GÖÇMEN VE SIĞINMACILARLA SOSYAL HİZMET

Türkiye’ye yönelen göç olgusunun kabaca ikiye ayrıldığı söylenebilir. Bunlar, düzensiz göç ve düzenli göçtür. Düzenli göç Türkiye’ye çalışma ya da eğitim amaçlı gelen kişilerden oluşmakta olup bu kişiler oturma ve çalışma iznine sahiptir. Diğer yandan düzensiz göç; transit göç, mekik (döngüsel) göç ve sığınmacı ve mülteci hareketliliğinden oluştuğu söylenebilir. Doğru cevap C'dir.

İçduygu, Türkiye’deki düzensiz göç sürecini dört döneme ayırmıştır.1979’da başlayan çıkış döneminde İran’da yaşanan devrimin ardından İran’dan kaçan ve Avrupa’ya / ABD’ye gitmek isteyen İranlılar için Türkiye transit bir göç alanı olmuştur. Bu dönemde yaklaşık bir milyon İranlı Türkiye’ye gelmiştir. Doğru cevap B'dir.

Sözde Turist, herhangi bir ülkeye, turistik vize ile gelip bu ülkelerde enformel olarak çalışan, iş kurmaya çalışan, ticaret yapanlar için kullanılır. Doğru cevap A'dır..

Türkiye Suriye mülteci hareketleriyle birlikte dünyada en fazla mülteciye ev sahipliği yapan ülkeler arasında altıncı sıraya yükselmiştir. Ekim 2011’de Suriye’den gelen mültecilere açık kapı politikası ilan edilmiş daha sonra bu durum geçici koruma ile ilgili bir yasal çerçeveye oturtulmuştur.. Doğru cevap C'dir.

Şartlı Mülteciler, 2014 YUKK yasasında, sığınmacı kavramı yerine ortaya konmuş olup, Avrupa dışındaki ülkelerden Türkiye’ye gelip BMMYK’ya mültecilik başvurusunda bulunmuş, üçüncü ülkeye kabulüne kadar Türkiye’de bekleme sürecini geçiren kişileri tanımlamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Mekik göçü, bir ülkeye kısa süreli olarak gelen, kendi ülkesiyle ilişkilerini sürdürmek isteyen, yasal belge almaya ve sınır geçişi ile ilgili mevzuatı zedelememeye gayret eden kişilerin tecrübe ettiği bir göç türüdür. Bu grup yasal yollarla ülkeye gelip, iş ilişkisi kurmak, ticaret yapmak ya da çalışmak için gelirler. Bu hareketin içinde, iş adamları, bavul tüccarları, sanatçılar ve kaçak işçiler gibi karışık nüfus grupları yer alır. Bu grupların geldikleri ülkelerdeki faaliyetleri esas olarak kayıt dışıdır. Doğru cevap E'dir.

Nüfusu kente çeken çekici etkenler: Kır-kent arasındaki ücret farklılıkları, Daha iyi şartlarda kalıcı iş bulma umudu Sanayi ve hizmet sektöründe istihdam olanakları, Eğitim ve sağlık alanlarında yatırımların kentsel alanlarda yoğunlaşması, Ulaşım ve iletişim teknolojilerinin gelişmesi şeklinde özetlenebilir. Diğer seçeneklerde verilen faktörler, kırsal alanların itici faktörleridir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

1970’li yıllarda Afganistan’ın Rusya tarafından işgali ve İran’daki rejim değişikliği ardından, Orta Doğu’da Irak’taki Saddam rejiminden kaynaklanan yasal çalkantı ve savaşlar ve son olarak da Doğu Avrupa ve Sovyetler Birliği’nde komünist rejimlerin çöküşü, Türkiye’yi düzensiz göç hareketleri için önemli bir varış noktası hâline getirmiştir. Ancak, 1973 sonrasında petrol fiyatlarının artması, petrol ihraç eden Arap ülkelerinin ekonomik olarak kalkınması ve iş gücüne olan talep artmıştır. Bu durum da Türkiye gibi iş gücü fazlası olan toplumlarda göç hareketliliğini bu coğrafyalara yönelmesine yol açmıştır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

