GİRİŞİMCİLİK

İnovasyon, bir düşünce biçimi, bir sonuç, tüketicilere fayda girişimciye kâr sağlayan insanların ihtiyaçlarını gideren, sorunlarını çözen, merak ve sezgiyle başlayan, hayallerle devam eden sonunda ürün, hizmet ve toplumsal faydaya dönüşen içinde keşif, icat ve AR-GE’yi barındıran yaratıcılık ve yenilik süreçleriyle oluşan bir kavramdır.

Girişimcilik açısından baktığımızda sadece yaratıcılığın hatta yeniliğin de yetmediğini, mutlaka inovasyonun da gerekli olduğunu görmekteyiz.

Hemen belirtmek gerekir ki hem iç girişimcilikte hem de ekonomik girişimcilikte (başlangıç girişimciliğinde) her yaratıcılık ve yenilik çabaları inovasyonla sonuçlanmamaktadır. Mikro ve makro düzeyde hem ekonomik anlamda hem de firma bazında en değerli olan, inovasyonla sonuçlanan araştırmalar ve AR-GE çalışmalarıdır. AR-GE departmanının aldığı patent sayısı inovasyon için yeterli gösterge sayılmamaktadır. Esas olan inovasyona dönüşmüş patentler daha değerlidir. 

İnovasyondan önce gelen buluşlar tek başına inovasyon değildir. İnovasyon haline gelebilmesi için ticari hale gelmesi gerekmektedir.

Ekonomik piramidin altındakiler şimdiye kadar inovasyon için hedef kitle olarak görülmezken şimdi bunlar için de inovasyonlar yapılmaktadır. Eskiden satınalma güçleri yeterli değil diye görmezden gelinen bu sınıf bugün inovasyonların yakın ve en büyük hedefi haline gelmiştir. Çünkü bu sınıf çok kalabalıktır. Buna en iyi örnek Hindistan’da alt grupların satın alabilmesi için üretilen TataNano otomobil gösterilebilir. Sadece otomobilde değil sağlık teknolojisinde ve hizmetlerinde ev eşyalarında da benzer uygulamalar artmaya başlamıştır.

Rakipleri yenmek: İnovasyonda da rekabet vardır. Aynı ve benzer fikirler üzerinde aynı anda birden fazla deneme yapılıyor olabilir. Önemli olan herkesten önce piyasaya çıkabilmek. Diğer taraftan denemeleri bırakılmış yarım kalan fikirler olabilir. Bir başkası fikri, kaldığı yerden alarak yeni denemeler yapabilir. Burada sabır ve tutkuyu birleştirmek ve pes etmemek gerekir. Yarışa aynı anda aynı yerden başlayanların bir kısmı yarışı terkede - bilir. Denemeye devam edenler galip gelebilirler. Bu durum inovasyon için kolay bir durum değildir.

Girişimcilikte ve inovasyonda ortak olan şey insandır.

İnovasyon ve AR-GE aynı şeydir. İnovasyon AR-GE’den daha fazla şeydir. AR-GE inovasyonun bir parçası olabilir. İnovasyon ile AR-GE aynı şey değildir. AR-GE’de yaratıcılık ve yenilik yapılır ama AR-GE’nin bulduğu her yenilik inovasyona çevrilemez. Her inovasyonda mutlaka AR-GE yoktur. İnovasyon bir fikrin ticari hale gelebilecek bir ürüne, hizmete, organizasyona, pazarlamaya, sürece ya da toplumsal faydaya dönüşmesidir. AR-GE’de bir fikrin sadece ürüne çevrilmesi vardır. Hizmet AR-GE’sinden, organizasyon, pazarlama ve süreç AR-GE’sinden pek söz edilmez. Ama bunların inovasyonlarından söz edilir. Süreç inovasyonu, pazarlama inovasyonu, hizmet inovasyonu, iş modeli inovasyonu gibi. Ancak AR-GE’nin inovasyona katkısı vardır. İnovasyon işletmedeki herkesi kapsar herkesi dahil eder AR-GE sadece bu departmandakileri ilgilendirir. İnovasyon işletmedeki tüm fonksiyonları kapsar. AR-GE zaten kendisi bir fonksiyondur. Diğerlerinden kendisini soyutlar. AR-GE sadece teknolojik yenilikler içindir. İnovasyon işletmenin tüm yenilikleri içindir. AR-GE sadece o birimdekilerin yaratıcı fikirleriyle beslenir. İnovasyon tüm çalışanların fikirlerine hatta işletme dışındakilere de açıktır (Açık inovasyon). AR-GE faaliyetleri girişimcilikle inovasyona yani ekonomik ve toplumsal faydaya dönüştürülür. Bir işletmenin AR-GE’si çok sayıda patent alabilir ama bunlar pazarlanabilir ürüne çevrilemiyorsa inovasyonda başarılı olduğu söylenemez.

