GÖÇ SOSYOLOJİSİ

Ülkenin sınırları içindeki bölge, kent, kasaba ve köy gibi yerleşim yerleri arasında gerçekleşen göç hareketleri iç göç olarak isimlendirilir

Göç Araştırmaları: Göçlerin nedenlerini, toplumsal etkilerini, dış göç ve iç göç, kırdan kente ve kentten kıra göç, akrabalarla bağlan- tılı olarak işe girme ve işe alma düzenekleri, göçmen emeği ve yerleşiklerle sosyal ilişkiler ve uyum gibi konuları kapsayan sosyolojik araştırmalardır.

Genel nüfus sayımlarında sayım günü ülkemiz sınırları içinde bulunan nüfusa de facto nüfus denilir.

Zincirleme göç: Göçmenlerin, aile üyelerinin ve arkadaşlarının göçünü teşvik edip kolaylaştırdığı, bazen bir yörede yaşayan bireylerin neredeyse hepsinin tek bir yere göç etmesi ile sonuçlanan süreçtir

Döngüsel göç: Ekonomik gerekçelerle geçici ve konjonktürel olarak iki ya da daha fazla yerleşim yeri arasında meydana gelen göçe verilen addır.

Geriye göç/Geri dönüş göçü: Göçmenlerin bazen asıl amaçlarını yerine getirmek bazen de değişen amaçları nedeniyle köken yerleşim yerlerine dönmeleridir. Bu göç çeşidi dışa göçün karşıtı ya da tersine çevrilmiş hâli değil aksine dış göçle birçok ortak noktası olan bir göç türüdür.

Demografik Dönüşüm (Geçiş): Yüksek ölümlülük ve yüksek doğurganlık düzeylerinden, düşük ölümlülük ve düşük doğurganlık düzeylerine doğru geçiştir

Nüfus Politikası: Kamunun ya da devle- tin nüfusu belirleyen davranışları etkileyen uygulamaları belirlemesi ve yürütmesidir.

Marshall Planı: İkinci Dünya Savaşı sonrasında 1947 yılında Amerika Birleşik Devletleri tarafından önerilen ve 1948-1951 arasında yürürlüğe konulan bir ekonomik yardım paketidir.

Tampon mekanizmalar (işlevler): Türk sosyolojisinde toplumsal değişmeyi açıklamak üzere yapısal-işlevselci yaklaşımı kullanmış olan Mübeccel B. Kıray’ın sosyoloji literatürüne kavramsal bir katkısıdır. Buna göre tampon mekanizmalar toplumsal değişim sürecinde eski sistemden yeni sisteme geçişi sağlayan, özellikle maddi unsurlar ile değerler arasındaki uyumsuzluğu gideren mekanizmalardır.

Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nde ilk genel nüfus sayımı 1927 yılında uygulanmıştır. Daha sonra ikinci sayım 1935’te gerçekleştirilmiş ve bu tarihten sonra 1990 yılına kadar nüfus sayımları her beş yılda bir yapılmaya devam etmiştir.

1990 yılına kadar nüfus sayımları her beş yılda bir yapılmaya devam etmiştir. 1990 yılındaki 13. genel nüfus sayımından sonra iki sayım arasındaki süre uzatılarak on yıla çıkarılmıştır.

Türkiye’de en son genel nüfus sayımı 22 Ekim 2000 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

Zincirleme göç: Göçmenlerin, aile üyelerinin ve arkadaşlarının göçünü teşvik edip kolaylaştırdığı, bazen bir yörede yaşayan bireylerin neredeyse hepsinin tek bir yere göç etmesi ile sonuçlanan süreçtir.

Türkiye’de yasal ikamet veya çalışma iznine sahip yabancı uyruklu nüfus iç göç
istatistiklerine 2018 yılından itibaren dahil edilmiştir.

Demografik Dönüşüm (Geçiş): Yüksek ölümlülük ve yüksek doğurganlık düzeylerinden, düşük ölümlülük ve düşük doğurganlık düzeylerine doğru geçiştir.

Tampon mekanizmalar (işlevler): Türk sosyolojisinde toplumsal değişmeyi açıklamak üzere yapısal-işlevselci yaklaşımı kullanmış olan Mübeccel B. Kıray’ın sosyoloji literatürüne kavramsal bir katkısıdır.

Türk sineması 1950 ve 1980 döneminde yaşanan iç göçlerin konu edindiği önemli
yapıtlar vermiştir. Bu dönemdeki iç göç olgusunun beyaz perdede anlatıldığı yapımlara örnek olarak; Suçlu (1959), Gurbet Kuşları ve Keşanlı Ali Destanı (1964), Gecekondu Peşinde (1967), Sultan (1978) filmleri verilebilir.

Toplam Doğurganlık Hızı: Bir kadının, belirli yaşa özel doğurganlık hızlarını takip edeceği varsayımı altında, doğurganlık çağı olan 15-49 yaş grubu boyunca doğurabileceği ortalama çocuk sayısıdır.

2003’teki 56. Cannes Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nü alan “Uzak” filmi günümüzde küçük yerleşim yerlerinden metropollere yeni bir yaşam kurma umuduyla göç edenlerin hikâyesini anlatmaktadır. Filmde gemilerde çalışmak umuduyla İstanbul’a gelen bir gencin
iş bulana kadar, İstanbul’da fotoğrafçılık yapmakta olan akrabasının yanında kaldığı dönem anlatılmaktadır. Şehir hayatının zorluğu içinde bireyselliği ön plana çıkmış olan ev sahibi akrabası beklenmedik bir anda karşısına çıkan bu akraba ziyaretinden memnun kalmamaktadır.