GÖÇ SOSYOLOJİSİ

Kadınlar göç süreçlerinde sayısal olarak daha fazla yer aldıkları için, ayrıca dünyada yaşanan toplumsal, siyasal, ekonomik ve kültürel dönüşümlerin de etkisiyle göç tartışmalarında daha çok gündeme gelmeye başlamıştır.

Göçün merkezi yönetimi

Toplumsal cinsiyet rollerinin ırkçı ve etnisite merkezli algılanmasının önüne geçilmesi.

iş ve iş gücünün ulus ötesi hâle getirilmesi süreciyle ve toplumsal cinsiyete dayalı iş gücü piyasalarıyla

1990’ların ortalarından itibaren

Aile içi şiddet

Temel eğitim sorunları, yabancı dil öğrenme zorunluluğu

Kadınların sağlık hizmetlerinden daha çok yararlanması ve eğitim süreçlerinde daha çok yer alması.

Cinsiyetçi ırkçılık

Göçmen kadınlar için güvenli göçün önündeki engelleri hafifletmek üzere ve cinsiyet ayrımcılığının engellenmesi amacıyla yasal düzenlemelerin revize edilmesi. Yasaların toplumsal cinsiyete duyarlı ve hak temelli olmasının sağlanması.

Ortak algı, göçmenlerin ağırlıklı olarak erkek olduğu yönündedir. Aslında, cinsiyete göre küresel tah­minler, 1960’tan beri sınır ötesi kadın göçmenlerin sayısının erkek göçmenlerle neredeyse aynı sayılara ulaştığını doğrulamaktadır. Bu durum göçmenlerin büyük çoğunluğunun erkek­lerden oluştuğu yönündeki algının gerçekçi temelleri olmadığına işaret etmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Erkekler ve kadın­ların göç süreçlerinin benzerliklerinin yanında göç büyük ölçüde toplumsal cinsiyete dayalı bir olgu olarak erkek ve kadın için farklılaşır. Toplumsal cinsiyet normları ve beklentileri, güç ilişkileri, eşit­siz haklar, kadınlarla erkeklerin göç tercihlerini ve deneyimlerini değişik biçimlerde şekillendirmekte­dir. Bu nedenle doğru seçenek E seçeneğidir.

1980’lerle birlikte göç konulu araştırma ve tartışmalarda, göç eden kadınların benzer deneyimleri, hedef ülkelerin iş gücü piyasasında kadınların işlevleri gibi konular öne çıkmaya başlamıştır. 1990’lardan itibaren kadınların konumunun göç sürecinin mağduru şeklinde ifade edilen pasif konum­dan değişimin faili olarak tanımlandıkları aktörlüğe doğru dönüşmesi söz konusu olmuştur (Şeker ve Uçan, 2016). Çünkü kadınları göç sürecinde çoğunlukla fikrine başvurulmayan ancak göçle birlikte uyum­ları beklenen pasif nesneler olarak konumlandıran yanlış yaklaşıma karşın kadınlar aslında göçle birlikte aile sisteminin yeni yaşama uyum göstermesinde de anahtar rolü oynayan etkin öznelerdir. Doğru seçenek C seçeneğidir.

Göçün kadınlaştırılması, iş ve iş gücünün ulusö­tesi hâle getirilmesi süreciyle ve toplumsal cinsiyete dayalı iş gücü piyasalarıyla bağlantılıdır. Zamanla kadın emeğine duyulan gereksinim artış göstermiş­tir. Toplumsal cinsiyete dayalı piyasa düzenlemeleri nedeniyle göçmen kadınların iş deneyimleri erkek­lerin deneyimlerinden çoğunlukla farklıdır (Piper, 2009; Castles ve Miller, 2008). Kadınlar daha çok tekrara dayanan fabrika işleri ve düşük becerili iş­ler gibi en az tercih edilen mesleklerde yoğunlaş­mışlardır. Yine de kısmen imalat sektöründeki dü­şüşün bir sonucu olarak son yıllarda beyaz-yakalı işlere doğru kısmi bir geçiş de söz konusudur. Her şeye rağmen kadınların kişisel istihdamı çoğunluk­la geleneksel bakım rolleriyle ilintilidir. Doğru seçenek C seçeneğidir.

