GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI

Etimolojik olarak re-entegrasyon kavramı yeniden
bir bütün hâline getirme, daha önce bir bütünden
ayrılmış bulunan parçaların yeniden eski konumuna
döndürülmesi anlamına gelmektedir. Ülkesini terk
etmiş bulunan göçmenlerin tekrar geri dönerek ülkelerinin ekonomik, sosyal ve kültürel yaşama uyum
sağlaması sürecine verilen addır. Re-entegrasyon “isteğe bağlı geri dönüş” terimi ile de kullanılmaktadır.

Birey düzeyinde yaşanan kültürleşme sürecinde
kişide:
• Fiziksel (yeni bir yer, ev vb.),
• Biyolojik (yeni hastalıklar, beslenme alışkanlıkları vb.),
• Sosyal (aidiyet),
• Ekonomik (yeni iş),
• Psikolojik (davranışsal ve kültürel) bazı değişimler yaşanmaktadır.
Grup düzeyinde kültürleşme sürecinde:
• Sosyal yapı değişimi,
• Kurumsal değişim,
• Kültürel pratiklerde değişimler yaşanmaktadır.

Sosyal yaşamdaki iki ya da daha fazla grubun
karşılaşması sonucu birey ve grup düzeyinde yaşanan değişim süreci kültürleşme olarak adlandırılmaktadır.

Uyum süreci 3 ölçütü içermektedir. Bu ölçütler:
• Hukuki ölçüt: Göçmenin ev sahibi ülkede o ülke vatandaşlarının sahip olduğu yasal haklara sahip olmasıdır.
• Ekonomik ölçüt: Göçmenin kendisi ve ailesi için sürdürülebilir bir gelecek sağlayacak, yaşadığı ev sahibi ülke standartlarına uygun bir yaşam maliyetini karşılayacak olanakları sağlayacağı bir işinin olmasıdır.
• Kültürel ve sosyal ölçüt: Göçmenin ayrımcılık korkusu yaşamadan, içinde yaşadığı ülke ile sosyal, kültürel bağlar kurması, kendini ifade ederek mevcut kültürel ve sosyal yapıya katkıda bulunmasıdır (Karasu, 2016: 995).

2011 yılından itibaren Suriye’de yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle yaklaşık 3.5 milyon kişi Türkiye’ye gelmiştir.

Göçmen politikaları; misafir işçi, geçici yerleşimci, yabancılar, toprak sahibi, göçmen gibi çeşitli kategorileri yaratarak göçmen olmanın “sosyal psikolojik gerçekliğini” tanımlamaktadır.

Sosyal mesafe, kişiler arası ilişkilerde bireyin karşı taraf ile kendileri arasında uygun gördükleri yakınlıktır.

Kültürel kimliği sürdürmek yerine baskın kültürün benimsenmesi durumunda “asimilasyon” söz konusu olmaktadır. Birey yalnızca yaşadığı ülke vatandaşlarıyla sosyal faaliyetlerde bulunmayı tercih etmektedir.

1970 ve 1980’de Fransa’da sosyal güvenlik sistemi dışında kalan bazı marjinal
grupların durumunu tanımlamak ve analiz etmek için kullanılan “sosyal dışlanma” kavramı sosyal hareketlere katılmada başarısızlık, işsizlik ve
yoksullukla birlikte bireylerin yada grupların yaşadıkları topluma tam olarak uyum sağlayamamaları biçiminde de tanımlanmaktadır (Dedeoğlu,
2011: 29).

Uyum ve kültürleşme arasındaki ilişki incelenirken;
• Yaş, cinsiyet, etnik köken, din, sosyo-ekonomik durum gibi demografik değişkenler,
• Göç yaşı, kaç kuşaktır orada yaşadığı, yeni kültüre yerleşim süresi,
• Göçün gönüllü ve zorunlu olması,
• Yeni yerleşilen toplumun etnik yapısı, sosyo-politik durumu, ulusal politikalar, ev sahibi toplumun tutumları,
• Göçmenlerin ayrımcılık deneyimi, kültürel benzerlik gibi faktörler dikkate alınmaktadır (Şeker, 2015: 18).