Yaratıcılık süreçleri ile inovasyon süreçleri birbirine benzer. Yaratıcılık süreçlerinde inovasyon için gerekli olan fikrin ortaya çıkışı esastır. İnovasyon süreçlerinde fikrin piyasaya çıkabilecek bir ürüne hizmete dönüşebilmesi istenir. İnovasyon süreci bu haliyle girişimcilik süreci olarak da görülebilir. Literatürde ve uygulamada benzer ya da farklı süreçler görülebilir. Kimi zaman süreçler ayrıntılıdır. Bazen birleştirilmiştir. Her süreç, fikri inovasyona yaklaştırır. Fikirler süreçlerin tamamından geçerek inovasyonu oluştururlar. Ayrıca farklı inovasyonlar için farklı süreçler izlenebilir. Yaratıcılıkta risk pek yoktur. Ama inovasyonda risk vardır. Risklerini hesap edebilenler yeni inovasyonun getirisiyle götürüsünün tahminini iyi yapanlar, riskten kaçmak yerine riski kontrol edebilenler inovasyon süreçlerine devam ederler ve sonuç alırlar. Pek çok kişi ve kurum daha inovasyonun ilk sürecinde bırakabilir. Ancak şu bir gerçek ki yaratıcılık süreçleri inovasyon için de geçerlidir. Çünkü yaratıcılık olmadan inovasyon olmaz. Yaratıcılık süreçleri inovasyonun ilk adımlarıdır. Yaratıcılık, inovasyon için bir enerji, bir güçtür. Süreçlerin yakıtıdır. Her yaratıcılık inovasyonla sonuçlanmaz ama her inovasyonda yaratıcılık vardır. İnovasyon fikirleri uygulamaya sokuyor. Yaratıcılık fikir üretiyor

İnovasyonda ilk süreç fikir aramak, bulmaktır. Girişimcilikte ve inovasyonda yaratıcılığın kullanıldığı aşamadır. Bu süreçte bol bol fikir bulunur. Çünkü en iyi fikir en çok fikirden çıkar. Bu fikirler henüz işlenmemiş ham fikirlerdir. Bir fikir başka bir fikri tetikleyebilir. Önemli olan fikirlere dokunmadan, eleştirmeden çıktıkları gibi korunması esastır.

Ülkemizde de örneklerini görmeye başladığımız açık inovasyon platformaları dijital ortamlarda fikir üretimini arttırmaktadır. Bunun yanı sıra işletmeler de paydaşlarını dinleyerek birlikte değer yaratabilecekleri, fikir üretebilecekleri çeşitli websiteleri kurmaktadırlar. Ayrıca firmalar çalışanlarını bu konuda cesaretlendirmekte, kötü fikir üretme korkusu, kötü görünme fikrinden dolayı alaya alınma, işini kaybetme korkuları konusunda çeşitli garantiler vermektedirler. Çalışanlar fikirler işe yaramasa da cezalandırılmayacaklarını bildikleri için fikirlerini saklamamakta ortaya atmaktadır. Bugün işletmeler için fikirler sermayeden daha önemli hale gelmiştir.

Fikir eski de olabilir. Yeni yaratılmış fikir inovasyon için iyidir, eski fikirler inovasyon için kötüdür, diye bir şey yoktur.

Fikirleri başka sektörlerden alanlardan alarak kendi sektörümüze uygulayabiliriz. Buna çapraz polenleme ya da çapraz tohumlama denir.

Firmalar çalışanlarını bu konuda cesaretlendirmekte, kötü fikir üretme korkusu, kötü görünme fikrinden dolayı alaya alınma, işini kaybetme korkuları konusunda çeşitli garantiler vermektedirler. Çalışanlar fikirler işe yaramasa da cezalandırılmayacaklarını bildikleri için fikirlerini saklamamakta ortaya atmaktadır. Richard Farson’a göre “büyük liderler başarısızlığı tadanlar arasından çıkar”

İnovasyon yönetimi kültürünü belirli ilkelerle açıklamak daha doğrudur.

• İnovasyonun yönetimi için heyecan verici bir vizyon belirlemek gerekir. İşletme çalışanlarının tutkularını ve heyecanlarını harekete geçirebilmek ve bunu sürekli canlı tutmak için inovasyon sonucunda ileride ortaya çıkabilecek büyük resmi açıklamak bakımından önemlidir. Çalışanların aynı yöne bakmaları ve aynı hedefe kilitlenmeleri için gereklidir. Demek ki inovasyon yönetimi için yüksek bir motivasyon gereklidir. Bu da heyecan verici vizyonla sağlanmalıdır.

• İnovasyon yönetiminde arkadan gelen liderlik daha yararlıdır. Öncü ya da liderlerin önde olması, peşinden kitleleri sürüklemesi şeklindeki liderlikte yaratıcı olan liderdir. Oysa arkadan giden, çalışanları özgür bırakan, hedefleri gösterip nasıl yakalanacağı konusundaki kararlarında onları serbest bırakan liderlik uygulamasında yaratıcılık daha çok kendini gösterir. Ancak lider hedeflerle sık sık oynamamalıdır.

