GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI

Türklerin Orta Asya’dan göçü, Kavimler Göçü, Avrupa’dan Amerika’ya göç gibi kitlesel göçler dünya nüfus yapısını, ülkelerin gelişme ve kalkınmalarını etkileyen önemli olaylardır. 2011 yılından itibaren Suriyelilerin savaştan kaçarak gerçekleştirdikleri göç dalgası da günümüzün en önemli kitlesel göçlerinden birini oluşturmaktadır.

Akın (influx) terimi “vatandaş olmayan çok sayıda kişinin bir ülkeye aniden ulaşması” olarak tanımlanmaktadır (Göç Terimleri Sözlüğü, 2009).

Yerinden Edilme (displacement), genellikle silahlı çatışma ya da doğal afetler nedeniyle, bir kişinin evinden ya da ülkesinden, zorla çıkarılmasıdır.

Türkiye’de bir taraftan kitlesel göç ile gelen kişilerin beslenme, barınma, sağlık vb. temel ihtiyaçları acil durum anlayışı çerçevesinde ele alınmakta ve faaliyetler AFAD Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.

Gerçekleşme süresine göre göçler; “Ani Gelişen” ya da “Planlı Göç” olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır.

Yasal durumuna göre göçler; “Düzenli” ve “”Düzensiz” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İkili anlaşmalarla düzenlenen işçi göçü, eğitim amaçlı göçler, aile birleşim hakkından doğan göçler düzenli göç hareketlerine örnek verilebilir. 

Gerçekleşme süresine göre göçler; “Ani Gelişen” ya da “Planlı Göç” olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır.

Ülkeler arası farklı demografik özellikler sosyo-kültürel neden olarak gösterilirken diğer şıklar ekonomik nedenlere uygundur.

Düşük yaşam standartları ekonomik nedenlerken diğer seçenekler insani nedenlerdir.

Kitlesel göç ile bir ülkenin sınırına gelen sığınmacıların barınma merkezlerindeki temel asgari ihtiyaçları aşağıda belirtilmiştir:

• Gıda ve beslenme ihtiyacı

• Su ihtiyacı

• Sağlık hizmeti ihtiyacı

• Barınma ihtiyacı

• Güvenlik ihtiyacı

• Çevre temizliği

• Ulaştırma ihtiyacı

• Sosyal ve psikolojik destek ihtiyacı

• Sosyal ve kültürel ihtiyaçlar

• Dinî ibadet mekânları

• Sosyal iletişim kurabilecekleri alanlar

Uyum hizmetleri bu ihtiyaçlardan biri değildir.

IDMC tarafından yer değiştiren kişi sayısı 100.000 den az ise kitlesel göç olayı küçük- orta boyutta nüfus hareketi; 100.000 ile 999.999 aralığında ise “büyük olay” yani büyük boyutlu nüfus hareketi; 1 ile 3 milyon aralığında ise “çok büyük olay”; 3 milyonda fazla ise “mega olay” yani mega boyutta nüfus hareketi olarak ölçeklendirilmiştir.

Bireysel göç hareketleri genellikle gönüllülük esasına göre gerçekleşirken kitlesel göç hareketlerinin ağırlıklı olarak zorunluluktan kaynaklandığı görülmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bir grubun uluslararası bir sınırı geçerek ya da bir devlet içinde yer değiştirmesi göç olarak adlandırılmaktadır. Toplu göç ise, çok sayıda kişinin katıldığı bir hareket ya da belirli bir zamanda toplumun bir kısmının hareket etmesidir. Irkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti ya da siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği korkusu taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen, dönmek istemeyen kişilerin bir başka devlete sığınması iltica olarak tanımlanmaktayken, toplumun tamamı veya belli bir kesim için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan doğal, teknolojik veya insan kaynaklı olaylar afet olarak adlandırılmaktadır. Bu durumda verilen tanım-kavram eşleştirmelerinin hepsi doğrudur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Deprem, sel, kuraklık, iklim değişikliği gibi afetler doğal afetler arasında yer alırken, savaşlar ve iç çatışmalar insan kaynaklı afetler arasında yer almaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yasal durumuna göre göçler; “Düzenli” ve ”Düzensiz” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İkili anlaşmalarla düzenlenen işçi göçü, eğitim amaçlı göçler, aile birleşim hakkından doğan göçler düzenli göç hareketlerine örnek verilebilir. Düzenli göçe ilişkin düzenlemeler bütün ülkelerde kanun ve yönetmeliklerle düzenlemiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yüksek refah düzeyi, ekonomik imkânlar, iş gücü arzı, daha iyi yaşam koşulları vb. çekici faktörlerin insanların ülke içerisinde farklı yerleşim yerlerine ya da ülke dışına, gönüllü olarak göç etmelerine neden olabildiği görülmektedir. Ülkeler arası farklı demografik özelliklerin de benzer şekilde bireysel ve kitlesel göçlere neden olabildiği görülmektedir. Bu tür nedenlere çekici faktörler denilmektedir. Afetler gibi bazı nedenler ise bireyin göç kararını almasındaki itici faktörler arasındadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kitlesel göç risklerinin azaltılması yaklaşımında birinci adım mülteci krizi ortaya çıkmadan kaynak ülke/ülkelerde çözüm üretilmesidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Afet yönetimi; hazırlık, zarar azaltma, müdahale ve iyileştirme aşamalarından oluşmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Afet yönetiminin son aşaması olan iyileştirme aşamasında, afet sonrasında göç eden bireylerin topluma uyumlarının sağlanması için sosyo-kültürel uyum, iş gücü piyasasına uyum, eğitim sistemine uyum, kalıcı barınma, sağlık sistemine uyum çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Afetlerden kaynaklanan göçler gerçekleşme nedenine göre zorunlu, yasal durumuna göre düzensiz, gerçekleşme süresine göre ani göçler kapsamında ele alınmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Suriye Krizi nedeniyle 2011-2017 yıllarında Türkiye’ye yönelik olarak yaşanan büyük nüfus hareketi 3 milyonun üstünde bir rakama ulaşmıştır. IDMC tarafından yer değiştiren kişi sayısı 3 milyondan fazla ise “mega olay” yani mega boyutta nüfus hareketi olarak ölçeklendirilmiştir. Söz konusu kitlesel göç hareketinin IDMC ölçeğine göre mega boyutta bir olay yani mega boyutta bir kitlesel göç olduğu söylenebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.