GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI - Deneme Sınavı - 15

Modern Türkiye’nin kurulması, bugünkü Türkiye coğrafyasını oluşturan topraklardaki nüfusun, gerçekleşen göç dalgaları ile hızla Türkleştiği ve Müslümanlaştığı bir süreci beraberinde getirmiştir. Bu dönemde gelen göçlerin belirgin niteliğinin etnik köken ve dini inanışla ayrımsallaştığı söylenebilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

1950-1980 yılları arasında Türkiye'ye daha çok Bulgaristan, Arnavutluk ve İran'dan göç olmuştur. Özellikle 1970’lerin sonunda İran Devrimi’nden kaçarak ülkemize çok sayıda İranlı göç etmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Türkiye’nin yoğun şekilde göçlere maruz kalması ve buna bağlı olarak uluslararası koruma rejimini düzenleme ihtiyacı sonucu 14 Eylül 1994 tarihinde, “Türkiye’ye İltica Eden ya da Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye’den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” kabul edilmiş ve 30 Kasım 1994 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu belgenin en önemli özelliği  bireysel ve kitlesel sığınma olayları karşısında yapılması gerekenleri düzenleyen “ilk belge özelliği” taşımasıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bu dönemde yaşanan yoğun göçlerde Irak-İran Savaşı, Sovyetler Birliğinin dağılması, Saddam Hüseyin’in Kuzey Irak politikası sonucu yaşanan Kürt göçü, Yugoslavya’nın dağılma sürecinde yaşanan savaş ve Körfez Savaşı etkili olmuştur. 2011 yılından itibaren de savaştan kaçan Suriyeliler kitleler halinde Türkiye’ye gelmektedir. Bulgaristan ve Afganistan'da yaşanan siyasal değişimler de bu dönemde Türkiye'ye olan göçleri artırmıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yasal durumuna göre göçler; “düzenli” ve “düzensiz” göç olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Göçün nedeni ya da süresi ne olursa olsun bu hareket ancak iki şekilde gerçekleştirilebilir. Bunlardan birincisi menşe ülkeden ayrılışı ve hedef ülkeye gidişi, transit geçişi ve girişi düzenleyen, mevzuata uygun olarak insanların her zamanki ikamet yerinden yeni bir ikamet yerine gitmeleri olarak tanımlanan düzenli göç hareketidir. İkili anlaşmalarla düzenlenen işçi göçü, eğitim amaçlı göçler, aile birleşim hakkından doğan göçler düzenli göç hareketlerine örnek verilebilir. Doğru yanıt E'dir.

İlgili kavram, kitlesel akındır. Geçici Koruma Yönetmeliği’nin 3. maddesi ile
mevzuatımızda ilk kez kitlesel akın tanımının yapıldığı görülmektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Başvuru sürecinde, başvuru sahibinin kimliğini ispatlama yükümlülüğünün yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, başvuru sahibi aranabilir ve eşyalarında kontrol yapılabilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Uluslararası koruma statü ve başvuru sahiplerinin, geçici koruma altındakilerden ayrılan en önemli farklarından biri sağlık hizmetleri noktasındadır. Geçici koruma altındaki yabancılar birinci derece sağlık hizmetlerinden ödeme gücüne bakılmaksızın ücretsiz yararlanırken uluslararası koruma başvuru ve statü sahipleri için bu geçerli değildir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

“Kapital”isimli ünlü eserinde Marx, feodal üretim tarzından kapitalist üretim tarzına geçişin kırdan kente göç olgusuna yol açtığını iddia eder. Doğru cevap B’dir.

Bir birey,  1951 Cenevre Sözleşmesi’nin 1. maddesinin (F) fıkrasında belirtilen fiillerden suçlu olduğuna dair ciddi kanaat varsa uluslararası korumadan hariç tutulur. Barışa karşı suç, savaş suçu ya da insanlığa karşı suç gibi suçlar için hükümler koyan uluslararası belgelerde tanımlanan bir suç işlediğine; mülteci sıfatıyla kabul edildiği ülkeye sığınmadan önce, sığındığı ülkenin dışında ağır bir siyasi olmayan suç işlediğine; Birleşmiş Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı fiillerden suçlu olduğuna dair hakkında ciddi kanaat mevcut olan kişileri kapsar. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tarihsel süreçte ülkemize daha çok politik ve siyasi gelişmeler neticesinde göçlerin gerçekleştiği görülmektedir. Balkanlar, İran, Afganistan ve Suriye'den gelen göçler bu durumun birer örneğidir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Uluslararası koruma statüsünün üçüncüsü ise ikincil koruma statüsüdür.  Sığınma hareketlerinin uluslararası hukuk altında düzenlenmeye başlanmasından bu yana devletler, koruma arayanların, tek bir hukuki tanımlama kapsamına dâhil edilemediğini tecrübe ettiğinden, devletler mülteci tanımlamasına uymayan ancak uluslararası korumaya ihtiyaç duyan kişilerin defacto mülteci, savaş mültecisi, insani sığınmacı  gibi statüler altında ülkelerinde kalmalarına izin vermektedir. YUKK’ta ikincil koruma olarak adlandırılan statü, 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Ek Protokolü kapsamı dışında kalan, ancak korunma ihtiyacı olan kişilere koruma sağlamak için oluşturulan “tamamlayıcı koruma” olarak ifade edilebilecek bir statüdür. Geçici koruma ise, bireysel koruma ihtiyaçları kabul edildikten ve bu ihtiyaçların nitelikleri belirlendikten sonra verilen hukuksal bir statüdür. Doğru yanıt E seçeneğidir.

