GÖÇMEN VE SIĞINMACILARLA SOSYAL HİZMET

Sağlığı kişisel bir hak olarak gören yaklaşım bakımından sağlık devletin ya da bireylerin ihlal etmemesi gereken bir özel yaşam alanı, insan varlığının, kişiliğin bir parçasıdır. Sağlık hakkı bireyin tek başına yetkili ve sorumlu olduğu bir alana ilişkin haktır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sağlık hakkının en temel uluslararası hukuki dayanakları İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi ve Avrupa Sosyal Şartıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Koruyucu sağlık hizmetleri, hasta olmayı önleyen veya hastalıkları erken dönemde teşhis etmeye yönelik faaliyetlerdir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Göçmen ve sığınmacıların sağlık hizmeti alma konusunda karşılaştıkları başlıca güçlükler sıralandığında; ilaç ve tedavi için payına düşen harcamaları yapamama %20.6 ile ilk sırada gelmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sığınmacıların göç öncesinde sağlıklarını olumsuz etkileyen risk etmenleri; kendi ülkelerindeki ekonomik, eğitim ve meslek durumunun olumsuz olması, siyasi durumlar, sosyal destek-roller ve sosyal ağların bozulması, ülkesini terk etmeden önce tecavüz, işkence, savaş, tutukluluk, cinayet, fiziksel yaralanma, soykırım gibi travmatik yaşantılar ya da tanıklıklar, geçmiş kayıplar şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sığınmacıların göç sonrasında sağlıklarını olumsuz etkileyen risk etmenleri; göç veya mülteci statüsü hakkında belirsizlik, işsizlik ve istihdam edilememe, sosyal statü, aile ve sosyal destek kaybı, geride bıraktığı aile üyeleri ile ilgili endişe ve onlarla yeniden bir araya gelememe endişesi, dil öğrenme, cinsiyet rollerindeki değişim gibi kültürel uyum ve uyum zorlukları şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sağlıklı göçmen hipotezine göre, isteğe bağlı olarak göç eden insanlar tipik olarak, kendi ülkelerindeki göç etmeyen insanlara göre daha sağlıklıdırlar. Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsani krizler kapsamında mülteci ve sığınmacıların yaşadıkları en önemli beslenme sorunu gıda güvencesizliğidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yapılan çalışmalar sığınmacı ve mültecilerde göç öncesi travmalardan daha çok göç sonrası stres etmenlerinin ruh sağlığı üzerinde güçlü olumsuz etkisi olduğunu ortaya koymaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Rehabilitasyon hizmetleri engellilerin başkalarına bağımlı olmadan, kendi kendilerine yeter biçimde yaşamalarına yönelik hizmetlerdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sağlık hizmeti yalnızca “hastalık”, “teşhis” ve “tedavi” çerçevesine indirgenemez. Sağlık hakkı; mevcut sağlık sisteminde kişinin hasta olmadan önceki süreçte sağlığının korunması ve her kişiye nitelikli, eşit tıbbi bakım ve tedaviye ulaşabilme imkânının sağlanması anlamına gelmektedir. Dolayısıyla sağlık hakkı bir yandan bireyin sağlığını koruması üzerine odaklanmakta, diğer yandan da pozitif sağlık düşüncesi gereği sağlığını geliştirmesini sağlamayı kapsamaktadır. Bunlar birlikte sağlık hakkı sağlıklı bir yaşam için gerekli olan güvenli içme suyu, yeterli temizlik, güvenli yiyecek, yeterli besin ve konut, sağlıklı çalışma ve çevre koşulları, sağlık ile ilgili eğitim ve bilgilendirme ve cinsiyet eşitliğini kapsamaktadır. Açıkça, ulaşılabilir en yüksek sağlık standartlarından yararlanmada herkese eşit fırsatlar sağlanması, hastalıkların kontrol edilmesi, önlenmesi ve tedavi edilmesi, temel sağlık hizmetlerine erişim gibi olanaklar sağlık hakkı kapsamına girmektedir.

