GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI - Deneme Sınavı - 14

Ülke sınırlarına giren Suriyeliler kayıt işleminin ilk evresinden itibaren sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedirler. Tıbbi tedaviye erişim için yabancının geçici koruma kimlik belgesinin olması şarttır. Doğru cevap B seçeneğidir.

YUKK’ta ikincil koruma olarak adlandırılan statü, 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Ek Protokolü kapsamı dışında kalan, ancak korunma ihtiyacı olan kişilere koruma sağlamak için oluşturulan “tamamlayıcı koruma” olarak ifade edilebilecek bir statüdür. Tamamlayıcı koruma sağlayan bu statü Türk mevzuatına ilk kez 2013'te yayınlanan YUKK ile girmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İkinci Dünya Savaşının sonuna kadar yaklaşık 840 bin kişinin Balkanlar’dan Türkiye’ye göç ettiğini belirtmektedir.

İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle dünya bü- yük bir mülteci sorunuyla karşı karşıya kalmıştır. Bu durum da mülteci konusuna ilişkin daha kapsamlı bir örgütlenme ihtiyacını elzem kılmıştır. Bu doğrultuda 14 Aralık 1950’de BM Genel Kurulu tarafından, mülteci- lere uluslararası bir koruma sağlamak ve sorunlara ka- lıcı çözümler bulabilmek için Birleşmiş Milletler Mül- teciler Yüksek Komiserliği (BMMYK-United Nations Migh Commissioner for Refugees-UNHCR) kurul- muş

1980’li yıllar ile birlikte Türkiye’nin uluslararası göç politikası değişime uğramıştır. Bu değişikliğin temelinde ise küreselleşmenin getirdiği yeni koşul- lar ve Türkiye’nin yakın coğrafyasındaki ekonomik ve siyasal dönüşümler etkili olmuştur. Kitle iletişim ve ulaşım araçlarındaki gelişmeler hedef ülkelere göç akışını kolaylaştırmış; komşu ülkelerdeki siya- sal kargaşalar ve ekonomik dönüşümler Türkiye’ye yönelen farklı göç hareketlerini tetiklemiştir. Baş- ta Afganistan, İran ve Irak’ın karşı karşıya kaldığı siyasal değişimler ve istikrarsızlıklar bu ülkelerden çok sayıda yabancının Türkiye’ye yönelik göçlerine neden olmuştur.

1980’li yılların sonunda ise Bulgaristan’dan Türkiye’ye sayıları yüzbinleri bulan kitlesel göçler yaşanmıştır.

Türkiye’ye iltica etmek isteyen ya da başka bir ülkeye iltica etmek için Türkiye’den ikamet izni talep eden yabancıların talepleri, İçişleri Bakanlığınca karara bağlanmakta Bakanlığın uygun göreceği hâllerde karar verme yetkisi valiliklere devredilmektedir. Valiliklerce ya da İçişleri Bakan- lığınca verilen kararlar valilikler tarafından yaban- cıya tebliğ edilmektedir. İltica başvurusu olumlu değerlendirilen yabancı, İçişleri Bakanlığınca be- lirlenen bir misafirhaneye yerleştirilmekte ya da yine Bakanlıkça gösterilen bir yerde serbestçe ika- met etmektedir.

1994 Yönetmeliği’nin yetersizliğini göstermesi açısından önemli olduğu kadar, mevcut ihtiyaçların ya da eksikliklerin görülüp göç politika- sını oluşturanların bunu giderme çabası içinde ol- duğunu görmek açısından da önemli referanslardır.

Bu doğrultuda atılan önemli adımlardan biri de 1999 yılında imzalanmış olan “Bütün Göçmen İşçilerin ve Onların Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair BM Sözleşmesi”ni Türkiye 2004 yılında onaylamıştır.

Türkiye’nin 2000’li yıllardan sonra değişen uluslararası göç politikasında ve 2013 yılında ya- yımlanan YUKK’un ortaya çıkmasında AB ile yürütülen üyelik müzakerelerinin etkisi yadsınama- yacak ölçüde önemlidir. Bilindiği üzere, AB göç mevzuatının da temelini 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Ek Protokolü oluşturmaktadır.

YUKK ile birlikte Türk göç politikası yeni bir döneme girmiş, birçok değişikliği ve yeniliği berabe- rinde getirmiştir. Böylece, Pasaport Kanunu, Harçlar Kanunu, Devlet Memurları Kanunu, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun, Nüfus Hizmetleri Kanunu ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigor- tası Kanunu’nda değişikliklere gidilmiş YTİSHK ise yürürlükten kaldırılmıştır.

YUKK’un 85. maddesine göre, uluslararası koruma statüsünün sonra erme hâlleri şu durumlarda gerçekleşmektedir:

• Vatandaşı olduğu ülkenin korumasındankendi isteğiyle tekrar yararlanırsa,

• Kaybettiği vatandaşlığını kendi isteğiyletekrar kazanırsa,

• Yeni bir vatandaşlık kazanmışsa ve vatan- daşlığını kazandığı ülkenin korumasından yararlanıyorsa,

• Terk ettiği ya da zulüm korkusuyla dışın- da bulunduğu ülkeye kendi isteğiyle tekrar dönmüşse,

• Statü verilmesini sağlayan koşullar ortadankalktığı için vatandaşı olduğu ülkenin ko- rumasından yararlanabilecekse,

• Vatansız olup da statü verilmesine yol açankoşullar ortadan kalktığı için önceden yaşa- dığı ikamet ülkesine dönebilecekse

Kitleler hâlinde ülke sınırlarını aşan bu kişilere belirli haklar sağlamayı hedefleyen geçici koruma- nın üç temel unsuru vardır. Bunlar;

Güvenli topraklara erişime izin verilmesi,

Geri gönderme yasağının uygulanması,

Temel ve acil insani ihtiyaçların karşılanma- sıdır (GİGM, 2013: 50).

