GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI

Eğitim hakkı ilk kez Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde yer alarak Birleşmiş Milletler’in sosyal, ekonomik, kültürel ve medeni haklarıyla uyumlu olarak geliştirme yönündeki kapsamlı çabalarının başlangıcını oluşturmuştur. Bildirge’ye göre eğitim herkese sağlanması gereken bir haktır ve en azından ilk ve temel aşamaları parasızdır.

Eğitim kavramı çocukların ve gençlerin toplumsal yaşamda yerlerini almaları için gerekli bilgi, beceri ve anlayışları elde etmelerine, kişiliklerini geliştirmelerine, okul içinde veya dışında doğrudan veya dolaylı yardım etme, terbiye olarak ifade edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Eğitimde fırsat eşitliğini engelleyen etmenler arasında; ailenin geliri ve mesleği, devletin ekonomik gücü, coğrafi etmenler, toplumsal etmenler (dil, din, ırk farkı), siyasal etmenler ve işlevsel eşitsizlik sayılabilir. Burs imkanı bu etmenlerden birisi değildir. Aksine burs imkanı eğitimde fırsat eşitsizliğini düzenlemenin araçlarından birisi olabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Eğitimin doğrudan işlevleri arasında kültürel mirasın birikimi ve aktarılmasına yardımcı olma, çocuğun toplumsallaştırılması, yenilikçi ve değişim sağlayan bireylerin yetiştirilmesi, siyasal işlevi, seçme işlevi ve ekonomik işlevi sayılabilir. Diğer yandan eğitimin ilk bakışta görülemeyen bir takım dolaylı işlevleri de söz konusudur. Bunlar; eş seçme, tanıdık sağlama, statü kazandırma ve işsizliği önleme gibi işlevlerdir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

İşgücü piyasasında insanlarla belirli bir işi yapmak veya bir mesleği yerine getirmek için gerekli olan bilgi, beceri ve yetkinlikleri kazandırmayı amaçlayan eğitim, örgün eğitim türlerinden birisi olan mesleki ve teknik eğitimdir. Doğru cevap A'dır.

Toplumun tamamı veya belirli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan doğal, teknolojik ve insan kaynaklı olaylar olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Söz konusu ölçütlere göre eğitim kapsamında verilecek bilgiler, çocuğun acil durum nedeniyle yaşadığı olumsuz koşullardaki günlük hayatında kullanabileceği türden olmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Acil durumlarda eğitime devam etmeme nedenleri:

• Eğitime ulaşma güçlüğü (eğitimi gereklilik olarak görüp görmeme)

• Yerinden edilme süresinin uzaması (5 yıl ve uzun süren sığınmacılık durumu olursa uzun süre yerinden edilme olarak sayılmaktadır).

• Şehirde yaşayanların acil durum nedeniyle kıra göçmeleri

• Sosyal entegrasyon gerçekleşmeden fiziksel entegrasyonun gerçekleşmesi olarak sıralanabilir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Mültecilerin haklarını koruma altına alan uluslararası sözleşmeler şu şekildedir; Mültecilerin Uluslararası Statüsüne İlişkin Antlaşma, Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Konusunda Antlaşma, Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Antlaşma – Cenevre Sözleşmesi,  Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Sözleşme, Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme ile Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme, Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesine İlişkin Sözleşme, İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Küçük Düşürücü Tutum ya da Cezalara Karşı Sözleşme ve Çocuk Haklarına İlişkin Antlaşma'dır. Doğru cevap D'dir.

Geçici Eğitim Merkezleri (GEM), okul çağındaki Suriyeli çocuklara ve gençlere yönelik oluşturulan hem kamplarda hem de kamp dışında faaliyet gösteren, uyarlanmış Arapça müfredatı ile eğitim veren merkezlerdir. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de Anayasa ve yasalarda eğitim hakkını içeren maddelere Cumhuriyet öncesi dönemlerde de rastlamak mümkündür. 1876 Kanun-u Esasisi bu konudaki ilk yasal düzenlemeyi yapmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 42. maddesinde “kimse eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamaz” ibaresi yer almaktadır.

Herkese belli düzeyde asgari öğrenim hakkının sağlanması eğitimin işlevinden değil eğitimde fırsat eşitliğinden bahsetmektdir.

“Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı” olan PISA, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (The Organisation for Economic Co-operation and Development-OECD) ta- rafından üçer yıllık dönemler hâlinde, 15 yaş grubundaki öğrencilerin kazanmış oldukları bilgi ve becerileri değerlendiren bir araştır- madır.

Örgün eğitim; okul öncesi, ilkokul, orta- okul, ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarında verilen eğitimi ifade etmektedir (Milli Eğitim İsta- tistikleri, 2016/’17: xııı).

2006 yılında çıkarılan “Yaygın Eğitim Yönetmeliği”, özel eğitim kurumları dışında kalan Halk Eğitim Merkezleri ve Eğitim Odaları ya da başka herhangi bir kurum ile işbirliği içinde ya da Halk Eğitim Merkezlerinin onayı ile açılacak bütün kursların kuruluş, idari, eğitim, danışmanlık, denetim, koordinasyon etkinliklerini kapsamaktadır.

Eğitimin işgücü piyasasının bir parçası olarak ele alınması ve ekonomik çözümlemelere konu olması Adam Smith’in “pahalı bir makine ile karşılaştırıldığında emek ve zaman harcanarak eğitilmiş bir insan, öğrendiği iş nedeniyle sıradan işçilere göre elde edeceği yüksek gelirle eğitimin tüm masraflarını karşılayacaktır” sözü ile ilk kez vurgulanmıştır.

Eğitime erişim ve katılım sorunu, öğretmen sorunu, koordinasyon eksikliği, fiziksel altyapı, müfredat ve öğretim materyalleri sorunları mültecilerin karşılaştıkları sorunlar arasındadır. Bu sorunların sonucu olarak eğitimlerine devam edemeyen çocukların çalışması ya da çalışmak zorunda oldukları için eğitimlerine devam edememelerinden kaynaklanan çocuk işçiliği sorunu da bulunmaktadır.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, m. 26: “Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim en azından ilk ve temel eğitim aşamalarında parasızdır. İlköğretim zorunludur. Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır. Yükseköğretim, yeteneklerine göre herke- se tam bir eşitlikte açık olmalıdır. Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla te- mel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Eğitim bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar arasında, hoşgörü ve dostluğu özen- dirmeli, Birleşmiş Milletler’in barışı koruma yo- lundaki çalışmalarını geliştirmelidir. Çocuklara verilecek eğitimin türünü seçmek, öncelikle ana ve babanın hakkıdır.”

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 42. maddesinde “kimse eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamaz” ibaresi yer almaktadır. Aynı maddede “Devlet, maddi imkânlardan yoksun başarılı öğrenci- lerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burs- lar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar” denil- mektedir (Yavuz ve Mızrak, 2016: 186).