Kadınlar sadece ailenin erkeklerini yani babala­rını veya kocalarını takip ederek göç etmemektedir. İşçi olarak kendileri de göç etmektedirler. Yurt dışında çalışmak ya da eğitim amacıyla göç eden kadın sayısında kayda değer bir artış söz konusudur. Bunun yanında kadınlar aile kurarak evlilik yoluyla göç, aile birleşimleri ya da sığınmacı olarak göç etmektedirler ve sayısal açıdan bu tür göçlerde oldukça önemli bir yere sahip olmaya de­vam etmektedirler.  Doğru seçenek D seçeneğidir.

Toplumsal cinsiyet ilişkilerinin göçün temsilleri üzerindeki etkileri: Toplumsal cinsiyet ilişkilerinin göçün toplumsal sonuçları üzerindeki Avru­pa göç tarihine ilişkin dönemselleştirmeler çarpıtıcı ve cinsiyetçi bir ön yargıyı yansıtır. 1950’lerde yoğunlaşan iş gücü göçünün kit­lesel göç döneminin 1970’lerde sona erme­sine kadar ezici bir çoğunlukla erkeklere iliş­kin olduğu sonraki dönemde ise kadınların aile birleşimi ile göçlerinin ağırlık kazandığı varsayılmıştır. Bu temsil temelde üretici erkek ve ona bağımlı kadınların anlayışını yansıtmaktadır. Aslında çok sayıda kadın, 1970 öncesi yıllarda da bağımsız göçmen­ler olarak göç etmiştir. Aile birleşimleri dö­neminde de birçok genç erkek, bakmakla yükümlü olunan aile bireyleri konumunda göç etmiştir. Cinsiyetçi beklentiler, basma­kalıp modele uymayan göçmenlerin rolleri­nin küçümsenmesine yol açmaktadır. Bu nedenle doğru seçenek C seçeneğidir.

Toplumsal cinsiyet kimlikle­rine uygun erkeklik rolleri ve davranış kalıplarını dayatan ataerkil toplumsal cinsiyet düzeni erkekle­re başkalarına şiddet gösterme, askerlik yapma; aile geçimini üstlenme, himayesi altında bulunan diğer bireyleri koruma; dezavantajları hakkında konuş­mama gibi özellikler dayatabilmektedir. Bu nedenle doğru seçenek B seçeneğidir.

Tek başına cinsiyet her zaman anlamlı bir kategori olmayacaktır. Bununla bir­likte, kadın göçmen ev işçisi, göçmen seks işçisi veya erkek yabancı inşaat işçisi gibi çok yönlü ve sosyal olarak yapılandırılmış kategorilerin önemli bir parçasıdır. Bu tür kategoriler sadece cinsiye­te göre değil, aynı zamanda yaş, sınıf, ırk, etnik köken ve cinselliğe göre de oluşturulur. Bu nedenle doğru seçenek D    seçeneğidir.

Toplumsal cinsiyet ve göç arasındaki karmaşık ve çok boyutlu ilişkileri daha iyi anlamak, özellikle kadın göçmenler için faydaları artıran ve sorunlar ile maliyetleri azaltan daha sağlıklı politikalara yol açacaktır. Bu kapsamda politika geliştiriciler tara­fından göz önünde bulundurulması gereken unsur­lar ve dolayısıyla politikaların temel boyutları şöyle ifade edilebilir:

Kültürel kodlamaların bir ürünü olan toplum­sal cinsiyete ilişkin kalıp yargılar kadın ve erkek arasında toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yol açmak­tadır. Bu nedenle doğru seçenek A seçeneğidir.