GÖÇMEN VE SIĞINMACILARLA SOSYAL HİZMET

Türkiye'de iç göç:Türkiye’de kırsal alandaki nüfusu kente iten faktörler şu şekilde sıralanabilir:

1-Kırsal alanda nüfus artışı,

2-Tarımda makineleşme,

3-Tarım alanların yetersizliği ve düşük verimliliği,

4-Toprağın miras yoluyla parçalanması ve belli ellerde yoğunlaşması,

5-Bunların sonucunda kırsal alanda açığa çıkan işsizlik,

6-Doğal afetler,

7- Özellikle 1980’lerden itibaren Güneydoğu’da artan toplumsal ve siyasi çatışmalar ile terör sonucunda can güvenliğinin tehdit altında kalması.

Nüfusu kente çeken çekici etkenler:

TÜRKİYE’DEN YURT DIŞINA GÖÇ HAREKETLERİ: 1960’larla birlikte ise Avrupa’nın iş gücü ihtiyacına karşılık olarak devletlerarası ikili anlaşmalarla, başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkelerine yönelik iş gücü göçü başlamıştır.

Türkiye'ye yönelik göç hareketleri: Türkiye’deki düzensiz göç sürecini dört döneme ayırmıştır:

• 2001’den günümüze kurumsallaşma dönemidir.

Türkiye'ye yönelik düzensiz göç hareketleri: 1979’da başlayan çıkış döneminde İran’da yaşanan devrimin ardından İran’dan kaçan ve Avrupa’ya / ABD’ye gitmek isteyen İranlılar için Türkiye transit bir göç alanı olmuştur. Bu dönemde yaklaşık bir milyon İranlı Türkiye’ye gelmiştir 1988’den itibaren ise kom­şu ülkelerdeki siyasi ve ekonomik kargaşalardan dolayı yüz binlerce insan geçici olarak Türkiye’ye göç etmiştir.

Türkiye'ye yönelik göç hareketleri: Son 30 yılda, düzensiz göç hareketine yol açan küreselleşmeye dair gelişmeleri Erder (2015: 78-80) şu şekilde özetlemiştir: Ulaşım olanaklarının artması ve ucuzlamasıyla kitlesel nüfus hareketleri de artmış ve göreli olarak daha küçük gelir grupların da hareket imkânı artmıştır.

Küresel sermayenin hareketliliği, bölgesel kutuplaşmayı arttırmış, sosyal politika­ları alt-üst etmiş, yeni bir yoksulluk olgusu belirginleşmeye başlamıştır

Mülteciler, Emek Piyasası ve Yeni Yoksulluk: Kayıt dışı göçmenler, gelişmiş Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, son zamanlarda Türkiye’de de, ucuz ve korunmasız emek kaynağı olarak, geçici ve güvencesiz işlerde çalıştırılmaktadır. Temel iş ve çalışma güven­celerinden yoksun, asgari şartların altında çalışan ve yoğunlukla kayıt dışı göçmenlerden oluşan yabancılar günümüzde yeni yoksullar olarak kabul edilmektedir.

Son Kitlesel Hareketlilik: Suriyeliler günümüzde Türkiye, giderek artan bir hızda gelişen yeni bir zorunlu göç akını ile karşı karşıyadır. Zorunlu göç, sivil savaş, insan hakları ihlali, siyasal baskı, etnik köken, milliyet, dinî ve siyasi düşünce nedeniyle ve otoritelerin koruyamaması sonucunda kalıcı olarak anayurtlarını terk eden insanların durumlarını ifade eder.

