GÖÇMEN VE SIĞINMACILARLA SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 13

Almanya, neredeyse 2000’li yıllara kadar resmî olarak göç alan bir ülke olduğunu kabul etmediğinden, göçmenlerin toplumsal, ekonomik, siyasal ve kültürel süreçlere uyumları konusunda belirgin politikalar üretmemiştir.

Çok kültürlülük politikasının temel hedefi ülkedeki farklı etnik, dinî ve kültürel geçmişten gelen insanların bu farklılıklarından doğan tüm hakların tanınması, saygı görmesi ve garanti altına alınmasıdır. Çok kültürlülük politikası, belli temel değerlere uyum göstermesi beklenmesine rağmen, göçmenlere farklılıklarını bırakmaları beklenmeksizin tüm sosyal alanlarda eşitlik verilmesi anlamına gelmektedir (Castles ve Miller, 2008).

Eşitlikçi ve adil bir şekilde formüle edilmediğinde çok kültürlülüğün oluşturabileceği birtakım sorunlara ilişkin olarak çokkültürlü modele bazı eleştiriler yöneltilmiştir.

Avustralya, Kanada, İsveç, Hollanda göçmenler ve azınlıklar için aktif sosyal politika izleyen ülkelerdir. Bu ülkelerin temel varsayımı, bu tarz özel sosyal politikaların ayrışmaya yol açmayacağı, tam tersine başarılı entegrasyonun önkoşulunu oluşturacağıdır.

Amerika’da göçmenlere yönelik özel sosyal politikalar gereksiz bir hükûmet müdahalesi olarak görülür. Bununla birlikte, ülkedeki göçmenler eşit fırsatlardan ve pozitif ayrımcılıktan yararlanmaktadır.

İş gücü piyasasındaki düşük düzeyli işler, yüksek oranlı işsizlik, kötü çalışma koşulları ve işte ilerleme fırsatlarından yoksunluk, yasal eşitsizlikler, güvensiz ikamet statüsü, kentin dezavantajlı yerleşim bölgelerinde yoğunlaşma, yetersiz eğitim fırsatları ve ırkçılıkla birleşerek azınlık statüsüne yol açmakta, göçmen azınlığa mensup olmak ise bu eşitsizlikleri yeniden üretmektedir.

Günümüzde biyolojik ırkçılığı artık açıkça savunamayanların kültüralist ayrımcılık ve ötekileştirmenin şampiyonluğunu yaptıkları görülmektedir. Bu türden ayrımcılığa ve ötekileştirmeye maruz kalanlar genellikle toplumda eşit fırsatlar ve olanaklardan yararlandırılmayan göçmen kökenliler, azınlıktaki etnik gruplar, inançları farklı olanlar, kadınlar ve eşcinsellerdir.

neoliberalizmin yarattığı göçmen karşıtı iklimi nasıl ortadan kaldırabiliriz:

1. Öncelikle, göç alan ülkeler demokratik bir toplumu tesis edebilmek için tüm bireylerin eşit fırsatlarla kendilerini geliştirme olanağına kavuşmalarını sağlamalıdır.

2. Ancak kendisini kültürcü paradigmalardan kurtarmış bir siyaset kurumu göçmenlere yönelik ayrımcılıkları sonlandırıp, eşit sosyal politikalar inşa edebilir.

3. Gündelik dilde ve medyada tekrarlanan hoşgörü, misafirperverlik vb. kavramlar ve anlayışlar yerine, “hak temelli” bir anlayış geliştirilerek göçmenlerin temel haklarının altını çizen ve onlara eşitlik ilkesi içerisinde davranılmasını anlatan yaklaşımların medyada ve bürokraside benimsenmesi ve bu yönde bilgilendirme çalışmalarının yapılması oldukça önemlidir.

4. Sadece vatandaşlık hakları ekseninde belirlenmemiş̧, ‘küresel işçi sınıfı’ bilinciyle göçmenleri her yönüyle kuşatacak ve belki de göçmenlik kavramını hukuksal ve siyasal zeminde ortadan kaldıracak sosyal, kültürel ve politik anlayışlar geliştirilmelidir.

