GÖÇMEN VE SIĞINMACILARLA SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 19

Göç hareketlerinin tarihsel gelişimine ilişkin yaşanan dönüşümler dikkate alındığında modern göç hareketlerinin dört ana dönemde gerçekleştiği söylenebilir: a) Ticari Dönem: 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar süren bu dönemde göç süreçleri kolonileştirme ve ticari kapitalizm tarafından biçimlendirilmiştir. b) Endüstriyel Dönem: 19. yüzyıl başlarından 1920’lere kadar uzanan bu süreçte Avrupa’daki ekonomik gelişmeyle birlikte endüstrileşmenin Yeni Dünya’daki eski kolonilere yayılması ile Avrupa’dan yoğun göçler gözlenmiştir. c) Sınırlı Göç Dönemi: 1920’lerden 1960’lara kadar süren dönemde ise Birinci Dünya Savaşı ve
göçmen alımına ilişkin sınırlamalar Avrupa kaynaklı göçü büyük ölçüde yavaşlatmıştır. d) Post-Endüstriyel Dönem: 1960’lardan sonra göç hareketleri köklü biçimde farklı bir nitelik sergilemeye başlamıştır. Göç hareketleri Avrupa’dan dışarıya doğru olma özelliğini kaybetmiş, Avrupa’ya yoğun göç akışı söz konusu olmuştur.

Ticari Dönem: 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar süren bu dönemde göç süreçleri kolonileştirme ve ticari kapitalizm tarafından biçimlendirilmiştir.

Göç bağlamında ilk sosyal hizmet çalışmalarının tarihi 19.yy’ın sonlarına uzanmaktadır. 1920’lerde ise sosyal hizmetlerle ilgili kitaplarda göçmenler yer almaya başlamıştır.

“Göç, ekonomik, siyasi, ekolojik veya bireysel nedenlerle, bir yerden başka bir yere yapılan ve kısa, orta veya uzun vadeli geriye dönüş veya sürekli, yerleşim hedefi güden coğrafik, toplumsal ve kültürel bir yer değiştirme hareketidir”. Uluslararası göç genel olarak kişinin alışılageldik yerleşim yerini bir ülkeden diğerine değiştirmesi olarak tanımlanır.

Alanyazındaki bilgilere göre zorunlu göç, doğal ya da insan ürünü nedenlerden dolayı içerisinde yaşama ve refaha yönelik tehditleri de içeren bir zorlama unsuru bulunan göç hareketini tanımlamak için kullanılan genel terimdir (örn. mültecilerin, ülkesinde yerinden edilmiş kişilerin hareketleri ve doğal, çevresel, kimyasal, nükleer felaketler, açlık ya da kalkınma projeleri nedeniyle gerçekleşen hareketler).

Sarkaç göç ise, göçmenler düzenli ve sürekli bir biçimde zamanlarının belirli bölümlerini köken ülkelerinde, belirli bölümlerini ise göç ettikleri ülkede geçirmeleri durumunda ortaya çıkmaktadır.

günümüzde oldukça yaygın olmakla birlikte, ne zaman hangi yönde olacağı kestirilemeyen, göç eden kitlenin sosyal, demografik ve ekonomik özelliklerinin çok çabuk değişebildiği transit ya da sığınmacı göçlerini kapsayan göçe düzensiz/düzenlenmemiş göç adı verilmektedir. Düzensiz göç türlerinden biri olan transit göç, asıl ulaşılmak istenen ül­keye giderken başka bir ülkede geçici bir süre için kalınmasını (Afgan bir göçmenin Tür­kiye üzerinden Avrupa’ya göç etmesi gibi) ifade etmektedir.

Göçün Başlangıcını Açıklayan Kuramlar: 

Neoklasik Ekonomi Yaklaşımı

Yeni Ekonomi Kuramı

İkiye Bölünmüş Emek Piyasası Kuramı

Dünya Sistemler Kuramı

İtme-Çekme Kuramı

İtme-Çekme Kuramına göre ise göç süreci, demografik büyüme, ekonomik fırsat yoksunluğu ve siyasal baskılar gibi itici etkenlerle emek talebi, boş araziler, cazip eko­nomik fırsatlar ve siyasal özgürlükler gibi çekici etkenlerin söz konusu olduğu bir süreçtir. Neoklasik teoriyle ilişkili bir biçimde itme-çekme kuramı işçi akışlarının ekonomik bağlamına odaklanmaya devam eder.

Göç Sistemleri Kuramı göçü coğrafi etkenlerden çok ülkeler arasındaki siyasal ve eko­nomik ilişkilere bağlı bir olgu olarak görmektedir. Göç alıcı ve verici ülkelerdeki sosyal, kültürel, ekonomik ve kurumsal koşulları değiştirir ve göçün gerçekleşeceği ortamı biçim­lendirir. Göç sistemleri kuramı, göç hareketlerinin genellikle göç veren ve göç alan ülke arasında sömürgecilik, siyasal etkileşim, ticaret, yatırım veya kültürel bağlara dayanan ve önceden var olan bağlantılar üzerinden ortaya çıktığını öne sürmektedir.

Göç hareketlerinin dört ana dönemde gerçekleştiği söylenebilir;

a) Ticari Dönem, 

b) Endüstriyel Dönem,

c) Sınırlı Göç Dönemi,

d) Post-Endüstriyel Dönem

Bu durumda doğru cevap (b) seçeneğidir.Yani tüketim dönemidir.

Üçüncü devrim ise göçmenlerin hükümetler karşısında kazandıkları hakları kapsamaktadır.

Göç olgusu da artık bir ulusüstüleşme sürecine girmiştir.

Sosyal hizmetin temelleri sosyal adalet ve insan haklarıdır.

İlk olarak 1920’lerde göç olgusu sosyal hizmete ilişkin kitaplarda yer alınmıştır.

1864’te Kafkasya’dan Anadolu’ya göçler muhaceret
olarak adlandırılmıştır.

Dış göç ise farklı bir ülkeye göçü ifade eder.

Ravenstein’in göç kanunları şöyle sıralanabilir:
a. Göçler genelde iş ve ticaret merkezlerine doğru kısa mesafelidir.
b. Göç hareketinin doğal sonucu olarak gelişmekte olan kentlere doğru gelenlerin
boşalttıkları yerler diğer bölgelerden gelenlerce doldurulur, adım adım göç dalgası
bütün ülkeye yayılır.
c. Yayılma ve emme süreçleri birbirine benzerdir.

d. Her göç hareketi telafi edici bir karşı göç hareketi doğurur.
e. Büyük ticaret ve endüstri merkezlerine gitmeyi tercih eden bireyler bu basamaklandırmadan
ve aşamalardan bağımsız olarak doğrudan bu merkezlere göç edebilirler.
f. Kırsal kesimlerdekiler kenttekilerden daha çok göçe eğilimlidirler.
g. Özellikle iç göçlerde kadınlar erkelerden daha çok göçe eğilimlidir.

Bu durumda doğru cevap (c) seçeneğidir.Yani her göç dalgası olduğu gibi kalır.

Göçün Sürekliliğini Açıklayan Kuramlar
a)Ağ Kuramı
b)Kurumsal Kuram
c)Göç Sistemleri Yaklaşımı
d)Kümülatif Nedensellik
e)Ulusaşırı Kuram

Neoklasik Makro Kuramına göre göçün nedeni temel olarak ekonomiktir.