GÖÇMEN VE SIĞINMACILARLA SOSYAL HİZMET

Uluslarası göçün nedenleri arasında merkez ve çevre ülkeler arasındaki ilişkilerin sıkılaşması, iletişim ve ulaşım alanındaki teknik gelişmeler, yeterli sayıda iş yeri ve gelir sunamayan az gelişmiş ekonomilere sahip devletler,  kentlerde enformel ekonomik faaliyetlere yönelim ve artan yoksulluk gösterilebilir

Asimilasyon kavramı, genellikle dev- letin göçmen/farklı toplulukları ev sahibi toplumun değerleri etrafında benzer hâle getirmek çabası anlamında kullanılmaktadır.

Amerika’da göçmenlere yönelik olarak yaşam bulan eritme potası modeli (melting pot) yeni gelen tüm göçmen grupların etnik, kültürel ve dinî kimliklerinden belli ölçüler- de vazgeçerek yeni gelinen yerin etno-kültürel ve dinî değerlerini benimseyerek ortaya bir çeşit melez kültür çıkarmak anlamına gelmektedir

çok kültürlülük politikaları, bir devlet politikası olarak ilk olarak Avusturalya, Amerika, Kanada gibi ülkelerde 1970’lerde gün- deme gelmiş ve ardından Avrupa’ya yayılmıştır.

Çok kültürlülük homojen ve tek kültürlü ulus devlet mitosunun terk edilmesi anlamına gelmektedir ancak çok kültürlülük aynı zamanda, farklılıkların ulus devlet aracılığıyla denetlenmesi anlamını da taşımaktadır.

Çok kültürlülük politikaları açısından genel olarak iki yaklaşım vardır;

ABD’de gözlenen “bırakınız yapsınlar”cı anlayış: Bu anlayışta, kültürel farklılık ve etnik toplulukların varlığı kabul edilir ama sosyal adalet ve etnik kültürlerin ko-

runmasını sağlamak devlete ait bir görev olarak görülmez.

Kanada, Avustralya ve İsveç’te uygulanmakta olan eşitlikçi çok kültürlülük: Eşitlik-

çi çok kültürlülük anlayışında devlet azınlıklara eşit haklar sağlanması için çalışır. Devletin faaliyetleri göçmenlerin istihdam, eğitim, konut ve sosyal hizmetlerden eşit şekilde yararlanmasına yönelik politikalar düzeyinde olabileceği gibi, etnik azınlıklardan çocuklara okullarda ana dilde eğitim sınıfları, yerel seçimlerde oy hakkı, göçmen örgütlerine maddi yardımlar şeklinde olabilir (Toksöz, 2006).

Eşitlikçi ve adil bir şekilde formüle edilmediğinde çokkültürlülüğün oluşturabileceği birtakım sorunlara ilişkin olarak çokkültürlü modele bazı eleştiriler yöneltilmiştir.

Birincisi; çok kültürlülük politikaları göçmen azınlıkları paralel toplumlar hâline getirip bir getto içine hapsedebilmekte ve göçmen grup üyelerini vatandaş olarak tüm haklara sahip olmaktan alıkoyabilmektedir.

Göçmenlerin geldikleri ülkelerde bir çok kültürel değer değişime uğramasına rağmen, göçmen gruplar sahip oldukları çok kültürlülük hakları üzerinden ataerkillik gibi bazı sorunlu gelenekleri sürdürme ve muhafaza etme eğilimine girebilmektedir.

Çok kültürlülük hakları, göçmen topluluklarını çoğunluk toplum ile bağını zayıf- latabilmekte ve kültürel gruplar arasındaki ilişkiler ve sosyal bağlar gittikçe daha uzak ve sorunlu hâle gelebilmektedir.

Bu etnik niş ekonomilerinin göçmenler için çeşitli olumsuzluklar içerdiği söylenebilir. Birincisi, bu etnik niş ekonomileri ve etnik ağlar kayıt dışı ilişkileri ve düzensizlikler için müsait bir zemin yaratmaktadır. Genel ekonomi ile etnik niş ekonomisi arasında olu- şan mesafe nedeniyle, belirsiz iş ilişkileri kurulmakta ve özellikle düşük vasıflı göçmenler etnik niş piyasası dışına çıkmayı kolay kolay başaramamaktadır. İkin- cisi, göçmenler sosyal ilişkiler, etnik dayanışma ve yardımlaşma yoluyla etnik niş piyasasında kolayca iş bulabilmektedir. Ancak, etnik dayanışma ve yardım- laşma kisvesi altında bu piyasada çalışan göçmenler, düşük ücretlerle, güvencesiz ve sözleşmesiz bir şekil- de çalıştırılarak sömürülmektedir. Göçmenlerin etnik niş piyasasında çalıştırılması onların toplumdaki ha- reketliliklerini de engellemektedir ve göçmenler kolay kolay normal bir işe yönelememektedir. Göçmenler için kendi etnik grupları tarafından sağlanan iş iliş- kileri çoğu kez mesleklerinde tek yönlü genel ekono- misine girecek yolu bulmaları mümkün olamamakta- dır. Son olarak, etnik niş piyasası, göçmenleri içinde bulundukları toplumlarda paralel bir toplum şeklinde yaşamalarına da zemin hazırlamaktadır.

Göç alan bir çok ülkede mevcut olan yeni ırkçılık, toplumu oluşturan çoğunluk grupların göçmenle- ri ve diğer dezavantajlı grupları kültürel özellikleri temelinde farklı veya aşağı olarak etiketleme süreci olarak tanımlanabilir.

İngiltere, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkeler ise ikinci gruba dahil olan ve göçmenlere yönelik özel sosyal politikaları reddeden ülkelerdir

Avusturalya, Kanada, İsveç, Hollanda göçmenler ve azınlıklar için aktif sosyal politika izleyen ülkelerdir.

Almanya ve Avusturya gibi ülkeler ise üçüncü gruba girer ve göçmenlere bir gün evlerine dönecekleri anlayışıyla “misafir işçi” gözüyle bakan ülkelerdir.