GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI - Deneme Sınavı - 19

En genel tanımıyla göç; yapısı, mesafesi ve nedeni ne olursa olsun  insanların geçici ya da kalıcı şekilde yer değiştirdiği nüfus hareketleridir.

Daha yüksek ücret arayışı göçün temel ekonomik nedenlerinden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Ülkeler ya da bölgeler arasındaki ücret farklılıkları göçün temel nedenlerinden biridir.

Gerçekleşme nedenine göre uluslararası göçler; “gönüllü” (iradi) ve “zorunlu” (gayri iradi ya da irade dışı) göç olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır.

Düzensiz göçmen kavramı genellikle, yasa dışı giriş ya da vize geçerlilik süresinin bitmesi yüzünden transit ya da ev sahibi ülkede hukuki statüden yoksun olan yabancılar için kullanılan bir tanımdır.

Bir ülkeden bir diğer ülkeye yönelik göç hareketlerinde terk edilen, yani göçü veren ülke “menşe” ülke; gidilmek/varılmak istenen ülke “hedef ülke” olarak adlandırılmaktadır.

Kavimler Göçü tarihteki en büyük kitlesel göç hareketlerinden biri olarak kabul  edilmektedir. Ayrıca Birinci Dünya Savaşı sonrasında imparatorlukların yıkılması ve ulus devletlerin oluşturulması sürecinde yaşanan göçler de kitlesel boyutta gerçekleşmiştir. Osmanlı Devletinin dağılma döneminde beş milyondan (McCarthy, 1998) fazla Müslümanın Balkanlar ve Kafkasya’dan Anadolu’ya yönelik göçleri de tarihimizdeki zorunlu kitlesel göçlere ilişkin önemli örneklerden biridir (Yalçın,2004:101). Kitlesel düzeyde gerçekleşen bu göçlerin tamamı uluslararası boyutta, zorunlu olarak, ani ve kitlesel düzeyde gerçekleşmişlerdir.

Türkiye 1961 yılında onayladığı Cenevre Sözleşmesine coğrafi bir çekince koymuştur. Buna göre, Türkiye sadece Avrupa’dan gelen kişilere mülteci statüsünü tanımaktadır.

Yabancı; bir devletin ülkesinde oturan, ancak o ülkenin vatandaşı olmayan, yani o devletin uyruğunda olduğunu iddia etmek hakkına sahip bulunmayan kimse olarak tanımlanmıştır.

1967 yılında BM Genel Kurulu tarafından “Birleşmiş Milletler Ülkesel Sığınma Bildirisi” kabul edilmiştir.

İkincil koruma statüsünün verilmesinde mülteci ya da şartlı mültecide olduğu gibi kitlesel olarak ülkeye gelen kişiler bu imkândan yararlanamazlar

Bireysel göç hareketleri genellikle gönüllülük esasına göre gerçekleşirken kitlesel göç hareketlerinin ağırlıklı olarak zorunluluktan kaynaklandığı görülmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bir grubun uluslararası bir sınırı geçerek ya da bir devlet içinde yer değiştirmesi göç olarak adlandırılmaktadır. Toplu göç ise, çok sayıda kişinin katıldığı bir hareket ya da belirli bir zamanda toplumun bir kısmının hareket etmesidir. Irkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti ya da siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği korkusu taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen, dönmek istemeyen kişilerin bir başka devlete sığınması iltica olarak tanımlanmaktayken, toplumun tamamı veya belli bir kesim için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan doğal, teknolojik veya insan kaynaklı olaylar afet olarak adlandırılmaktadır. Bu durumda verilen tanım-kavram eşleştirmelerinin hepsi doğrudur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Deprem, sel, kuraklık, iklim değişikliği gibi afetler doğal afetler arasında yer alırken, savaşlar ve iç çatışmalar insan kaynaklı afetler arasında yer almaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yasal durumuna göre göçler; “Düzenli” ve ”Düzensiz” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İkili anlaşmalarla düzenlenen işçi göçü, eğitim amaçlı göçler, aile birleşim hakkından doğan göçler düzenli göç hareketlerine örnek verilebilir. Düzenli göçe ilişkin düzenlemeler bütün ülkelerde kanun ve yönetmeliklerle düzenlemiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yüksek refah düzeyi, ekonomik imkânlar, iş gücü arzı, daha iyi yaşam koşulları vb. çekici faktörlerin insanların ülke içerisinde farklı yerleşim yerlerine ya da ülke dışına, gönüllü olarak göç etmelerine neden olabildiği görülmektedir. Ülkeler arası farklı demografik özelliklerin de benzer şekilde bireysel ve kitlesel göçlere neden olabildiği görülmektedir. Bu tür nedenlere çekici faktörler denilmektedir. Afetler gibi bazı nedenler ise bireyin göç kararını almasındaki itici faktörler arasındadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kitlesel göç risklerinin azaltılması yaklaşımında birinci adım mülteci krizi ortaya çıkmadan kaynak ülke/ülkelerde çözüm üretilmesidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Afet yönetimi; hazırlık, zarar azaltma, müdahale ve iyileştirme aşamalarından oluşmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Afet yönetiminin son aşaması olan iyileştirme aşamasında, afet sonrasında göç eden bireylerin topluma uyumlarının sağlanması için sosyo-kültürel uyum, iş gücü piyasasına uyum, eğitim sistemine uyum, kalıcı barınma, sağlık sistemine uyum çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Afetlerden kaynaklanan göçler gerçekleşme nedenine göre zorunlu, yasal durumuna göre düzensiz, gerçekleşme süresine göre ani göçler kapsamında ele alınmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Suriye Krizi nedeniyle 2011-2017 yıllarında Türkiye’ye yönelik olarak yaşanan büyük nüfus hareketi 3 milyonun üstünde bir rakama ulaşmıştır. IDMC tarafından yer değiştiren kişi sayısı 3 milyondan fazla ise “mega olay” yani mega boyutta nüfus hareketi olarak ölçeklendirilmiştir. Söz konusu kitlesel göç hareketinin IDMC ölçeğine göre mega boyutta bir olay yani mega boyutta bir kitlesel göç olduğu söylenebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.