GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI - Deneme Sınavı - 16

Cinsiyet emek göçünün belirleyicilerinden değildir

Yüksek ücretler, ucuz işgücü talebi, mesleki çalışma için istikrar, demokratik hak ve özgürlüklerde ilerilik, yabancı eşle evlilik gibi faktörler çekici faktörlerdir. Doğru yanıt D seçeneğidir.  

Düşük ücret, hızlı nüfus artışı, işsizlik, beklentiler, siyasal haklara yapılan baskılar, iş ve aile ortamındaki bozukluklar da itici faktörler olarak sıralanır 

Göç alan bölgeler bakımından ortaya çıkan olumlu sonuçlar: 

• Millî gelir artışı, 

• Artan üretime dayalı olarak refah artışı, 

• Göç alan ülkelerde işverenlerin daha ucuza işçi çalıştırma imkânına sahip olmaları, 

• Yerli işçilerin çalışmayı istemediği ağır koşullarda çalışacak emek gücü sağlanmasıdır. 

Türkiye Cumhuriyeti kuruluşundan itibaren göç alan ve göç veren ve hatta transit bir ülke olmuştur. Cumhuriyet’in ilk yıllarında yaşanan göç hareketleri genel olarak Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü ile ilişkilidir. 1923’te kurulduğunda 13 milyonluk bir ülke olan ve bir ulus devlet yaratma çabasında olan Türkiye Cumhuriyeti, ilk olarak Yunanistan ile gerçekleşen “mübadele” ile Türkiye’ye Türk soyluları çekmeye çalışmıştır.

Türkiye’deki hukuki düzenlemelere göre statüsü ne olursa olsun yabancıların diş hekimliği, hastabakıcılık, ebelik, eczacılık, veterinerlik, özel ya da kamu kuruluşlarında güvenlik görevlisi, avukatlık, noterlik gibi iş ve meslekleri yapmaları mümkün değildir 

Suriyeli mülteciler Türkiye’deki emek piyasalarında ücret ve çalışma koşullarının en azına razı olan ve emek piyasası katmanlarından en altta yer alan kesimi oluşturmaktadırlar 

Yasal ya da yasal olmayan yollardan Türkiye’ye gelerek iltica etmek isteyen ya da başka ülkelere iltica etmek üzere izin talep eden yabancılar ile topluca iltica ya da sığınma amacıyla sınırlarımıza gelen ya da sınırlarımızı geçen yabancılara ve olabilecek nüfus hareketlerine karşı alınacak tedbirleri, yapılacak işlemleri, müracaat, karar ve işbirliği yapacak makamlar ile bunların görevlerini ve yabancıların tabi olacakları esasları içeren 1994 Yönetmeliğinin en önemli özelliği, bireysel ve kitlesel sığınma olayları karşısında yapılması gerekenleri düzenleyen “ilk belge özelliği” taşımasıdır.

Kamu harcamalarında artış, ücretlerin azalması ve sosyal tepkiler göç alan bölgeler açısından olumsuz sonuçlardır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Ülkemizde 2017 yılında elde edilen verilere göre nüfusuna oranla en çok Suriyeli sığınmacının barındığı iller Kilis, Hatay, Şanlıurfa, Gaziantep şeklinde sıralanmakta olup, listede Doğu Anadolu'dan iller de bulunmasına rağmen daha çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nden iller yer almaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kitlesel bir göç sonucu gelen mülteciler emek piyasalarında genellikle iş kazalarına uğrama riski yüksek olan, çoğunlukla bedensel çalışmayı gerektiren işlerde, uzun çalışma saatleriyle kayıtdışı çalışan kişilerdir. Göçmen işçilerin istihdam edildikleri işler kısaca “3D” şeklinde tanımlanmaktadır. “3D/Dirty (pis), Dangerous (tehlikeli) ve Demeaning (nitelik gerektirmeyen)” işler anlamına gelmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yaşanan nüfus hareketleri genel olarak emek piyasalarında “emek arzı” yönünde bir artış yaratmaktadır. Mevcut koşullarda emek arzı fazlası diğer bir ifadeyle “işsizlik” yaşayan bir ekonomide emek arzının artması işsizliği arttırdığı gibi ücret oranlarını da düşürmektedir. Ücret oranlarındaki azalmanın yanı sıra kayıtdışı çalışma, sosyal güvenceden yoksun çalışma biçimlerinde artış, iş sağlığı ve güvenliği koşullarında gerilemeler gibi çalışanları olumsuz olarak etkileyen pek çok sorun ortaya çıkmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu yürürlüğe girmiş, Türk göç politikasında önemli bir dönüşüm süreci başlamış, bu konudaki sorumluluk yeni kurulan ve sivil bir yapı olan Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne (GİGM) verilmiştir.

