göçmen, mülteci ve sığınmacıların sağlık hakları konusunda hükümler içeren düzenlemelerden ilki 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) ile bu kanuna uygun olarak yürürlüğe konulan Geçici Koruma Yönetmeliği (GKY) dir.

WHO, sağlık hizmetini “koruyucu ve tedavi edici etkinliklerle sağlamak üzere ülke çapında örgütlenmiş kalıcı sistem” olarak tanımlamaktadır.

Göçmen ve sığınmacıların sağlık hizmeti alma konusunda yaşadıkları sorunlar şu şekilde sıralanabilir:
• İlaç ve tedavi masraflarını karşılayamama
• Sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanacağını bilememe
• Dil güçlüğü nedeniyle hastalıkla ilgili derdini anlatamama
• Sağlık kontrollerini düzenli olarak yaptıramama
•Karşı cinsten sağlık görevlisine şikâyetlerini rahat ifade edememe gibi kültürel tutumlar
• Ruh sağlığı tedavisi ya da psikolojik tedavi aldığına ilişkin etiketlenme korkusu
• Yasal olmama ve yasal statüde çalışmama nedeniyle sağlık çalışanları tarafından yetkililere bildirilme korkusu
• Çoğu ulusal sağlık sisteminin geçici göçmenler ya da vatandaş olmayanlar için yalnızca acil sağlık hizmetlerini karşılaması nedeniyle göçmen ve sığınmacıların özellikle anne ve çocuk sağlığı hizmetleri gibi koruyucu sağlık hizmetlerinden yararlanamaması.

Sığınmacıların göç öncesinde sağlıklarını olumsuz etkileyen risk etmenleri şunlardır:

Kendi ülkelerindeki ekonomik, eğitim ve meslek durumunun olumsuz olması,
Siyasi durumlar,
Sosyal destek, roller ve sosyal ağların bozulması,
Ülkesini terk etmeden önce tecavüz, işkence, savaş, tutukluluk, cinayet,fiziksel yaralanma, soykırım gibi travmatik yaşantılar ya da tanıklıklar,
Geçmiş kayıplar.

Somon taraf tutma etkisi, yurt dışında doğan kişilerin ölmek için anayurtlarına dönme eğilimi ile ilişkilidir.

Uluslararası raporlara göre sığınmacı ve mültecilerin sağlık sorunları arasında en çok öne çıkanlar şunlardır:
• Vitamin yetersizliği, anemi, istenmeyen/riskli gebelik, düşükler, doğum komplikasyonları, çocuklarda gelişme geriliği, kronik hastalıklar ve komplikasyonları, ishal, sıtma, menenjit, tifo vb. bulaşıcı hastalıklar
• Aşı ile önlenebilecek kızamık, tüberküloz, hepatit benzeri hastalıklar
• HIV/AIDS dâhil cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar

• Fiziksel şiddet yaralanmaları, cinsel istismar
• Depresyon, kaygı bozuklukları, tükenmişlik, uyku bozuklukları, uzamış yas, travma sonrası stres bozukluğu gibi ruhsal sorunlar
• Diş sağlığı sorunları

Sığınmacı ve mültecilerin ruhsal sağlık sorunları arasında;
Bunaltı
Depresyon
Psikosomatik belirtiler
Uyku düzensizliği
Dikkat eksikliği
İntihar
Agorafobi
Travma sonrası stres bozukluğu gibi sorunlar yer almaktadır.