GÖÇ SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 2

1995-2000 döneminde iç göçte yer alan nüfusun üçte biri ilkokul mezunu, yüzde 8’i orta okul mezunu, altıda biri lise ve yaklaşık onda biri de yüksek okul mezunudur. Dolayısıyla dönemin Türk toplumunda eğitim görmüş olanlardan özellikle ilk okuldan mezun olmuş kişiler daha fazla göç etmiştir.

Toplumsal yapı konusunda eserleri olan Sosyo­log Bahattin Akşit (1998: 23-24) bu dönemdeki iç göç niteliğindeki nüfus hareketleri hakkında konar göçerliğin altını çizmiştir. Bu dönemde emek henüz topraktan kopmamış ve ücret karşılığı çalışma kırsal alanda yaygınlaşmamıştı.

1960’lı yılların ikinci yarısı ile 1980 arasında iç göçlerde meydana gelen önemli bir gelişme ise nüfus hareketi yönünde şehirden-şehire göçün önem kazanması olmuştur. Bu gelişmenin ardındaki en temel sebep ise iller arasındaki eşitsiz ekonomik ve sosyal kalkınma düzeyidir.

1960’lı yılların başında dönemin İmar ve İskân Bakanlığı tarafından yapılan bir araştırma “Ankara’da konut­ların yüzde 64’ünün, Adana’dakilerin yüzde 48’inin, İstanbul, İskenderun ve Erzurum’dakilerin yaklaşık yüzde 40’ının ve İzmir’dekilerin yüzde 24’ünün” ge­cekondu tipi yerleşimden oluştuğunu tespit etmiştir

Türkiye’nin demografik dönüşüm süreci, iç göçlerin büyüklüğü, hızı, yönü, nedenleri ve toplumsal etkileri dikkate alı­narak bir sınıflama yapılabilir.

Türkiye’de köyden kente göçlerin yaygın olduğu şek­lindeki görüş esasen 1970’lerden itibaren geçerliliğini kaybetmiştir.

İlçe merkezinden köye ve il merkezinden köye şehirden köye göçün, köyden il merkezine ve köyden ilçe merkezine göç ise köyden şehire göçün yönleridir. İlçe merkezinden ilçe merkezine göç şehirden şehire göçün yönlerinden biridir. Bakınız Şekil 3.1

Döngüsel göç: Ekonomik gerekçelerle geçici ve konjonktürel olarak iki ya da daha fazla yerleşim yeri arasında hareket modeli olarak tanımlanır.

Yeni göç ekonomisi kuramı göç olgusunun tıpkı klasik mikro neo yaklaşımda olduğu gibi ne tek başına bireysel ne de tıpkı klasik makro neo kuramında olduğu gibi tek başına toplumsal faktörlerle açıklanamayacağını savunmaktadır. Bu kuram bireyin bir aile yapılanması içinde olduğundan göç koşullarının veya göç kararlarının bu aile yapılanması içinde gerçekleştiğini ileri sürmektedir. Bu kurama göre göç eden birey aile içindeki bir karar sonucunda başka yerlere göç eder. böylece bireyin hem ekonomik koşulları hem de sosyo kültürel bağlam çerçevesinde göç olgusu gerçekleşir. Dolayısıyla yeni göç ekonomisi kuramı sos kültürel öğeleri dikkate almak bakımından diğer yaklaşımlardan ayrılır. doğru yanıt E dir.

İkili işgücü piyasası kuramı genel olarak mikro düzey karar verme süreçlerini önemsemez ve daha üst düzeyde yürüyen güçlere ve etkilere odaklanır. İkili işgücü piyasası kuramı uluslararası iç göçü modern sanayileşmiş ekonomilerin yapısal gereksinimlerine bağlar. İkili işgücü piyasa kuramının öncülerinden olan Piore’ye göre ise göç hareketleri, gönderen ülkenin yüksek işsizlik ya da düşük ücret gibi itici (push) faktörlerden değil, kabul eden refah ülkelerinin kaçınılmaz olarak ve kronik düşük ücretli işgücü gereksiniminden ileri gelmektedir. İleri derecede endüstrileşmiş toplum ve ekonomileri, sürekli ucuz ve esnek iş gücüne ihtiyaç duyduklarından bu göç hareketleri sürekli olarak devam edecektir. Bu açıklama doğrultusunda doğru yanıtın D seçeneği olduğu anlaşılmaktadır.

İkili iş gücü piyasası kuramı göçün asıl nedeninin ekonik gücü zayıf olan ülkelerdeki birey veya kurumların tercihleriyle değil gelişmiş ülkelerin ucuz iş gücü ihtiyacından kaynaklandığını savunmaktadır. Doğru yanıt D dir.

Verilen kuramsal yaklaşım ile kuramın temel savunusu sadece C seçeneğinde doğru olarak verilmiştir.

Dünya sistemleri göç teorisi küreselleşmeyle birlikte kapitalist yapılanmaların göçün asıl nedeni olduğunu ileri sürmektedir. diğer bir deyişle kapitalist dünyada ülkeler birbirlerine dorudan veya doaylı olarak ihtiyaç duymaktadırlar ve bu bağlamda kimi ülkeler gööç talep ederken bazıları da göç vermeyi talep etmektedir. Bu durum iki ülkenin mecburen yapmak durumunda kaldıkları bir işbirliğini ve ülkeler arasındaki insan hareketliliğini ortaya çıkarmaktadır. D seçeneğin verildiği gibi bireysel gelişme arzuları bu bağlamda göçü açıklamada çok yetersiz kalacaktır. örnek üzerinden baktığımızda kendi ülkesinde yeteri kadar uygun ve istediği bir eğitimi alan bir kişi başka ülkelere gitme arzusu dahi duyamayabilecektir. Bu nedenlerle doğru yanıt D dir.

Göçmen ağları kuramına göç edilecek ülkede var olan arkadaşlık, aile, akrabalık ve yakın sosyal ilişkilerin göç hareketlerinin başlatılmasında ve sürdürülmesinde etkili olduğunu ileri sürmektedir. Bu kurama göre, sosyal ilişkiler ağı, bireyin göç etmesini kolaylaştıran bir etken olarak, ona zaman, enerji ve ekonomi açısından bazı avantajlar sağlayarak göç hareketlerini hızlandırmakta ve belli bir yöne doğru olmasını güçlendirmektedir. Doğru yanıt B seçeneğinde verilmektedir.

İç göçler, göç edilen yön dikkate alınarak kırdan
kıra, kırdan kente, kentten kente ya da kentten kıra
şeklinde dört farklı şekilde sınıflandırılır.

Verdiği göç: Belirli bir ilden diğer illere giden
göçün büyüklüğüdür.

Zincirleme göç: Göçmenlerin, aile üyelerinin ve arkadaşlarının göçünü teşvik edip kolaylaştırdığı, bazen bir yörede yaşayan bireylerin neredeyse hepsinin tek bir yere göç etmesi ile
sonuçlanan süreçtir.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS),
29 Nisan 2006 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu ile başlatılmıştır. Türkiye, resmî nüfus ve demografi istatistiklerini 2008 yılından beri
bu sistemi kullanarak üretmekte ve kullanıcılarla
paylaşmaktadır.

B

Örneklem çerçevesini hanehalklarının oluşturduğu, veri toplama aracı olarak anketlerin kullanıldığı, çok aşamalı ve tabakalı örnekleme yöntemlerinin kullanıldığı araştırmalardır.