1994 yılında başlayan Doygunluk döneminde, transit göçmenlerin sayısı önemli bir artış göstermiş ve transit göçmenlerin Türkiye’de kalış süreleri de uzamıştır. Bu dönemde Türkiye yoğun bir düzensiz göçmen ve sığınmacı göçüyle ilk defa karşılaştığı için, bu meseleyle ilgili ulusal düzenlemelerin uluslararası düzenlemelerle uyumlu hâle getirme çabalarına girişmiş, Sığınma ve Kitlesel Göçlere Dair Yönetmelik ortaya çıkmış, birtakım kurumsal düzenlemelerin varlığına ihtiyaç hissedilmiştir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler, diğer dönemlere ait değişimlerdir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Sözde Turist (Pseudo Turist), herhangi bir ülkeye, turistik vize ile gelip bu ülkelerde enformel olarak çalışan, iş kurmaya çalışan, ticaret yapanlar için kullanılır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Türkiye’deki düzensiz göç sürecini dört döneme ayırmıştır. Bular 1979-1987 çıkış dönemi, 1988-1993 olgunlaşma dönemi, 1994-2000 doygunluk dönemi ve 2001’den günümüze kurumsallaşma dönemidir. 1970-1979 arası yoğun düzensiz göç hareketi bulunmamaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Kırdan kopan nüfusun yine de hızla kentlere akması, toplumsal sistem içinde önemli sorunlara neden olmuştur. Bu çerçevede, ilgili yazına kentleşmeden sonra bir de “kentlileşme” kavramı girmiştir. Kentleşme, nüfusun belli alanlarda yaygınlaşmasını anlatırken; kentlileşme kentsel alanlarda toplanan nüfusun kentli değerlere sahip bireyler haline gelmesini, kentin sunduğu fırsatlardan ve olanaklardan yararlanabilmesi ve kent yaşamıyla bütünleşebilmesini anlatır. Doğru yanıt E'dir.

Türkiye’nin göç alan bir ülke konumuna gelmesinin asıl unsuru mültecilerdir. Ülkemiz, hem Balkanlar’daki hem de Orta Doğu’daki siyasal çalkantılarla ortaya çıkan yoğun bir mülteci ve sığınmacı akımının hedefi hâline gelmiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tarımda makineleşme, Daha iyi şartlarda kalıcı iş bulma umudu, Ulaşım ve iletişim teknolojilerinin kentsel alanlarda gelişmiş olması, Doğal afetler ve terör kırdan kente göçün gerekçeleri arasında gösterilebilir. Ancak eğitim ve sağlık alanlarındaki yatırımlar kırsal değil kentsel bölgelerde yoğunlaşmıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Mübadeleler döneminde gözlemlenen göç, doğal bir nüfus hareketliliğinin aksine; siyasal aktörlerin, homojen bir ulus yaratma amacı için kullandıkları bir araç olarak öne çıkmaktadır. Gayrimüslimlerin Avrupa’ya göçüne teşvik ve mübadele anlaşmaları ise bu yargıya bir örnektir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Eğitim faaliyetleri ile geçici süre farklı ülkelerde öğrenim görmek, düzensiz göç hareketlerine sebep olan etmenler arasında gösterilemez. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) çerçevesinde İçişleri Bakanlığına bağlı kurulan birim, Göç İdaresi Genel Müdürlüğüdür. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İç göç hareketleri genel olarak, kırdan-kente, kentten-kente, kentten-kıra ve kırdan-kıra şeklinde görülebilir. Türkiye bağlamında iç göç hareketlerine bakacak olursak göçlerin çoğunlukla kırdan-kente ve özellikle son yıllarda yoğun olarak kentten-kente şeklinde olduğunu görürüz. Kırdan kente yönelik olan iç göç hareketliliği, kentlerin “çekme” faktörleri
ve kırsal alanların “itme” faktörleri ile açıklanabilir. Türkiye’de kırsal alandaki nüfusu kente iten ve çeken faktörler şu şekilde sıralanabilir;
• Kırsal alanda nüfus artışı,
• Tarımda makineleşme,
• Tarım alanların yetersizliği ve düşük verimliliği,
• Toprağın miras yoluyla parçalanması ve belli ellerde yoğunlaşması,
• Bunların sonucunda kırsal alanda açığa çıkan işsizlik,
• Doğal afetler,
• Özellikle 1980’lerden itibaren Güneydoğu’da artan toplumsal ve siyasi çatışmalar
ile terör sonucunda can güvenliğinin tehdit altında kalması.
Nüfusu kente çeken çekici etkenler:
• Kır-kent arasındaki ücret farklılıkları
• Daha iyi şartlarda kalıcı iş bulma umudu
• Sanayi ve hizmet sektöründe istihdam olanakları
• Eğitim ve sağlık alanlarında yatırımların kentsel alanlarda yoğunlaşması;
• Ulaşım ve iletişim teknolojilerinin gelişmesi şeklinde özetlenebilir. Doğru cevap E'dir.

