GÖÇMEN VE SIĞINMACILARLA SOSYAL HİZMET

Cumhuriyet’in ilk kurulduğu yıllarda ulus devlet inşası temelinde mübadele göçleri, gayrimüslim azınlığın yurt dışına gönderilmesini içerir. 1960’larla birlikte ise Avrupa’nın iş gücü ihtiyacına karşılık olarak devletler arası ikili anlaşmalarla, başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkelerine yönelik iş gücü göçü başlamıştır. 1970’lerde Avrupa’da iş gücüne talebin bitmesi, yurt dışına olan göçü durdurmamış, 1970’lerden itibaren aile birleşimi, evlilik ve siyasi koruma iltica gibi taleplerle Türkiye’den Avrupa’ya göç devam etmiştir. Yine 1970’lerden sonra, Afrika, Orta Doğu ve Doğu Avrupa ülkelerinin iş gücü talebi ve bu ülkelerde yapılan yatırımlar da iş gücü göçünün coğrafi dağılımını genişletmiştir.  Suriye iç savaşı Türkiye'ye göçün sebebidir. Doğru yanıt C'dir.

Göç olgusunun kabaca ikiye ayrıldığı söylenebilir. Bunlar, düzensiz (kayıt dışı) göç ve düzenli (kayıtlı) göçtür. Düzenli göç çalışma ya da eğitim amaçlı gelen kişilerden oluşmakta olup bu kişiler oturma ve çalışma iznine sahiptir. Diğer yandan düzensiz göç; transit göç, mekik (döngüsel) göç ve sığınmacı ve mülteci hareketliliğinden oluştuğu söylenebilir. Doğru yanıt A'dır.

Ulaşım olanaklarının artması, kitlesel iletişim organları ve internet olanaklarındaki gelişmeler ve sosyal politikalardaki bozulmalar düzensiz göç hareketlerini arttırmıştır. Bu süreçte ucuz iş gücü ve hammaddeye kayan sermaye hareketleri güvenceden yoksun, asgari şartların altında çalışma koşulları bulunan enformel ekonomileri arttırmış ve bunun sonucunda düzensiz göçler artmıştır. Doğru yanıt B'dir.

Özellikle SSCB'nin dağılmasından sonraki süreçte eski SSCB ve Doğu Avrupa ülkeleri ile Türkiye arasında mekik göçü hareketi başlamıştır. Bavul ticareti başta olmak üzere ev işleri, eğlence sektörü, tekstil, inşaat ve tarım gibi alanlar bu göçün tetikleyicisi olmuştur. Doğru yanıt D'dir.

İstanbul’daki Afrikalı mülteci ve kayıt dışı göçmenler homojen bir grup olmayıp Afrika’nın farklı bölgelerinden ve çok çeşitli sebeplerle gelenlerden oluşan heterojen bir gruptur.  Afrikalıların içinde yalnız erkekler, yalnız kadınlar olduğu gibi çocuklu aileler de bulunmaktadır. Kayıt dışı/düzensiz göç ve mültecilik birbirinin içine geçmiş ve Batı Avrupa’ya geçme hedefi taşıyan süreçlerdir. Afrikalı mültecilerin genelde yaşam koşulları olumsuzdur.  Bu olumsuzluğun sebepleri düzensiz gelir, gelir elde etme fırsatının yoksunluğu,sosyal yardım ve hizmetlerin eksikliği ve mülteciler arasında toplumsal ağların zayıflığıdır. Doğru yanıt D'dir.

Kırsal alandaki nüfusu kente iten ve çeken faktörlerden bir tanesi tarım alanlarının yetersizliği ve düşük verimliliğidir. Doğru cevap B'dir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kurulduğu dönemde nüfus kırsal ağırlıklıydı. 1927’de yapılan Cumhuriyet Dönemi’nin ilk sayımında kent nüfusunun oranı %24 (yüzde yirmidört) olarak tespit edilmişti. Yani o dönemde her dört kişiden sadece biri kentlerde yaşıyordu.

1961 yılında Batı Almanya ile yapılan ikili iş gücü anlaşmasını sonraki yıllarda Avusturya, Hollanda, Belçika, Fransa, İsveç, Avustralya, İngiltere, İsviçre, Danimarka ve Norveç’le yapılan iş gücü anlaşmaları izlemiştir. Doğru cevap D'dir.

Abadan-Unat’a (2002) göre, göçmenlerin yaşadığı kültürel anlaşmazlık iki türlüdür, ilki kuşaklar arasında yaşanan kültürel çatışma ikincisi ise bireyin iç dünyasında yaşadığı kültürel çatışmadır. Doğru cevap C'dir.