Ekonomik köktencilik diyebileceğimiz neoliberalizmin dayattığı bireyciliğin ve acımasız rekabetin toplumların sosyal dokusunu ve sosyal devlet yapısını aşındırarak göçmen karşıtı bir iklimi yarattığını söyleyebiliriz. Neoliberal politikalar sayesinde emek piyasalarının esnekleşmesi, iş koşullarının kuralsızlaştırılması, işgüvencesizliğinin yaygınlaşması, ücretlerin düşürülmesi, sendikasızlaştırmanın egemen kılınması suretiyle göçmenler, emek piyasasının en ağır mağdurları hâline gelmektedir.

Aileleri yanlarına gelen göçmen işçilerin konut gereksinimi artmış ancak kentlerin düşük konut kalitesine sahip eski işçi semtlerinde ev bulabilmeleri ölçüsünde mekansal bir yoğunlaşma yaşanarak göçmen mahalleleri doğmuştur. Bu mahallelerde kendi kültürlerine özgü yaşam tarzını sürdürmüşler, günlük ihtiyaçlarını karşılayacak etnik iş yerlerinin açılmasıyla buralardan alışveriş etmişler, boş zaman faaliyetlerini esas olarak kendi aralarında yürütmüşlerdir.

Göçmenlerin yeni geldikleri ülkede belli alanlarda yürüttükleri ve çoğunlukla göçmenlerin çalıştırıldığı bu ekonomik faaliyetlere “etnik niş ekonomisi” adı verilmektedir.

Göçün tarihsel olarak geçmişteki ve 20. yüzyıldaki nedenlerine bakıldığında, kapitalizmin dünya çapında egemenliğini kurma sürecinde bu gelişimin asli unsuru olarak kapitalist birikim sürecinin yayılmacı niteliğinin ve işverenlerin iş gücü maliyetlerini düşük tutma isteğinin uluslararası düzeyde iş gücü talebine, dolayısıyla emek göçüne yol açtığı görülür. Ancak uluslaraarası göçün nedenleri daha çok ekonomik olmakla birlikte artan kültürel faaliyetler bu sebeplerden biri değildir. Doğru cevap D'dir.

İşçi gönderen ülkelerin ortak özelliği nüfuslarına yeterli sayıda iş yeri ve gelir sunamayan az gelişmiş ekonomilere sahip olmalarıdır. Ancak göç, başlangıçta bu ülkelerdeki göreli iyi eğitime ve mesleğe sahip, bir işte çalışan genç insanların gitmesi şeklinde gerçekleşmiş ve bu durum ülke için bir kayıp yaratmıştır. Doğru cevap C'dir.

Günümüzde göç çalışmaları özellikle göçmenlerin uyum sorunları ile ilgili olarak, göçmenlerin ulus-ötesi bağları, göçmen girişimciler, etnik marketler, göçmen gençlerin eğitim ve kimlik sorunları, göçmenlerin sosyal uyumu ve geleceği gibi konulara odaklanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda ve Belçika gibi devletler göçmenlerin uyumu konusunda özellikle 2. Dünya Savaşı sonrasında, birtakım tecrübeler edinmişlerdir. Sözgelimi Almanya, neredeyse 2000’li yıllara kadar resmî olarak göç alan bir ülke olduğunu kabul etmediğinden, göçmenlerin toplumsal, ekonomik, siyasal ve kültürel süreçlere uyumları konusunda belirgin politikalar üretmemiştir. Öte yandan, Fransa ise sahip olduğu cumhuriyetçi anlayış nedeniyle göçmenlerin uyumuna ilişkin daha çok asimilasyoncu bir model uygulamıştır. Belçika ise sahip olduğu farklı kültürel özellikler nedeniyle (Flaman ve Valon kültürleri) bir yandan cumhuriyetçi asimilasyonist modeli bir yandan da demokratik çok kültürcü modeli benimsemiştir. Hollanda ise geçmişten gelen soya dayalı nitelikteki sömürgeci geleneğin devamı niteliğindeki çok kültürcü modeli benimsemiştir. Öte yandan yine sömürgeci bir geçmişe sahip olan Birleşik Krallık ise çok kültürcü modelin uygulandığı başka bir örnek olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Asimilasyon göçmenlerden özgün dilsel, kültürel veya sosyal özelliklerini bırakmaları ve çoğunluk nüfustan ayırt edilemeyecek hâle gelmelerinin arzu edildiği bir süreçtir. Burada nihai hedef tüm farklı kültürlerin baskın kültürün normlarını ve değerlerini zorla da olsa benimsemesinin sağlanmasıdır. Asimilasyoncu modelde, göçmenlerin veya etnik azınlıkların ancak tam bir kültürel asimilasyon karşılığında sivil toplum alanlarına ve ulusal siyasete katılmalarına izin verilir. Doğru cevap A'dır.

