GÖÇ VE GÖÇ SORUNLARI - Deneme Sınavı - 10

Türkiye’de toplu göç hareketi; afet ile ilgili mevzuat ve terminolojide “büyük nüfus hareketleri”, göç terminolojisinde ise “kitlesel göç” olarak ifade edilmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

2009 tarihli ve 5902 sayılı “Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun” ile ATS’de “Toplumun tamamı ya da belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran ya da kesintiye uğratan doğal, teknolojik ya da insan kaynaklı olaylar” afet olarak tanımlanmaktadır.

Yerinden Edilme (displacement): Genellikle silahlı çatışma ya da doğal afetler
nedeniyle, bir kişinin evinden ya da ülkesinden, zorla çıkarılmasıdır.

Yerinden Edilmiş Kişi (displaced person): Kendisini mülteci yapabilecek korkular ya da tehlikeler dışındaki nedenlerle devletinden
ya da toplumundan kaçan kişi. 

İltica: Irkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti ya da siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği korkusu taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen, dönmek istemeyen kişilerin bir başka devlete sığınmasıdır.

Kitlesel göç: Yüksek sayılarda ani insan hareketidir.

Bireysel göç:  Genellikle gönüllülük esasına göre gerçekleşen göç hareketidir.

Gerçekleştiği yere göre göçler “İç Göç” ve “Dış Göç” olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır.

Gerçekleşme nedenine göre uluslararası göçler; gönüllü ya da zorunlu göç olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır. “Gönüllü Göç” hareketinde, insanlar ülkelerini kendi iradeleri ile terk etmekte iken “Zorunlu Göç” hareketlerinde nüfus hareketliliği kişilerin iradelerinin dışında, yaşadıkları ülkenin itici faktörlerinin etkisi ile gerçekleşmektedir. Hacmine göre göçler “Bireysel” ve “Kitlesel” olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır. Gerçekleşme süresine göre göçler; “Ani Gelişen” ya da “Planlı Göç” olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır. Yasal durumuna göre göçler; “Düzenli” ve ”Düzensiz” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Uluslararası kitlesel göç zorunlu ve ani gelişen bir göç türüdür. Bu yönü ile bir çeşit afet durumu olarak değerlendirilmektedir.

Kitlesel göçün temel nedenleri ekonomik, siyasi, sosyo-kültürel, ve doğal nedenler olarak özetlenebilir. Ekonomik, sosyal ve kültürel kaynaklı göçlerde hep daha iyiyi arama arayışı bulunmaktadır. Daha iyi yaşam ve çalışma koşulları, daha iyi eğitim ve ulaşım imkânları arayışı bunlardan bazılarıdır. Daha iyiyi bulma arayışı kişilerin yaşam tarzlarında da önemli değişikliklere neden olmaktadır. Siyasi, güvenlik ve afet kaynaklı göçlerde ise bir kaçış söz konusudur. Savaşlar, çatışmalar, gerginlikler, doğal, teknolojik ya da insan eli ile oluşan afetler bu kaçışın başlıca nedenleri arasında yer almaktadır. Mevcut yaşam koşullarına ilişkin kayıplar kişileri insani boyuttaki arayışlara yönlendirmekte ve kişilerin yaşam tarzlarında önemli değişikliklere neden olmaktadır.

Afet yönetimi; hazırlık, zarar azaltma, müdahale ve iyileştirme aşamalarından oluşmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kitlesel/toplu göç: (mass/collective migration) terimi, yüksek sayılarda ani insan hareketi olarak, akın (influx) terimi ise vatandaş olmayan çok sayıda kişinin bir ülkeye aniden ulaşması” olarak tanımlanmaktadır.

Literatürde zorunlu göç (forced migration) olarak ifade edilen bu terim ile doğal, çevresel, kimyasal, nükleer felaketler, kıtlık ya da kalkınma projeleri nedeniyle yaşadıkları yerleri zorunlu olarak terk etmek zorunda kalan kişiler kastedilmektedir

Zorunlu göç: Irkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti ya da siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği korkusu taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen, dönmek istemeyen kişilerin bir başka devlete sığınması olarak tanımlanır.

Kitlesel göçün temel nedenleri ekonomik, siyasi, sosyo-kültürel, ve doğal nedenler olarak özetlenebilir.

Kitlesel göç ile bir ülkenin sınırına gelen sığınmacıların barınma merkezlerindeki temel asgari ihtiyaçları aşağıdaki belirtilmiştir:

olarak sıralanabilir.

Türkiye Suriye krizinden kaynaklı kitlesel göç üzerinde risklerin azaltılması için ilk hazırlık aşamaları,

AB ülkelerinin göç ve ilticaya ilişkin gerekli alt yapıları mevcut olmasına rağmen Suriye Krizi’nde Almanya başta olmak üzere diğer AB ülkeleri düzensiz kitlesel göçü kriz olarak tanımlamış ve yaşanan krizi Mülteci Krizi (Refugee Crises) olarak adlandırmıştır.

Planlı göçe neden olan itici faktörler: Ekonomik ve sosyal gelişimin neden olduğu bozulmalar ve kırılmalar ve düşük yaşam standartlarıdır.

Gerçekleştiği yere göre göçler İç Göç ve Dış Göç olmak üzere iki başlık altında toplanmaktadır.

2009 yılı göç terimleri sözlüğüne göre akın (influx) terimi “vatandaş olmayan çok sayıda kişinin bir ülkeye aniden ulaşması” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Afet terimleri sözlüğünde iltica (seeking refuge) terimi; “Irkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti ya da siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği korkusu taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen, dönmek istemeyen kişilerin bir başka devlete sığınması” olarak tanımlanmaktadır. Çeşitli nedenlerle ülkesi dışında sığınma arayışında olan kişiler hacim olarak kitlesel bir özellik taşıdığında büyük nüfus hareketleri ortaya çıkmakta ve afet ile ilgili mevzuatta kitlesel göç terimi ile benzer/yakın anlam taşıyan “iltica ve büyük nüfus hareketleri” terimi kullanılmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Türkiye’de kitlesel göç ile gelen kişilerin beslenme, barınma, sağlık vb. temel ihtiyaçları acil durum anlayışı çerçevesinde ele alınmakta ve faaliyetler AFAD Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. Doğra cevap A şıkkıdır.

Göç türleri; nedenlerine göre göçler, hedef yerine göre göçler, yasal duruma göre göçler, hacmine göre göçler ve süresine göre göçler olmak üzere beş gruba ayrılmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.