• İnovasyon yönetiminde örgütleme kapsayıcı olmalıdır. İnovasyonu sadece AR-GE çalışmalarıyla sınırlı tutmamak gerekir. Organizasyonun tamamını katmalıdır. Hatta açık inovasyonda örgüt dışına tüm paydaşlara yayılmalıdır. Diğer taraftan işletmede inovasyon merkezi kurarak içine de sınırlı sayıda çalışanları katarak oluşturulan örgütlemeler pek başarılı olmamaktadır. Çünkü bu merkezde bulunmayanlar kendilerini inovasyondan dışlanmış olarak görmektedirler. İşletmede inovasyonun da merkezdeki kişilerin tekelinde olduğunu zannetmekte oldukları için var olan inovasyon, motivasyon azalmaktadır. Oysa kapıdaki güvenlik görevlisinden tepe yönetime kadar herkes inovasyonun bir parçası olmalıdır. Çalışanların tamamı birlikte aynı heyecanı taşımalıdırlar.

• İnovasyon yönetiminde örgütleme hiyerarşik olmamalıdır. Tepe yönetiminin alttaki çalışanlara emirler yağdırdığı hiyerarşik yapıda inovasyon çabaları başarılı sonuç vermez. Hiyerarşik ve bürokratik yapılar inovasyonun en büyük düşmanlarıdır.

• İnovasyon yönetiminde fonksiyonlar arasında yüksek duvarlar örülmemesi gerekir. Çalışanların birbiriyle etkileştikleri, fonksiyonların birbirlerinden etkilendikleri yatay ilişkilerin ve işbirliklerini artırıldığı bir organizasyon yapısı oluşturmak gerekir. İnovasyonda aynı fonksiyondaki çalışanların birbirleriyle ilişkilerinden, çok farklı fonksiyonlarda çalışanların birbirleriyle ilişkileri daha önemlidir. Bu durum örgütlerde farklılığı yaratır. Farklılıklardan zenginlikler çıkarır.

• İnsanı merkeze yerleştiren organizasyon yapıları oluşturmak inovasyonun iyi yönetilmesini sağlar. Bilindiği gibi inovasyonda yaratıcılık gerekir. Yaratıcılıkta insan tarafından yapılmaktadır. İnovasyonu yönetenler insanın organizasyon için değerli olduğunu bilmeliler ve insanın kendisinin bunu bilmesini sağlamalılar.

• İnovasyonu destekleyen, kolaylaştıran yöneticiler örgütte ortak dilin kullanılmasını, karşılıklı güven ve eşitlik kültürünü oluşturmaları gerekmektedir. Bu durum çalışanların birbirleriyle ilişkileri ve iletişimi, çalışanların yönetimle ilişki ve iletişimleri inovasyonun artmasına yönelik başarısını yükseltecektir.

• İnovasyon yönetiminde başarı için işletmede bilgi, fikir ve gücün paylaşımı için uygun ortamlar oluşturulmalıdır.

• Örgütün ve çalışanların ilişkilerini ve iletişimini artıran ağlar artırılmalıdır. Bu ağlar dışardan içeriye, içerden dışarıya açık olmalıdır.

• İnovasyon yönetiminde örgüt yaşam boyu eğitim almalıdır. Yeni sürekli öğrenen örgüt olmalıdır.

• İnovasyon yönetiminde içerdeki ve dışarıdakilerin fikirlerini sisteme sokacak, fikirlerin yok olmadan ve gelişip serpilmesi için çeşitli platformlar oluşturulmalıdır. Bunun en kolay nasıl olması gerektiği konusunda simülasyon ve senaryo tekniklerinden yararlanılarak tasarımlar yapılmalıdır.

• İnovasyon için fikir yaratanlara fikirlerin akıbetleri konusunda hızlı bilgi vermek gerekmektedir. Çünkü cevap verilmemesi ya da geç cevap verilmesi, fikirlere ve fikir yaratanlara önem verilmesi algısı yaratmakta ve çalışanların inovasyon heyecanlarını azaltmaktadır. Yine duyurma ve ödül yapılmadığında da aynı duygu yaşanmaktadır.

• İnovasyon yönetiminde farklı inovasyonlar için farklı süreçler tasarlanmaktadır. Tek bir süreç şablonu tüm inovasyonlarda başarılı olmamaktadır.

• İnovasyon yönetiminde oluşturulan fikir platformlarında toplanan fikirler aynı örgüt için fikir üretenlere açık olmalıdır. Çünkü yaratılan fikirler başka fikirlerin de yaratılmasını tetikleyebilmektedirler. Bu durum daha yaratıcı fikirlerin çıkmasını sağlayabilecektir.

• İnovasyon yönetiminde, inovasyonla yaratılan firma ve müşteri değeri açık ve net bir şekilde ifade edilmelidir.

• İnovasyon yönetiminde inovasyon dirençleri iyi yönetilmelidir.

• İnovasyon yönetiminde örgüt kültürüne inovasyonu yerleştirmek ve inovasyonu ve yönetimini sürekli hale getirmek gerekmektedir.

• İnovasyon yönetiminde inovasyonu örgütün tüm hücrelerine yerleştirmek gerekmektedir.

• İnovasyon yönetiminde inovasyon sık sık ölçülmelidir. Çünkü ölçmediğiniz inovasyonu yönetemezsiniz.