GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI - Deneme Sınavı - 13

Sanayi Devrimi sürecinin başladığı 19. yüzyılda tarım sektöründen çözülen iş gücünün kentlere ve fabrikalara akın ettiği yoğun bir nüfus hareketi yaşanmıştır. Ravenstein 1885 ve 1889 tarihli ikisi de “The Laws of Migration” (Göç Yasaları) adını taşıyan makalelerinde, göçün yönünün ekonomik ve sosyal açıdan daha iyi fırsatlar sunan alanlara doğru olacağını ifade etmektedir. Ravenstein’e göre göçün en temel nedeni ekonomik anlamda daha iyi olmayı arzulamaktır. Ravenstein bu durumu şu sözler ile ifade etmektedir; “kötü ve baskıcı kanunlar, ağır vergiler, cazip olmayan iklim koşulları, uygun olmayan sosyal çevre ve hatta baskılar göçmen akımlarına neden olmuş ve olmaya devam edecektir. Ancak, bu akımların hiçbiri, insanların doğasında olan ve daha iyi şartlarda yaşama arzularının sonucunda ortaya çıkan göçlerin hacmi ile karşılaştırılamaz". Doğru cevap C'dir.

Ravenstein, insanların doğasında olan ve daha iyi şartlarda yaşama arzularının sonucunda ortaya çıkan göçler. Göçlerin temel nedeni ekonomik olarak daha iyi koşul isteğidir. Marksist Teoriye göre; Marx, feodal üretim tarzından kapitalist üretim tarzına geçişin kırdan kente göç olgusuna yol açtığını iddia eder. Ayrıca kapitalist üretim biçiminin ortaya çıkışında sömürgecilik ve köleliğin etkin olduğunu açıklayarak zorunlu göçlere atıf yapmaktadır. Doğru cevap B'dir.

İtme-çekme teorisini 1966 yılında ortaya koyan Lee’ye göre, göç olayında dört temel faktör vardır.
Bu faktörler şu şekilde sıralanır:
• Yaşanan yerle ilgili faktörler
• Gidilmesi düşünülen yerle ilgili faktörler
• İşe karışan engeller
• Bireysel faktörler Doğru cevap A'dir.

Erken dönem göç teorileri başlığı altında;

“Çağdaş Göç Teorileri” başlığı altında “Göç Akımlarının Nedenlerini Açıklamaya Yönelik Teoriler” ve “Göç Hareketlerinin Sürekliliğini Açıklamaya Yönelik Teoriler” olmak üzere ikili bir ayrım ile ele alınmaktadır.

Göç akımlarının nedenlerini açıklamaya yönelik teoriler;

Göç hareketlerinin sürekliliğini açıklamaya yönelik teoriler ise;

Günümüzde çok yönlü özellik arz eden göç araştırmaları, birden fazla analiz düzeyi sunmaktadır. Bu alanda genellikle göç kökenleri, göç akımlarının yönü ve sürekliliği, göçmen emeğinin kullanımı ve göçmenlerin sosyo-kültürel uyumu olmak üzere dört farklı konu üzerinde durulmaktadır. Bir göç teorisinin nihai hedefi bu konularla somutlanmış göç boyutlarını açıklayabilmektir. Doğru cevap B'dir.

Nüfus bilimciler daha çok sayısal verilerle çalıştıkları için göçün yönü, seyri ile göçmenlerin yaşı, cinsiyeti ve eğitimi gibi özellikleri ile ilgilenmektedirler. Nüfus bilimciler,“Kim göç eder?”, “Ne zaman göç eder?” gibi sorular etrafında çeşitli tahmin modelleriyle geleceğe yönelik olarak göçe bağlı nüfus hareketliliğini öngörmeye çalışmaktadırlar. Cevap B'dir.

Tarihçiler nüfus hareketlerinin belirleyici unsurları ve sonuçları ile ilgilenirler. “Kim, ne zaman ve neden hareket ediyor?”, “Neden insanların bir kısmı göç ederken, başka bir kısım insan göç etmemeyi tercih ediyor?” veya “Hareket edenlerin göç etme ve yerleşme deneyimleri nelerdir?” gibi soruları sormaktadırlar.

Ravenstein'a göre göç etmenin temel unsuru ekonomik nedenlerdir. Bunun sürekli olarak büyüyen bir unsur olduğunu savunmuştur. Ancak onun teorileri göç olgusunu anlamada yeterli olamamış ve kendisinden sonra gelecek yeni teorilere zemin hazırlamıştır. Cevap A'dır.

Petersen, bireysel ve sınıfsal farklılıkları da göz önüne alarak oluşturduğu beş göç tipini kısaca şöyle açıklamaktadır:

İlkel göç: Doğal çevrenin itmesi sonucunda oluşan göçlerdir. Bu göç tipi; kuraklık, kötü hava koşulları gibi çevrenin yarattığı zorluklardan kaynaklı göçleri kapsar. Burada ilkel göç, doğal güçlerle başa çıkamama sonucu ortaya çıkmaktadır.

Zorlama göç: Yönetimi elinde tutan otorite tarafından bir topluluğun göçe zorlanması ile oluşan göç tipidir. Bu göç tipinde, topluluğun göç etmekten başka seçeneği yoktur. Nazilerin Yahudileri göçe zorlamak için uyguladığı politikalar bu göç türüne örnek gösterilmektedir.

Yöneltilmiş göç: Potansiyel göçmenlerin, göç edip etmeme konusunda karar verme gücünü ellerinde bulundurabildikleri göç tipidir. Yöneltilmiş göçte sömürgelerde yaşanan kölelik benzeri uygulamalar söz konusu olmaktadır. 