E şıkkındaki kültürel farklılıklar yerine kültürel benzerlikler olmalıdır.

Entegrasyon/uyum, göçmenlerin öz kültürlerine bağlılıklarını sürdürürken ana akım kültürle de kaynaşmalarını içeren çift boyutlu bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Göçmenler, kendi kültürlerini yok saymadan yeni kültüre alışmalı; ev sahibi ülke ise göçmeleri kabul ederek onların ihtiyaçlarının karşılanması konusunda yardımcı olmalıdır. Karşılıklı taraflar “uyum” ve “hoş karşılama” yaklaşımı içinde bulunduklarında entegrasyon sağlanmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kültürel ve sosyal ölçüt; göçmenin ayrımcılık korkusu yaşamadan, içinde yaşadığı ülke ile sosyal, kültürel bağlar kurması, kendini ifade ederek mevcut kültürel ve sosyal yapıya katkıda bulunmasıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sosyo-kültürel entegrasyon süreci sağlıklı olarak yürütülemediğinde çok kültürlü ve dil çeşitliliği fazla olan bir toplum oluşmaktadır. Toplumda sosyo-kültürel bozulmalara neden olan bu durum kültürel çatışma, suç oranlarının artması, bulaşıcı hastalıklar gibi olumsuz durumları ortaya çıkarmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Birey açısından kendi kimliğini sürdürmek ve baskın grupla iletişime geçmek eşit öneme sahip ise “bütünleşme” stratejisinden söz edilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Etkili bir entegrasyon süreci, göçmen gruplarının kendi kültürlerinden kopmadan ev sahibi ülkenin kültürünü benimseyebilmesi; ev sahibi grubun ise, diğer kültürleri koruyucu ve gelişmelerini sağlayıcı birtakım siyasal, iktisadi ve toplumsal mekanizmaları hayata geçirmesi gerekmektedir. Ev sahibi ülke tarafından çok kültürlülük stratejisi benimsendiğinde; göç alan çok uluslu ülkelerde, azınlık ve ana akım toplumda bireylerin bir arada yaşamalarını kolaylaştıracak önlemlere yaygın bir biçimde yer verilmektedir. Göçmen grupları tarafından bütünleşme stratejisi benimsendiğinde ise, birey açısından kendi kimliğini sürdürmek ve baskın grupla iletişime geçmek eşit öneme sahiptir. Böylece entegrasyon sağlanmış olur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal mesafe, kişiler arası ilişkilerde bireyin karşı taraf ile kendileri arasında uygun gördükleri yakınlıktır. Bireyin kendi grubu ile diğer grubu ne derece algıladığı ya da algılamadığı sosyal mesafeyi belirleyen en önemli unsurdur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ev sahibi topluma gelen yeni bireylerin geldikleri toplum ile ilişkileri de tek bir biçimde
olmamaktadır. Gruplar arasında karşılıklı etkileşim olmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Göç ve uyum konusu da bu bağlamda göçmenlerin geldikleri yeni topluma alışma, uyum gösterme, ayrımcılık yaşamama boyutunu oluşturmaktadır. Bu noktada “en az yerleşikler kadar o toplum üyesi olma” uyum sürecinin nihai hedefidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Grup düzeyinde kültürleşme sürecinde; sosyal yapı değişimi, kurumsal değişim, kültürel pratiklerde değişimler yaşanmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kültürel kimliği sürdürmek yerine baskın kültürün benimsenmesi durumunda “asimilasyon” söz konusu olmaktadır. Birey yalnızca yaşadığı ülke vatandaşlarıyla sosyal faaliyetlerde bulunmayı tercih etmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.