Sağlık hakkının uluslararası temel dayanakları; İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Avrupa Sosyal Şartı ve BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi'dir.

Koruyucu sağlık hizmetleri, hasta olmayı önleyen veya hastalıkları erken dönemde teşhis etmeye yönelik faaliyetlerdir. Tedavi edici sağlık hizmetleri ise, koruyucu sağlık hizmetlerinin aksine hastalıklar ortaya çıktıktan sonra yapılan muayene ve tedavi hizmetleridir. Rehabilitasyon hizmetleri ise engellilerin başkalarına bağımlı olmadan, kendi kendilerine yeter biçimde yaşamalarına yönelik hizmetlerdir.

Kayıt işlemi tamamlanmayan sığınmacılar, yalnızca bulaşıcı ve salgın hastalıklardan korunma hizmetleri ile acil sağlık hizmetlerinden yararlanabilir.

Göçmen ve sığınmacıların sağlık hizmeti alma konusunda karşılaştıkları başlıca güçlükler sıralandığında; ilaç ve tedavi için payına düşen harcamaları yapamama %20.6 ile ilk sırada gelmektedir. Bu sorunu, ilaç ve tedavi masraflarını karşılama güçlüğünü sağlık hizmetlerinden nasıl yararlanacağını bilmeme (%19.2); BMMYK’nın anlaşmalı olduğu özel poliklinik ve hastanelerde ücretsiz tedavi olamama (%16.8); dil güçlüğü olduğu için hastalıkla ilgili şikayetleri anlatamama (%16.2); sağlık kontrollerini düzenli olarak yaptıramama (%16.2) ve karşı cinsten sağlık görevlisine şikayetlerini rahat ifade edememe (% 10.7) izlemektedir.

Sığınmacıların göç öncesinde sağlıklarını olumsuz etkileyen risk etmenleri; kendi ülkelerindeki ekonomik, eğitim ve meslek durumunun olumsuz olması, siyasi durumlar, sosyal destek-roller ve sosyal ağların bozulması, ülkesini terk etmeden önce tecavüz, işkence, savaş, tutukluluk, cinayet, fiziksel yaralanma, soykırım gibi travmatik yaşantılar ya da tanıklıklar, geçmiş kayıplar şeklinde sıralanabilir.

Doğumların incelendiği bazı araştırmalarda, kendisi anayurdunda doğan, ancak doğumunu Batı ülkelerinde yapan annelerin bebekleri, Batı ülkelerinde doğan ve doğum yapan annelerin bebeklerinden daha sağlıklı bulunmuştur. Bu bulgular da sağlıklı göçmen hipotezini desteklemektedir.

Somon taraf tutma etkisi, yurtdışında doğan kişilerin ölmek için anayurtlarına dönme eğilimi ile ilişkili iken geri-dönüş hipotezi ise sağlığı bozulan ya da uyum sorunları yaşayan göçmenlerin ülkelerine geri dönme eğilimi ile ilişkilidir. 

Kültürel etkileşim hipotezi ise, göçmenlerin göç ettikten sonra sağlık durumlarında olumsuz yönde değişimler olacağı varsayımına dayanır.

Gıda güvencesizliği için en önemli risk faktörleri, işsizlik ve düşük sosyo-ekonomik düzeydir.

Göçmen kadınların üreme sağlığı düzeyinin, göç ettikleri ülke vatandaşlarına göre düşük olduğunu gösteren bu bulgular olmasına karşın, göçmen kadınların bazı üreme sağlığı davranışlarının, doğdukları ülkelerdeki kadınlara göre çok daha yüksek olması gibi göçün olumlu etkileri de mevcuttur.

Göçmenlerin dil sorununa ilişkin çözümlerin sunulması, göçmenlerin sağlık hizmetlerine erişimini kolaylaştırmasından öte onlara sunulan hizmetlerin iyileştirilmesine ilişkindir.