1923-1950 döneminde, izlenen politika doğrultusunda Türk mevzuatında “göçmen” ve “yabancı” ayrımına gidilmiştir. Buna göre göçmen tanımı Türk soylu ve Türk kültürüne bağlı olanları ifade ederken, yabancı tanımı Türkiye Cumhuriyeti’ne vatandaşlık bağı ile bağlı olmayan ve göçmen sınıfında olmayanları işaret etmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

1950-1980 döneminde Türkiye’ye yönelik en önemli göç hareketlerinin başında 1950-1951 yıllarında Bulgaristan’dan gerçekleşen kitlesel akınlar gelmektedir. Bulgar hükumetinin bu dönem izlediği politika sonucu 1950 yılında 212 bin 150 Bulgaristan
Türkü Türkiye’ye gelmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

1980’li yıllar ile birlikte Türkiye'nin uluslararası göç politikası değişime uğramıştır. Bu değişikliğin temelinde ise küreselleşmenin getirdiği yeni koşullar ve Türkiye'nin yakın coğrafyasındaki ekonomik ve siyasal dönüşümler etkili olmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

1994 Yönetmeliği Yasal ya da yasal olmayan yollardan Türkiye’ye gelerek iltica etmek isteyen ya da başka ülkelere iltica etmek üzere izin talep eden yabancılar ile topluca iltica ya da sığınma amacıyla sınırlarımıza gelen ya da sınırlarımızı geçen yabancılara ve olabilecek nüfus hareketlerine karşı alınacak tedbirleri, yapılacak işlemleri, müracaat, karar ve işbirliği yapacak makamlar ile bunların görevlerini ve yabancıların tabi olacakları esasları içeren bu yönetmeliğin en önemli özelliği, bireysel ve kitlesel sığınma olayları karşısında yapılması gerekenleri düzenleyen “ilk belge özelliği” taşır. Çalışma konusunda ise ayrıntılı bir hükme sahip değildi. Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye’ye iltica eden ya da başka bir ülkeye iltica etmek üzere Türkiye’den ikamet izni talep eden yabancıların talepleri karşında karar verme yetkisinin valiliklere devredebileceği ibaresi konmuş, valilik ya da İçişleri Bakanlığı kararlarına itiraz süresi 15 gün olarak belirlenmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Türkiye 1951 Cenevre Sözleşmesi’ni onayladığı tarihten bu yana coğrafi kısıtlama politikasını sürdürmeye devam etmiştir. YUKK da aynı şekilde bu anlayışı benimsemiştir. Kongo, Madagaskar, Monaka ile birlikte Türkiye, günümüzde coğrafi
kısıtlamayı uygulayan dört ülkeden biridir. AB ise ısrarla Türkiye’nin bu kısıtlamayı kaldırılmasını istemektedir. Türk devleti ise mevcut kısıtlamanın devam ettirilmesindeki nedenleri, düzensiz göç konusunda AB ile adil bir külfet paylaşımının  gerçekleşmemesine bağlamaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Cenevre Sözleşmesi mülteci statüsünün verilmesini beş temel şarta bağlamaktadır. Bunlar dini, ırkı, tabiiyeti, belirli bir toplumsal gruba mensubiyetinin bulunması ve siyasi düşünceleridir. Bu beş şarttan dolayı kişinin mülteci statüsü alması için zulme uğrama korkusu, bu korkunun haklı nedenlerinin olması ve kişinin ülkesi dışında olması gerekmektedir. Bu doğrultuda sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Geçici koruma statüsü, daha önce açıklanan uluslararası koruma statülerinden farklı bir statüdür. Bu statüler bireysel koruma ihtiyaçları kabul edildikten ve bu ihtiyaçların nitelikleri belirlendikten sonra verilen hukuksal bir statüdür. Bir yabancının uluslararası korumaya ihtiyaç duyup duymadığı bireysel olarak değerlendirilmektedir. Geçici koruma ise menşe ülkedeki koşullar nedeniyle meydana gelen uluslararası koruma ihtiyacının kitlesel olarak incelenmesini esas almaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.