Son 30 yılda, düzensiz göç hareketine yol açan küreselleşmeye dair
gelişmeleri şu şekilde özetlenmiştir:
• Ulaşım olanaklarının artması ve ucuzlamasıyla kitlesel nüfus hareketleri de artmış
ve göreli olarak daha küçük gelir grupların da hareket imkânı artmıştır.
• Kitlesel iletişim organları ve İnternet olanaklarındaki gelişmeler, dünyanın farklı
bölgelerindeki insanların birbiriyle ilişki kurmalarını sağlamıştır. İnsanlar farklı yaşam kaliteleri, farklı yaşam biçimleri hakkında bilgi edinmeye başlamıştır. İnsanlar
merak, daha iyi koşullara ulaşma düşünceleriyle yer değiştirme isteğini arttırmıştır.
• Küresel alanda artan uluslararası rekabet ve dengelerin yeniden kurulma mücadelesi, savaşları ve bölgesel çatışmaların yoğunluğunu arttırmaktadır. Baskıcı politikalarını arttıran otoriter rejimlerden, çatışma ve savaşlardan kaçan ciddi bir nüfus,
mülteci ve sığınmacı olarak ülkelerini terk etmek zorunda kalmaktadır.
• Sermayenin hareketliliğinin artmasıyla yatırımlar ulus-ötesi bir yapıya bürünerek
ucuz emek ve hammaddenin bulunduğu bölgelere kaymıştır. Bu durum güvenceden yoksun, asgari şartların altında çalışma koşulları bulunan enformel ekonomileri yaygınlaştırmıştır. Emek piyasalarının bu şekilde küreselleşmesi de düzensiz
nüfus hareketliliğini tetiklemekte, düzensiz göçmenler enformel sektörün talep
ettiği güvencesiz ucuz iş gücünün temel kaynaklarından biri olmaktadır.

• Kültürel etkileşim, eğitim sistemlerinin değişmeye başlaması, yüksek öğretimin
yaygınlaşması, birçok ülkede benzer niteliklere sahip nitelikli elemanların yetiştirilmesiyle sonuçlanmıştır. Nitelikli emek, küresel olarak faaliyet gösteren dünyanın
herhangi bir yerindeki çok uluslu kurumlarda çalışmaya başlamıştır.
• Küresel sermayenin hareketliliği, bölgesel kutuplaşmayı arttırmış, sosyal politikaları alt-üst etmiş, yeni bir yoksulluk olgusu belirginleşmeye başlamıştır. Doğru cevap C'dir.

Mekik göçü, bir ülkeye kısa süreli olarak gelen, kendi ülkesiyle ilişkilerini sürdürmek isteyen, yasal belge almaya ve sınır geçişi ile ilgili mevzuatı zedelememeye gayret eden kişilerin tecrübe ettiği bir göç türüdür. Doğru cevap E'dir.