Amerika’da göçmenlere yönelik olarak yaşam bulan eritme potası modeli (melting pot) yeni gelen tüm göçmen grupların etnik, kültürel ve dinî kimliklerinden belli ölçülerde vazgeçerek yeni gelinen yerin etno-kültürel ve dinî değerlerini benimseyerek ortaya bir çeşit melez kültür çıkarmak anlamına gelmektedir.Doğru cevap C'dir.

Entegrasyon, uyum ya da bütünleşme kavramları göçmenlerin geldikleri toplumda ekonomi, kültür ve siyaset alanlarına gönüllü olarak katılımlarını ve çoğunluğun değerlerini ve düşünce kalıplarını benimsemesi sürecini ifade etmektedir. Asimilasyon kavramının çağrıştırdığı zorunluluk ve baskı gibi uygulamalar yerine, entegrasyon kavramı gönüllüğü ve birlikte barış içinde yaşama duygularını vurgulamaktadır. En iyimser hâliyle yorumlandığında entegrasyon kavramı, göçmenlerin sahip olduğu farklı kültürlerin, içine geldikleri kültürleri benimseyebileceğini, o toplumun değerlerini ve düşünce kalıplarını öğrenebileceklerini ve göçmenlerin bu benimseyici tutumunun ev sahibi toplum tarafından da onay göreceğini ve kabullenileceğini varsayar. Doğru cevap B'dir.

Seçeneklerde verilen ülkeler arasında Amerika, Kanada ve Avusturalya gibi ülkeler çok kültürlülük modelini benimserken, Fransa'da asimilasyon ağırlıklı bir politika uygulanmaktadır. Doğru cevap E' dir.

Göç, öncelikle erkekler ve emek göçü bağlamında tar- tışılırken, 1980’lerden itibaren göç eden erkeklerin ailelerini yanına getirmeleriyle birlikte, kadınların göçü tartışılmaya, 2000’lerde ise çocukların göçü tartışılmaya başlandı. Doğru cevap B'dir.

ABD, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi uzun yıllardır göçmen ülkesi olarak ta- nımlanan ülkelerden farklı olarak Avrupa devletleri, göçmenlerin ve onların çocuklarının uyumları konusunda daha başarısız görünmektedir. Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda ve Belçika gibi devletler göçmenlerin uyumu konusunda özellikle 2. Dünya Savaşı sonrasında, birtakım tecrübeler edinmişlerdir. Doğru cevap C'dir.

Asimilasyon süreci içinde azınlık konumundaki insanlar giyim kuşamlarını, değerlerini, dinlerini, dillerini ve hatta davranış ve tutumlarını zaman içinde, egemen çoğunluklara uyum sağlayacak şekilde kısmen değiştirebilmektedir.

Amerika’da göçmenlere yönelik olarak yaşam bulan eritme potası modeli yeni gelen tüm göçmen grupların etnik, kültürel ve dinî kimliklerinden belli ölçülerde vazgeçerek yeni gelinen yerin etno-kültürel ve dinî değerlerini benimseyerek ortaya bir çeşit melez kültür çıkarmak anlamına gelmektedir. Doğru cevap E'dir.