Mekik Göçü bir ülkeye kısa süreli olarak gelen, kendi ülkesiyle ilişkilerini sürdürmek isteyen, yasal belge almaya ve sınır geçişi ile ilgili mevzuatı zedelememeye gayret eden kişilerin tecrübe ettiği göç türüdür. Bu grup yasal yollarla ülkeye gelip, iş ilişkilerini kurmak, ticaret yapmak ya da çalışmak için gelir. Bu Hareketin içinde, iş adamları, bavul tüccarları, sanatçılar ve kaçak işçiler gibi karışık nüfus grupları yer alır. Bu grupların geldikleri ülkelerdeki faaliyetleri esas olarak kayıt dışıdır (enformel). Faaliyet kayıt dışı olma niteliği söz konusu göçmen grupların, geldikleri toplumda dışlanmalarına ve ayrımcı uygulamalara maruz kalmalarına sebep olmaktadır. (Doğru cevap D’dir.)

1970’li yıllarda Afganistan’ın Rusya tarafından işgali ve İran’daki rejim değişikliği ardından Orta Doğu’da Irak’taki Saddam rejiminden kaynaklanan yasal çalkantı ve savaşlar ve son olarak da Doğu Avrupa ve Sovyetler Birliği’nde komünist rejimlerin çöküşü, Türkiye’yi düzensiz göç hareketleri için “göç alan bir ülke “ haline gelmesine katkıda bulunmuştur. Sözü edilen bu göç olgusu Türkiye’de sığınmacı, mülteci, kaçak göçmen, transit göçmen ve hatta zaman zaman düzenli (yasal) göçmen statüsünde olan kişileri bir araya getiren karmaşık bir göç rejiminin oluşmasına neden olmuştur. (Doğru Cevap B’dir.)

1961 yılında Batı Almanya ile imzalanan anlaşmayla birlikte Türkiye birçok Batı Avrupa ülkesine iş gücü sağlayacak göçe kaynaklık etmeye başlamıştır.1960’larda bu göç rejiminin şekillenmesinin altındaki temel neden, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’da yaşanan ekonomik patlama ve iş gücü açığının yanında , Türkiye’de işsizliği azaltacak ve ülkeye döviz girişini sağlayacak bir stratejinin izlenmesidir. Bu stratejinin hayata geçirilmesi için, 1961 yılında Batı Almanya ile yapılan İkili iş gücü anlaşmasını sonraki yıllarda Avusturya , Hollanda, Belçika, Fransa, İsveç, Avustralya, İngiltere, İsviçre, Danimarka ve Norveç’le yapılan iş gücü anlaşmaları izlenmiştir. B anlaşmalar, işçilerin seçilmesi, işe alma ve işçilere ödenecek ücretler gibi genel şartları düzenlemiştir. (Doğru Cevap C’dir)

Grafiğe göre 2014 yılında yakalanan düzensiz göçmenlerin çoğu Suriye ve Afganistan'dan gelmektedir.  

Sığınmacıların iş gücü piyasasındaki konumlarını belirleyen temel etken devlet politikasının izlediği yoldur. Nisan 2014’te yürürlüğe giren yeni Yabancı ve Uluslararası Koruma Kanunu artık sığınmacılara çalışma hakkı verse de bazı sorunlar varlığını sürdürmektedir. Uygulamada işverene maddi ve prosedürel yük getirmesi, yasal düzenlemenin muğlaklığı, özellikle sığınmacıların istihdam edildiği hizmet, inşaat ve sanayi sektörünün vasıfsız ucuz esnek iş gücü ihtiyacını karşılaması bakımından, sığınmacıların emek piyasasındaki dezavantajlı konumlarının devam edeceği  bir gerçektir. (Doğru Cevap C’dir)