YUKK ile birlikte Türk göç politikası yeni bir döneme girmiş, birçok değişikliği ve yeniliği beraberinde getirmiştir. Böylece, Pasaport Kanunu, Harçlar Kanunu, Devlet Memurları Kanunu, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun, Nüfus Hizmetleri Kanunu ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda değişikliklere gidilmiş YTİSHK ise yürürlükten kaldırılmıştır. Ayrıca, YUKK ile birlikte 2006 tarihli ve 5543 sayılı “İskân Kanunu”ndaki görevleri yürütme yetkisi GİGM’ye verilmiştir.

Türkiye 1951 Cenevre Sözleşmesi’ni onayladığı tarihten bu yana coğrafi kısıtlama politikasını sürdürmeye devam etmiştir. YUKK da aynı şekilde bu anlayışı benimsemiştir. Kongo, Madagaskar, Monaka ile birlikte Türkiye, günümüzde coğrafi kısıtlamayı uygulayan dört ülkeden biridir.

Şartlı mülteci statüsü ile Avrupa dışından gelenlerin de uluslararası korumaya başvurmalarının önü açılmaktadır ve içerik olarak mülteci ile aynı koşullar kabul edilmektedir. Türk mevzuatı bu sayede, tüm dünyadan gelen ve 1951 Cenevre Sözleşmesi’nin benimsediği şartlara sahip kişileri uluslararası koruma altına alma yükümlülüğünü benimsemiştir. YUKK, şartlı mülteci statüsü alan kişinin, üçüncü ülkeye yerleştirilinceye kadar Türkiye’de kalmasına izin vermektedir.

YUKK’un 65. maddesine göre, uluslararası koruma başvuruları valiliklere bizzat yapılmaktadır. Başvuru sahibi kayıt esnasında kimlik bilgilerini doğru olarak bildirmek ve varsa kimliğini ispatlayacak belge ve seyahat dokümanlarını yetkili makamlara teslim etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, başvuru sahibi aranabilir ve eşyalarında kontrol yapılabilir.

YUKK’un 85. maddesine göre, uluslararası koruma statüsünün sonra erme hâlleri şu durumlarda gerçekleşmektedir:
• Vatandaşı olduğu ülkenin korumasından kendi isteğiyle tekrar yararlanırsa,
• Kaybettiği vatandaşlığını kendi isteğiyle tekrar kazanırsa,
• Yeni bir vatandaşlık kazanmışsa ve vatandaşlığını kazandığı ülkenin korumasından yararlanıyorsa,
• Terk ettiği ya da zulüm korkusuyla dışında bulunduğu ülkeye kendi isteğiyle tekrar dönmüşse,
• Statü verilmesini sağlayan koşullar ortadan kalktığı için vatandaşı olduğu ülkenin korumasından yararlanabilecekse,
• Vatansız olup da statü verilmesine yol açan koşullar ortadan kalktığı için önceden yaşadığı ikamet ülkesine dönebilecekse

Türk mevzuatına YUKK ile giren geçici korumanın AB’nin 2001 Yönergesi ile büyük benzerlikler içinde olduğu söylenebilir.

Geçici Koruma Yönetmeliği’nin 3. maddesi ile mevzuatımızda ilk kez kitlesel akın tanımının yapıldığı görülmektedir. Buna göre “kitlesel akın”, aynı ülkeden ya da coğrafi bölgeden kısa bir süre içerisinde ve yüksek sayılarda gerçekleşen ve söz konusu sayılar nedeniyle bireysel olarak uluslararası koruma statüsü belirleme işlemelerinin usulen uygulanabilir olmadığı durumlardır.