Serbest göç: Göç kararının tamamen göçmenlerde olduğu göç tipidir. Bu göç tipi, kitlesel göçlerden çok, bireysel nedenlerle oluşan kişisel göçleri tanımlamaktadır. Serbest göç yenilik ve daha iyi koşullara kavuşmak için gerçekleştirilen göçtür.

Kitlesel göç: Bu göç tipi, bir ülkeden veya bir bölgeden başka bir yere çok sayıda insanın göç etmesini ifade etmektedir. Dünyadaki ulaşım ağı ve teknolojinin gelişmesi kitlesel göçleri yaratmıştır. İnsanın kentler, bölgeler, ülkeler arasındaki bireysel ve kitlesel hareketi eski devirlerden günümüze kadar devam etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Neo-klasik Ekonominin Makro Teorisinin uluslararası göçe ilişkin açıklamaları, kamuoyunu ciddi bir biçimde etkilemiş ve göçle ilgili politikaları şekillendirmiştir.
Teori şu varsayımları içermektedir
1. İşçilerin uluslararası göç hareketi, ülkeler arasındaki ücret farklılığından kaynaklanmaktadır.
2. Ücret farklarının ortadan kaldırılması, işçi hareketini sonlandıracak ve bu farklılıkların olmadığı durumda göç olmayacaktır.
3. Beşeri sermaye düzeyi yüksek yani yüksek nitelikli işçilerin yer değiştirmesi, yüksek nitelikli işçilerin getiri oranlarındaki farktan kaynaklanmaktadır. Bu getiri oranları genel ücret oranlarından farklı olabilir ve niteliksiz işçilerin göçünün aksi yönünde bir göç hareketi yaratabilir.
4. Uluslararası göçü belirleyen emek piyasasıdır, diğer piyasaların önemi yoktur.
5. Hükûmetlerin göç akımlarını kontrol etmesinin yolu, göç veren ve/veya alan ülkelerde emek piyasasını düzenlemek veya etkilemekten geçmektedir. Doğr cevap D'dir.

Göç Hareketlerinin Sürekliliğini Açıklamaya Yönelik Teoriler; 

“İkili İşgücü Piyasası Teorisi”; işsizlik, ayrımcılık, sendikalar, gelir dağılımı ve yoksulluk gibi konuları açıklamada kullanılan, kendine has özellikler taşıyan bir teoridir. Göç Hareketlerinin Sürekliliğini Açıklamaya Yönelik Teoriler arasında değil, Göç Hareketlerinin Nedenlerini Açıklamaya Yönelik Teoriler arasında yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Göç; dinî, iktisadi, siyasi, sosyal ve diğer nedenlerle insanların yaşadıkları coğrafyadan başka bir yere, hayatlarının tamamını ya da bir kısmını geçirmek üzere yaptıkları yer değiştirme hareketidir. Doğru cevap B'dir.

Erken dönem göç teorileri başlığı altında; Ravenstein’ın Göç Teorisi, Marksist Teori, Kesişen Fırsatlar Teorisi, İtme-Çekme Teorisi ve Petersen’in Göç Sınıflandırması ele alınmaktadır. Tepki Teorisi bu başlık altında yer almaz. Doğru cevap E'dir.

Ravenstein’a göre göç etmenin temel unsuru ekonomik olarak daha iyi koşullara ulaşma isteğidir. Bunun dışındaki diğer unsurlar ikincil derecede önem taşımaktadır. Doğru cevap A'dır.

Marx tarafından ortaya atılan “Artık Değer Teorisi”nde, işçinin işveren (kapitalist) tarafından sömürüldüğü ve ürettiği değerin karşılığı olan ücretin kendisine tam olarak verilmeyip bir kısmının alıkonduğu ileri sürülmektedir. Bu, Marx tarafından “Artık Değer” olarak adlandırılmaktadır. Marx’ın artık değer kavramı, emeğin kullanım değeri ile değişim değeri arasındaki farktır. Emeğin kullanım değeri, emeğin fiilen çalıştığı süre içerisinde ürettiği değerdir. Doğru cevap B'dir.

Kesişen Fırsatlar teorisi; Belli bir mesafeye göç edecek insanların sayısının, göç edilecek yerdeki iş imkanlarının çokluğu ile doğru orantılı olduğunu savunur. Böylelikle göç edilen yer ile göç edenlerin ortak çıkarları durumu ortaya çıkmaktadır. Cevap C'dir.

Kitlesel göç, bir ülkeden veya bir bölgeden çok sayıdan insanın göç etmesini ifade etmektedir. Dünyadaki ulaşım ağı ve teknolojilerinin gelişmesi kitlesel göçleri yaratmıştır. Cevap B'dir.

Göç kararının tamamen göçmende olduğu ve bireysel nedenlerle oluşan göç tipine serbest göç denir. Cevap E'dir.

"Uluslararası göç hareketi büyük ölçüde gelişmiş ülkelerin işverenleri ya da onların adına hareket eden hükümetler tarafından açıklanan işgücü isteği ve istihdam kararına bağlı olarak oluşmaktadır," önermesi İkili İşgücü Piyasası Teorisi'nin varsayımlarındandır. Cevap A'dır.

"Uluslararası göç, özellikle eski sömürgeci ülkelerle onların eski sömürgeleri arasında oluşmaktadır. Çünkü kültürel, dilsel, idari, finansal, ulaşımsal ve iletişimsel bağlar bu süreci kolaylaştırmıştır," önermesi Merkez - Çevre Göç Teorisi'nin varsayımlarındandır. Cevap D'dir.