GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI

Nüfus ve göç teorileri ilk olarak 19. yüzyılda ortaya çıkmıştır.

Genel Göç Analizleri dışında;Ravenstein’ın Göç Teorisi, Marksist Te­ori, Kesişen Fırsatlar Teorisi, İtme-Çekme Teorisi ve Petersen’in Göç Sınıflandırması; Erken Dönem Göç Teorileri başlığı altın­da ele alınanlardır.

Erkeklerin  göç etme eğilimi kısa mesafe­lerde kadınlardan daha yüksek değil aksine kadınların  göç etme eğilimi kısa mesafe­lerde  erkeklerden daha yüksektir.

Marx’ın feodal üretim tarzından kapitalist üretim tarzına geçişin kırdan kente göç olgusuna yol açtığını iddia ettiği eseri  "Kapital"dir.

Marx tarafından ortaya atılan; işçinin işveren (kapitalist) tarafından sömürüldüğü ve ürettiği değerin karşılığı olan ücretin kendisine tam olarak verilmeyip bir kısmının alıkonduğu ile­ri sürülen teori "Artık Değer Teorisi"dir.

İtme-çekme teorisini 1966 yılında ortaya koyan Lee’ye göre, göç olayında dört temel faktör vardır. Toplumsal engeller, bu faktörlerden değildir.

Planlı göç, Petersen’in bireysel ve sı­nıfsal farklılıkları da göz önüne alarak oluşturduğu beş göç tipinden biri değildir.

Merkez-Çevre Göç Teorisi;göç hareketlerinin sürekliliğini açıklamaya yö­nelik teorilerden değil, göç akımlarının nedenlerini açıklamaya yöne­lik teorilerdendir.

L.A. Sjaastad, G. J. Borjas ve M. Todaro, M. Todaro-J.R. Harris tarafından yapılan çalışmalarla geliş­tirilen teori "Neo-klasik Ekonominin MikroTeorisi" dir.

Sanayi toplumlarının ve ekonomilerinin dört temel niteliği, bu toplumların sürekli göçmen iş­gücü talebine gereksinim duymalarına neden ol­maktadır. Bu temel nitelikler; Yapısal enflasyon, Motivasyon sorunları, Ekonomik düalizm ve Emek arzının yapısıdır.

Antropologlar kimin, ne zaman ve neden göç ettiğinden çok, bir göçmen olmanın deneyimi ve anlamı ile ilgilenmektedirler.

Ekonomistler “Kimler göç eder?” sorusunu sormakta göçün ekonomik yönünü ele almaktadırlar.

Tarihçiler nüfus hareketlerinin belirleyici unsurları ve sonuçları ile ilgilenirler.

Hukukçular, hukuk kurallarının göç olgusunu nasıl şekillendirdiği üzerinde çalışmakta ve tutarlı bir göç kontrol rejiminin oluşturulmasının zorunluluğuna işaret etmektedirler.

Göçün nüfus üzerindeki etkisi nasıldır?' sorusuna yanıt arayan disiplin demografidir.

Ravenstein’ın ortaya koyduğu Göç Kanunlarına göre göç edenlerin çoğu yalnızca kısa mesafedeki yerlere göç ederler. Ortaya çıkan göç akımlarının yönü, göçmenleri içine çeken büyük ticaret ve sanayi merkezlerine doğrudur.

Marx tarafından ortaya atılan “Artık Değer Teorisi”nde, işçinin işveren (kapitalist) tarafından sömürüldüğü ve ürettiği değerin karşılığı olan ücretin kendisine tam olarak verilmeyip bir kısmının alıkonduğu ileri sürülmektedir.

Nüfus hareketlerinin dağılımını belirlemek için mesafenin nasıl işlediğini analiz etmek amacıyla 1940 yılında “Kesişen Fırsatlar Teorisi”ni ortaya koyan S. A. Stouffer, “itme” ve “çekme” teorisi gibi teorilerin yaygın olarak kullanılmasına rağmen iç- lerinde barındırdıkları “mesafe” bileşenini hesaba katmadıkları için yeterince açıklayıcı olmadıklarını savunmaktadır

İtme-çekme teorisini 1966 yılında ortaya koyan Lee’ye göre, göç olayında dört temel faktör vardır. Bu faktörler şu şekilde sıralanır:

Yaşanan yerle ilgili faktörler

Gidilmesi düşünülen yerle ilgili faktörler

İşe karışan engeller

Bireysel faktörler

Yöneltilmiş göç: Potansiyel göçmenlerin, göç edip etmeme konusunda karar verme gücünü ellerinde bulundurabildikleri göç tipidir. Yöneltilmiş göçte sömürgelerde ya- şanan kölelik benzeri uygulamalar söz ko- nusu olmaktadır.

İlkel göç: Doğal çevrenin itmesi sonucunda oluşan göçlerdir. Bu göç tipi; kuraklık, kötü hava koşulları gibi çevrenin yarattığı zorluklardan kaynaklı göçleri kapsar.

Sanayi toplumlarının ve ekonomilerinin dört temel niteliği, bu toplumların sürekli göçmen iş- gücü talebine gereksinim duymalarına neden ol- maktadır. Bu temel nitelikler yapısal enflasyon, motivasyon sorunları, ekonomik düalizm ve emek arzının yapısı olarak ele alınabilir.

Kümülatif Nedensellik Teorisi: Teorinin temel varsayımı göçün başlamasını takiben kendini devam ettirerek nasıl zamanla daha yaygın hâle geldiğidir. Bu teori, her göç atılımının onu izleyen göç etme kararının verileceği toplumsal çerçeveyi değiştirdiği noktasından hareket etmektedir (Abadan-Unat, 2006). Sosyal bilimciler göçü kümülatif (birikimli) biçimde etkileyen sosyo-ekonomik etkenleri saptamışlardır. Bunlar; göç ağlarının yaygınlaşması, gelirin dağılımı, toprağın dağılımı, tarımsal üretimin örgütlenmesi, göç kültürü, beşeri sermayenin bölgesel dağılımı, toplumsal etiketlenme, kümülatif nedenselliğin çerçevesini çizmektedir.