1989’da Türkiye’ye sığınan Bulgar Vatandaşı Türkler ve Pomaklar için dönemi hükümeti 1934 tarihli bir yasaya atfen, söz konusu sığınmacıları “Türk soyu ve kültürü”ne mensup kabul ederek onlara sığınma için kapılarını açarken aynı zamanda Türk vatandaşlığı olanağı tanımıştır.1990’ların  ortalarında ve sonunda 50 bin civarında Arnavut ve Boşnak mülteci de Türkiye’ye gelmiştir. Bu grubun bir kısmına enformel bir koruma sağlanırken ,geri kalanlar  Bulgaristan-Türkiye  sınırındaki mülteci kamplarına yerleştirildi. Kaynak ülkelerde durum istikrara kavuşunca çoğu ülkesine geri dönmüş bir kısmı ise evlilik, iş piyasasına katılım ya da vatandaşlık almak yoluyla Türk toplumuna entegre olmuştur. Daha az sayıda olmakla birlikte bu dönemde Somali, Afganistan, Sri Lanka ve Filistin’den de sığınmacılar gelmiştir.(Doğru Cevap A’dır)

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminde, ulus-devlet yaratma çabası, Türk ve Müslüman kimliğine dayandırılan bir millet anlayışı çerçevesinde şekillenmiştir. Buna bağlı olarak 1920’lerin  başında ortaya çıkan göç olgusu da homojen bir ulus-devlet oluşturma sürecinde önemli bir işlevsellik kazanmıştır. (Doğru Cevap C’dir)

1991’da Berlin Duvarının yıkılması ve Almanya’nın birleşmesiyle birlikte Nazi döneminin benimsetmeye çalıştığı fikirlerde yatmaktadır.1990’larda, yabancılara yönelik şiddet eylemleri ciddi bir artış gösterdi.1992 Mölln, Rostock,1993 Solingen faciaları, söz konusu ırkçı saldırılarının trajik örneklerindendir. Son dönemlerde de yabancı düşmanlar azalmamıştır. Dönerci cinayetleri, Almanya’nın Dresden kentindeki PEGİDA( Batı’nın İslamlaştırılmasına Karşı Yurtsever Avrupalılar) yürüyüşleri, Hitler dönemindeki ırkçı hareketleri andırmaktadır. (Doğru Cevap D’dir)

Günümüzde Türkiye, giderek artan bir hızda gelişen yeni bir zorunlu göç akımı ile karşı karşıyadır. Zorunlu göç, sivil savaş, insan hakları ihlali, siyasal baskı, etnik köken, milliyet, dini ve siyasi düşünce nedeniyle ve otoriterlerin koruyamaması sonucunda kalıcı olarak anayurtlarını terk eden insanların durumlarını ifade etmektedir. Zorunlu göç farklı nedenlerle ortaya çıkabilmektedir ve zorunlu olarak farklı ülkelere göç edenler mülteci, sığınmacı, geçici koruma gibi farklı statülere sahip olabilmektedirler. (Doğru Cevap C’dir)

1980’lerde İran’da yaşanan devrim ve İran-Irak Savaşı, önemli bir sığınmacı akınına sebep olmuştur. Irak’ın Kürt nüfusa uyguladığı baskılar ve Körfez Savaşı da 1988 ve 1991’de Türkiye sınırlarına yoğun bir sığınmacı akınına yol açmıştır. 1990’da yaklaşık 300.000 etnik Türk Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç etmek zorunda kalmış ve yine 2002’deki Irak müdahalesi, Arap Baharı, 2012’de Suriye’de başlayan iç savaş sonucunda iki milyonun üzerinde kişi Türkiye sınırlarına sığınmaktadır. Türkiye'nin Avrupa Birliği süreci Türkiye'ye yoğun bir dış göçe sebep olmamıştır. Doğru yanıt E'dir.

Nüfusu kente çeken çekici etkenler: kır-kent arasındaki ücret farklılıkları, daha iyi şartlarda kalıcı iş bulma umudu, sanayi ve hizmet sektöründe istihdam olanakları, eğitim ve sağlık alanlarında yatırımların kentsel alanlarda yoğunlaşması ve ulaşım, iletişim teknolojilerinin gelişmesi şeklinde özetlenebilir. A,B,C ve E şıklarında yer alan etmenler kırsal alandaki nüfusu kente iten etmenlerdir. Doğru yanıt D'dir.