Türkiye’nin Suriye’den kaçan herkese sınırla- rını açması “açık kapı politikası” olarak tanım- lanmaktadır.

Tek bir emek piyasası yoktur, farklı birçok iş için binlerce piyasa vardır. Bu piyasalar bazen beceri düzeylerindeki farklılıklara göre, bazen de coğrafi alan bakımından sınıflandırılmaktadır. Ayrıca, emek piyasasında işçinin pazarlık gücü nispi olarak daha azdır. Genellikle emek piyasalarında güç alıcılar lehinedir. Çünkü iş arayanların sayısı açık işlerden fazladır. İşveren bekleyebilir ya da birçok işçi arasından seçim yapabilir ancak işçi sınırlı kaynaklara sahip olduğu için istihdam koşullarının belirlenmesinde işveren kadar etkili olamaz. Dolayısıyla I. ve IV. maddelerde verilen bilgiler yanlış, diğer maddeler doğrudur.

İşgücü; referans dönemi içinde ekonomik mal ve hizmetlerin üretimi için emek arzında bulunan çalışma çağındaki nüfusu kapsar. 

İstihdam edilen; geniş anlamda üretim faktörlerinin üretim sürecinde kullanılmasını ifade eder. Dar anlamda istihdam ise emek faktörünün üretim sürecinde bir girdi olarak kullanılmasıdır. 

İşgücünde olmayan;işsiz veya istihdamda olmayan 15 ve daha yukarı yaştaki nüfustur. 

Bağımlılık oranı ise; çalışma çağındaki kişilere bağımlı olan nüfusun ölçüsüdür.

Dolayısıyla doğru yanıt "D" seçeneğidir.

İstihdam, bir kişinin bir işe sahip olması, bir işte çalışıyor durumda bulunmasıdır. Yeterince hazır olmayan ve uygun altyapısı bulunmayan bir kişi için bir işte çalışmak geçici bir durumdur. 

Eksik istihdam tanımlanırken genellikle düşük, daha az, yetersiz gibi kavramlar kullanılarak istihdamın düşük nitelikli bir türü olduğu ifade edilir. Bu tanımlamalar yapılırken eğitim, çalışma alanı, ücretler ve işin devamlılığı gibi ölçütlerden hareket edilir. 

Kayıtdışı istihdam çalışanlar bakımından kötü çalışma koşulları, güvencesizlik, ekonomik, sosyal ve siyasal hak ve özgürlüklerini tam olarak kullanamamak anlamına gelmektedir.

Zayıf istihdam ise, katmanlaşan emek piyasalarında kırılgan, istikrarsız, güvencesiz ve geçici nitelikte olan istihdam türlerini ifade etmektedir. 

Dolayısıyla verilen tanım "istihdam edilebilirlik" kavramına aittir.

Yapısal İşsizlik: Bir ülkenin ekonomik yapısında meydana gelen değişmelerin neden olduğu işsizlik türüdür. 

Teknolojik İşsizlik:Yapısal işsizliğin bir türü de teknolojik değişmelerden kaynaklanır. Geleneksel olarak nispeten bol emek kullanan endüstrilerin zamanla makineleşmesiyle buralarda istihdam edilen işgücü azalmaktadır. Bu şekilde üretimde sermaye yoğunluğunun artmasıyla oluşan işsizliğe teknolojik işsizlik denir. 

Konjonktürel İşsizlik: Ekonominin konjonktürel daralma aşamasında olduğu durumlarda piyasada yeterince açık iş olmaması nedeniyle ortaya çıkan işsizliktir. 

Mevsimlik İşsizlik: Konjonktürel işsizlik gibi mevsimlik işsizliğin nedeni de talep dalgalanmalarıdır. Ancak burada sözü edilen talep dalgalanmaları önceden beklenen dalgalanmalardır ve yıl boyunca sistematik bir seyir izlemektedir.

Dolayısıyla soruda verilen tanım "açık işsizlik" kavramına aittir.

Emek göçünün belirleyicileri; yaş, medeni durum ve aile büyüklüğü, eğitim, işsizlik oranları, uzaklık, siyasal ve sosyal gelişmelerdir. Dolayısıyla soruda verilen bütün maddeler doğrudur. 

Göçe neden olan itici ve çekici faktörler bulunmaktadır. Düşük ücret, hızlı nüfus artışı, işsizlik, beklentiler, siyasal haklara yapılan baskılar, iş ve aile ortamındaki bozukluklar itici faktörler olarak sıralanırken yüksek ücretler, ucuz işgücü talebi, mesleki çalışma için istikrar, demokratik hak ve özgürlüklerde ilerilik, yabancı eşle evlilik gibi faktörler de çekici faktörler olarak sayılmaktadır. 

Emek göçünün göç alan bölgeler bakımından ortaya çıkan olumlu sonuçları aşağıdaki gibidir: 

• Millî gelir artışı, 

• Artan üretime dayalı olarak refah artışı, 

• Göç alan ülkelerde işverenlerin daha ucuza işçi çalıştırma imkânına sahip olmaları, 

• Yerli işçilerin çalışmayı istemediği ağır koşullarda çalışacak emek gücü sağlanmasıdır. 

III. ve IV. maddede verilenler, emek göçünün göç veren bölgeler açısından sonuçları arasında yer almaktadır.

Emek göçünün göç alan ülke için olumsuz sonuçları aşağıdaki gibidir: 

- Ücretlerin azalması,
- Kamu harcamalarında artış,
-  Sosyal tepkiler.

Artan üretime dayalı olarak refah artışı, olumlu sonuçtur.