GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI

En genel tanımıyla göç; yapısı, mesafesi ve nedeni ne olursa olsun  insanların geçici ya da kalıcı şekilde yer değiştirdiği nüfus hareketleridir.

Daha yüksek ücret arayışı göçün temel ekonomik nedenlerinden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Ülkeler ya da bölgeler arasındaki ücret farklılıkları göçün temel nedenlerinden biridir.

Gerçekleşme nedenine göre uluslararası göçler; “gönüllü” (iradi) ve “zorunlu” (gayri iradi ya da irade dışı) göç olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır.

Düzensiz göçmen kavramı genellikle, yasa dışı giriş ya da vize geçerlilik süresinin bitmesi yüzünden transit ya da ev sahibi ülkede hukuki statüden yoksun olan yabancılar için kullanılan bir tanımdır.

Bir ülkeden bir diğer ülkeye yönelik göç hareketlerinde terk edilen, yani göçü veren ülke “menşe” ülke; gidilmek/varılmak istenen ülke “hedef ülke” olarak adlandırılmaktadır.

Kavimler Göçü tarihteki en büyük kitlesel göç hareketlerinden biri olarak kabul  edilmektedir. Ayrıca Birinci Dünya Savaşı sonrasında imparatorlukların yıkılması ve ulus devletlerin oluşturulması sürecinde yaşanan göçler de kitlesel boyutta gerçekleşmiştir. Osmanlı Devletinin dağılma döneminde beş milyondan (McCarthy, 1998) fazla Müslümanın Balkanlar ve Kafkasya’dan Anadolu’ya yönelik göçleri de tarihimizdeki zorunlu kitlesel göçlere ilişkin önemli örneklerden biridir (Yalçın,2004:101). Kitlesel düzeyde gerçekleşen bu göçlerin tamamı uluslararası boyutta, zorunlu olarak, ani ve kitlesel düzeyde gerçekleşmişlerdir.

Türkiye 1961 yılında onayladığı Cenevre Sözleşmesine coğrafi bir çekince koymuştur. Buna göre, Türkiye sadece Avrupa’dan gelen kişilere mülteci statüsünü tanımaktadır.

Yabancı; bir devletin ülkesinde oturan, ancak o ülkenin vatandaşı olmayan, yani o devletin uyruğunda olduğunu iddia etmek hakkına sahip bulunmayan kimse olarak tanımlanmıştır.

1967 yılında BM Genel Kurulu tarafından “Birleşmiş Milletler Ülkesel Sığınma Bildirisi” kabul edilmiştir.

İkincil koruma statüsünün verilmesinde mülteci ya da şartlı mültecide olduğu gibi kitlesel olarak ülkeye gelen kişiler bu imkândan yararlanamazlar

Farklı disiplinlerin ya da bilim alanlarının farklı tanımlamalar yapmalarına rağmen en genel anlamda göç, belli bir alanda yaşayan insanların ulusal ya da uluslararası boyutta bir yerden başka bir yere anlamlı bir uzaklık ve etki yaratacak süreyle yer değiştirmeleridir. Nüfus yoğunluğu ve artış hızı, doğum oranları, çevre kirliliği gibi kavramlar da göçle ilişkilendirilebilecekken; göçün tanımında kapsamında yalnızca yer değiştirme kavramı yer almaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

En genel anlamda göç, belli bir alanda yaşayan insanların ulusal ya da uluslararası boyutta bir yerden başka bir yere anlamlı bir uzaklık ve etki yaratacak süreyle yer değiştirmeleridir. Bu nedenle, yaz tatili amacıyla kısa süreli yer değişikliği yapmak göç kavramı kapsamında yer almayacaktır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Süresine göre göçler, göçün “gerçekleşme süresi” ve “hedef ülkede ya da bölgede kalış süresine” göre ayrım yapılmaktadır. Gerçekleşme süresine göre ani ve planlı göçler; hedef ülke ve bölgede kalış süresine göre ise kısa ve uzun süreli göçler söz konusu olmaktadır. Düzensiz göç, yasal duruma göre göçler kapsamında yer almaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Beyin göçü iş gücü göçünün daha nitelikli bir türünü oluşturmaktadır ve konuyu özelleştirmektedir. Bu açıdan beyin göçü en genel ifadeyle eğitimli insan göçü olarak tanımlanmaktadır. Eğitim görmüş ve yetenekli kişilerin çalışma ya da fırsat azlığı gibi nedenlerle göç etmeleridir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Hacmine göre göçler “bireysel” ve “kitlesel” olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır. Bireysel göç kişilerin bireysel olarak ya da aileleri ile birlikte bir yerden başka bir yere gitmeleri durumudur. Bu tür göçler kişilerin kendileri tarafından finanse edilmektedir. Kitlesel göç ise çok sayıda insanın aniden yer değiştirmesi durumudur. Kitlesel göçler genellikle kişilerin iradeleri dışında gerçekleşen savaş, salgın, doğal afet gibi durumlarda ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda, savaş nedeniyle göç etmek kitlesel, diğer seçeneklerde sunulan göçler ise bireysel göçler kapsamında değerlendirilebilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Türkiye 1961 yılında onayladığı Cenevre Sözleşmesine coğrafi bir çekince koymuştur. Buna göre, Türkiye sadece Avrupa’dan gelen kişilere mülteci statüsünü tanımaktadır. Türkiye’nin Avrupa dışından gelenlere Cenevre Sözleşmesi hükümlerini uygulama yükümlülüğü bulunmamaktadır. Polonya bir Avrupa ülkesi olması nedeniyle buradan ülkemize sığınacak oalnlar mülteci statüsünde kabul edileceklerdir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi göç hukukunun uluslararası kaynakları arasında yer almaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Türk hukuk sistemi içinde de yabancı kavramı vatandaşlık kavramı baz alınarak açıklanmaktadır. 5901 sayılı “Türk Vatandaşlığı Kanunu”na (TVK) göre yabancı; “Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişi” şeklinde tanımlanmıştır. Yabancı kavramı; yabancı devlet
vatandaşı olanları, hiçbir devlet vatandaşlığına sahip olamayan vatansızları, göçmenleri/muhacirleri, mültecileri ve sığınmacıları, NATO mensuplarını, uluslararası kuruluşlarda çalışanları ve diplomatik temsilciliklerde olduğu gibi özel statüdeki yabancıları da kapsamaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Türk hukuk sistemi içinde göçmen sayılmak için; Türk soyundan olmak, Türk kültürüne bağlı olmak ve Türkiye’ye yerleşmek amacıyla gelmiş olmak gerekmektedir. Türkiye’ye yerleşmek amacıyla bir aile olarak gelenleri betimleyen kavram münferit göçmen kavramıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İlgili ulusal ya da uluslararası belgeler çerçevesinde bir ülkeye mülteci olarak kabul edilmek isteyen ve mültecilik statüsüne ilişkin yaptıkları başvurunun sonucunu bekleyen kişiler sığınmacı olarak adlandırılmaktadır. Bu kapsamda, süreç sonunda elde edecekleri statü mültecilik olacaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.