Sermayenin hareketliliğinin artmasıyla yatırımlar ulus-ötesi bir yapıya bürünerek ucuz emek ve hammaddenin bulunduğu bölgelere kaymıştır. Bu durum güvenceden yoksun, asgari şartların altında çalışma koşulları bulunan enformel ekonomileri yaygınlaştırmıştır. Emek piyasalarının bu şekilde küreselleşmesi de düzensiz nüfus hareketliliğini tetiklemekte, düzensiz göçmenler enformel sektörün talep ettiği güvencesiz ucuz iş gücünün temel kaynaklarından biri olmaktadır. Doğru cevap D'dir.

İçduygu (2015: 281), Türkiye’deki düzensiz göç sürecini dört döneme ayırmıştır:
• 1979-1987 çıkış dönemi,
• 1988-1993 olgunlaşma dönemi,
• 1994-2000 doygunluk dönemi,
• 2001’den günümüze kurumsallaşma dönemidir.

Doğru cevap D'dir.

Mekik göçü, bir ülkeye kısa süreli olarak gelen, kendi ülkesiyle ilişkilerini sürdürmek isteyen, yasal belge almaya ve sınır geçişi ile ilgili mevzuatı zedelememeye gayret eden kişilerin tecrübe ettiği bir göç türüdür. Doğru cevap E'dir.

Sözde Turist (Pseudo Turist), herhangi bir ülkeye, turistik vize ile gelip bu ülkelerde enformel olarak çalışan, iş kurmaya çalışan, ticaret yapanlar için kullanılır. Doğru cevap A'dır.

BMMYK kaynaklarına göre, Türkiye’ye son yirmi yılda çoğu İran, Irak ve Bulgaristan’dan olmak üzere iki milyon mülteci gelmiştir. Doğru cevap B'dir.

Şartlı Mülteciler, 2014 YUKK yasasında, sığınmacı kavramı yerine ortaya konmuş olup, Avrupa dışındaki ülkelerden Türkiye’ye gelip BMMYK’ya mültecilik başvurusunda bulunmuş, üçüncü ülkeye kabulüne kadar Türkiye’de bekleme sürecini geçiren kişileri tanımlamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Mültecilerin ülkelerine yakın bir tarihte geri dönebilmelerinin imkânsız olduğu giderek belirginleşiyor. Sürekli büyüyen Suriyeli mülteci nüfusunun varlığı, ev sahibi toplumu ekonomik, sosyal ve siyasi bakımdan derinden etkilemektedir. Doğru yanıt C'dir.

Kırdan kente yönelik olan iç göç hareketliliği, kentlerin çekme faktörleri ve kırsal alanların itme faktörleri ile açıklanabilir. Kırsal alanların itme faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

Doğru cevap D'dir.

Kırdan kopan nüfusun yine de hızla kentlere akması, toplumsal sistem içinde önemli sorunlara neden olmuştur. Bu çerçevede, ilgili yazına kentleşmeden sonra bir de kentlileşme kavramı girmiştir. Kentleşme, nüfusun belli alanlarda yaygınlaşmasını anlatırken; kentlileşme kentsel alanlarda toplanan nüfusun kentli değerlere sahip bireyler haline gelmesini, kentin sunduğu fırsatlardan ve olanaklardan yararlanabilmesi ve kent yaşamıyla bütünleşebilmesini anlatır. Doğru cevap C'dir.

1961 yılında Batı Almanya ile imzalanan anlaşmayla birlikte Türkiye birçok Batı Avrupa ülkesine iş gücü sağlayacak göçe kaynaklık etmeye başlamıştır. 1960’larda bu göç rejiminin şekillenmesinin altındaki temel neden, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’da yaşanan ekonomik patlama ve iş gücü açığının yanında, Türkiye’de işsizliği azaltacak ve ülkeye döviz girişini sağlayacak bir stratejinin izlenmesidir. Doğru cevap B'dir.

Abadan Unat, 1950’li yıllardan itibaren Avrupa’ya yönelen Türk dış göç hareketini beş aşamada özetlemiştir:

Yurt dışına göç sürecinde bireysel girişimler ve özel aracıların damgasını vurduğu 1950’li yıllar.

1960’larda ikili anlaşmalara dayanılarak, devlet eliyle düzenlenen iş gücü ihracı.

1970’lerde ekonomik krizle yabancı işçi alımının durdurulması aile birleşimleri,göçmen işçilere tanınan sosyal güvenlik hakları ve çocuk yardımları.

1980’lerle birlikte göçmen işçi çocuklarının eğitim sorunları, getto yaşamı, dernekleşme hareketleri, sığınma isteklerinin artması, vize zorunluluğu ve geri dönüşler.

Doğru cevap D'dir.