GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI

Bir ülkede işgücünü (emek arzını) belirleyen faktörleri üçe ayrılmaktadır. Bunlar, demografik faktörler, ekonomik faktörler ve yasal-sosyal faktörlerdir.

İşsiz veya istihdamda olmayan 15 ve daha yukarı yaştaki nüfustur. İş gücünde olmayan nüfusu oluşturur.

Tam istihdam çalışma istek ve yeteneğinde olan kimselerin tümünün üretime katılabildiği, istihdam düzeyinin işgücü miktarına eşit olduğu, makro düzeyde toplam işgücü arzı ile işgücü talebinin birbirine eşit olduğu bir durumdur. Başka bir deyişle, tam istihdam ekonominin istihdam sınırında bulunması veya istihdam takatinin üst sınırında olmasıdır.

İşsizlik farklı görünümlerde ortaya çıkmaktadır. Bu noktada “gizli işsizlik” ve “açık işsizlik” olarak bir ayrım yapılmaktadır.

Açık işsizlik, bir kişinin para kazanmak veya geçimini temin etmek üzere yapacak bir işinin olmamasıdır.

Göç veren ülkelerin ekonomik bakımdan en önemli kaybı tüketicilikten çıkıp üretici olacakları zamanda yetişmiş insan gücünün başka ekonomilerin hizmetine verilmesidir. Bu düşünceden hareketle nitelikli işgücünün kaybı göçün olumsuz sonuçları arasında yer alır.

Nitelikli işgücü kaybının oluşması göçün olumsuz sonuçları arasındadır.

Türkiye’de emek piyasaları 24 Ocak 1980 Kararları ile uygulanmaya başlanan dünya pazarlarına açık ekonomi olmayı sağlayacak yapısal dönüşümünü 1990’lı yıllarda tamamlamıştır.

Kitlesel göçlerin emek piyasaları üzerinde ilk olumsuz etkisi kayıtdışılığın artmasıdır. İşsizlik artışı bölgeye ve yerli işçilerle olan tamamlayıcılık ve ikame ilişkisine göre değişmektedir. Kayıtdışılık ya da işsizlikte yaşanan artışın yanı sıra diğer bir önemli olumsuz durum da çocuk işçiliğindeki artıştır. Ayrıca düşük ücretler, uzun çalışma süreleri, karşılaşılan ayrımcılık, ödenmeyen ücretler, iş sağlığı ve güvenliği sorunları çalışma koşulları da emek piyasalarında ortaya çıkan olumsuz etkiler arasındadır.

Göçmen işçilerin istihdam edildikleri işler kısaca “3D” şeklinde tanımlanmaktadır. “3D/Dirty (pis), Dan- gerous (tehlikeli) ve Demeaning (nitelik gerektirmeyen)” işler anlamına gelmektedir

Kitlesel göçlerin emek piyasaları üzerinde ilk olumsuz etkisi kayıtdışılığın artmasıdır. İşsizlik artışı bölgeye ve yerli işçilerle olan tamamlayıcılık ve ika- me ilişkisine göre değişmektedir. Kayıtdışılık ya da işsizlikte yaşanan artışın yanı sıra diğer bir önemli olumsuz durum da çocuk işçiliğindeki artıştır.

Türkiye’de yabancılara çalışma izni verme ile ilgili mevzuat oldukça dağınıktır. Kitabın 1. Ünitesi’nde ayrıntılı olarak anlatıldığı üzere 1951 tarihli “Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi” bu konudaki temel düzenlemeyi oluşturmaktadır.

Mevcut koşullarda emek arzı fazlası diğer bir ifadeyle “işsizlik” yaşayan bir ekonomide emek arzının artması işsizliği arttırdığı gibi ücret oranlarını da düşürmektedir.

Enflasyonist etki, ücretleri azaltıcı yönde etki, kayıtdışılıkta artış, kamu hizmetlerinde aksamalar, hızlı nüfus artışının getirdiği ve getireceği sorunlar gibi olumsuz yönler dışında, olumlu yönden bakmak istenirse çeşitli meslek dallarında uzmanlaşmış, bilgili ve nitelikli sığınmacıların da kalkınma ve üretim artışına katkıda bulunacağı söylenebilir.

Göç ile gelen işçilerin yerli işçiler ile ikame edilebilir özellikte olması du- rumunda ise göç alan ülkelerde olumsuz sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Bu olumsuz sonuçlar;

Ancak göç ile gelen işçiler ile yerli işçiler arasında bir tamamlayıcılık ilişkisi geçerli ise bu durumda yerli işçilere olan emek talebi de artacağından bu tür bir göç daha makul karşılanmaktadır. Göç alan bölgeler bakımından ortaya çıkan olumlu sonuçlar:

Millî gelir artışı,

Artan üretime dayalı olarak refah artışı,

Göç alan ülkelerde işverenlerin daha ucuza işçi çalıştırma imkânına sahip olmaları,

Yerli işçilerin çalışmayı istemediği ağır ko- şullarda çalışacak emek gücü sağlanmasıdır.

Dışarıya sermaye ihraç edilmesi göçün olumsuz sonuçlarındandır.

Birey ya da aile olarak göç etme kararı vermeye çalışan rasyonel birey, belli karar alma ölçütlerinden hareket etmektedir. Göçün belirleyicileri; yaş, medeni durum ve aile büyüklüğü, eğitim, işsizlik oranları, uzaklık, siyasal ve sosyal gelişmelerdir.