GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI - Deneme Sınavı - 3

Türk mevzuatında mülteci kavramı ilk olarak 1934 tarihli mülga İskân Kanunu’nda “Türkiye’de yerleşmek maksadı ile olmayıp, bir zaruretle muvakkat oturmak için sığınanlar” şeklinde tanımlanmıştır (Çelikel ve Gelgel, 2017: 22). Doğru cevap B'dir.

Geçici korumadan yararlanamayacaklar ise yine Yönerge de açıkça belirtilmiştir:

Uluslararası koruma statüsü aşağıdaki hallerde sona erer

Bulundukları ülke sınırları içinde çeşitli ekonomik, sosyal ve çevresel nedenlerle yer değiştirmek zorunda kalmış kişilere yerinden edilmiş kişiler denilmektedir.

Vatansızların hukuki durumlarını düzenlemek üzere BM bünyesinde 1954 tarihli “Vatansızlık Hallerinin Azaltılmasına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ve Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme” imzalanmıştır.

Sığınmacı uluslararası hukuk anlamında mülteci başvurusunu yapmış, ancak henüz işlemleri tamamlanmamış olan yabancıyı ifade etmektedir. Bu açıdan bakıldığında sığınmacı, mülteci statüsünü henüz kazanamamış olan kişidir. Bu durumda mültecilik hukuki bir statü olarak kabul edilirken, sığınmacı olma durumu kişinin kendi iradesine dayanan fiilî bir durumdur. Aynı zamanda kişi mülteci statüsünü elde etme sürecinde de korumadan yararlanmaktadır.

İskânlı göçmen: Türk soyundan ve Türk kültürüne bağlı olup, özel kanunlarla yurtdışından getirilen ve bu Kanun hükümlerine göre taşınmaz mal verilerek iskânları sağlananlardır.

Belirli koşullar altında ancak çoğunlukla refah seviyesini artırmak ya da yaşam standartlarını iyileştirmek amacıyla, kısaca ekonomik durumunu düzeltmek için, nispeten gönüllü olarak yer değiştiren kişilere göçmen denir.

Bir devletin ülkesinde oturan, ancak o ülkenin vatandaşı olmayan, yani o devletin uyruğunda olduğunu iddia etmek hakkına sahip bulunmayan kimseye yabancı denir.

Kanunda düzenlenen başlıca konular şunlardır

Yasal durumuna göre göçler; “düzenli” ve “düzensiz” göç olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Hacmine göre göçler “bireysel” ve “kitlesel” olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır

Antropologlar kimin, ne zaman ve neden göç ettiğinden çok, bir göçmen olmanın deneyimi ve anlamı ile ilgilenmektedirler.

Ekonomistler “Kimler göç eder?” sorusunu sormakta göçün ekonomik yönünü ele almaktadırlar.

Tarihçiler nüfus hareketlerinin belirleyici unsurları ve sonuçları ile ilgilenirler.

Hukukçular, hukuk kurallarının göç olgusunu nasıl şekillendirdiği üzerinde çalışmakta ve tutarlı bir göç kontrol rejiminin oluşturulmasının zorunluluğuna işaret etmektedirler.

Göçün nüfus üzerindeki etkisi nasıldır?' sorusuna yanıt arayan disiplin demografidir.

Ravenstein’ın ortaya koyduğu Göç Kanunlarına göre göç edenlerin çoğu yalnızca kısa mesafedeki yerlere göç ederler. Ortaya çıkan göç akımlarının yönü, göçmenleri içine çeken büyük ticaret ve sanayi merkezlerine doğrudur.

Marx tarafından ortaya atılan “Artık Değer Teorisi”nde, işçinin işveren (kapitalist) tarafından sömürüldüğü ve ürettiği değerin karşılığı olan ücretin kendisine tam olarak verilmeyip bir kısmının alıkonduğu ileri sürülmektedir.

Nüfus hareketlerinin dağılımını belirlemek için mesafenin nasıl işlediğini analiz etmek amacıyla 1940 yılında “Kesişen Fırsatlar Teorisi”ni ortaya koyan S. A. Stouffer, “itme” ve “çekme” teorisi gibi teorilerin yaygın olarak kullanılmasına rağmen iç- lerinde barındırdıkları “mesafe” bileşenini hesaba katmadıkları için yeterince açıklayıcı olmadıklarını savunmaktadır

İtme-çekme teorisini 1966 yılında ortaya koyan Lee’ye göre, göç olayında dört temel faktör vardır. Bu faktörler şu şekilde sıralanır:

Yaşanan yerle ilgili faktörler

Gidilmesi düşünülen yerle ilgili faktörler

İşe karışan engeller

Bireysel faktörler

Yöneltilmiş göç: Potansiyel göçmenlerin, göç edip etmeme konusunda karar verme gücünü ellerinde bulundurabildikleri göç tipidir. Yöneltilmiş göçte sömürgelerde ya- şanan kölelik benzeri uygulamalar söz ko- nusu olmaktadır.

İlkel göç: Doğal çevrenin itmesi sonucunda oluşan göçlerdir. Bu göç tipi; kuraklık, kötü hava koşulları gibi çevrenin yarattığı zorluklardan kaynaklı göçleri kapsar.

Sanayi toplumlarının ve ekonomilerinin dört temel niteliği, bu toplumların sürekli göçmen iş- gücü talebine gereksinim duymalarına neden ol- maktadır. Bu temel nitelikler yapısal enflasyon, motivasyon sorunları, ekonomik düalizm ve emek arzının yapısı olarak ele alınabilir.