GİRİŞİMCİLİK VE İŞ KURMA

Franchising, belli bir ürüne, hizmete ya da sürece sahip bir işletmenin (franchisor), bir başka işletmeye (franchisee) belli bir süre için gerekli ödemeleri yapması ve ilgili koşulları sağlaması şartıyla sözkonusu ürün, hizmet ya da süreci kullanma iznini verdiği bir anlaşmadır.

Büyüme risklerinin azaltılması franchisor açısından franchising’in yararlarından biridir. Diğer seçenekler franchisee açısından franchising’in yararları içerindedir.

Verimlilik arayışı ve faaliyetlere ilişkin belirlenen standartlar, özellikle franchisee’ler tarafında bir takım kısıtlamaların var olduğu anlamına gelmektedir. İşletme içerisinde hangi ürünlerin satılabileceği ya da satılamayacağı, üretim sistemleri, mağaza ya da restoran tasarımı gibi konularda girişimcinin genel yapıya müdahale şansı neredeyse yok denecek kadar azdır.

Franchisor’ın genel merkezinde verimlilik açık bir şekilde önceliğe sahiptir. Verimlilik arayışı ve faaliyetlere ilişkin belirlenen standartlar, özellikle franchisee’ler tarafında bir takım kısıtlamaların var olduğu anlamına gelmektedir. İşletme içerisinde hangi ürünlerin satılabileceği ya da satılamayacağı, üretim sistemleri, mağaza ya da restoran tasarımı gibi konularda girişimcinin genel yapıya müdahale şansı neredeyse yok denecek kadar azdır.

Franchisor markanın tv reklam giderleri franchising anlaşmasına konu olabilecek maliyetlerden birisi değildir?

Franchising sistemi ile iş kurmak, tamamen yeni bir iş kurmaktan daha düşük bir riske sahiptir. Sektörün önde gelen kurumlarından biri olan International Franchise Association (IFA)’nın yapmış olduğu çalışmalara göre, ABD içerisinde gerçekleştirilen franchise yatırımlarının %97’si beş yılın sonunda yaşamlarına devam etmektedirler. Bu oran geçmiş yıllarda aynı amaçla hesaplanan diğer kurumların oranları ile paralellik göstermektedir. Bu sonuçlar net ve açık bir şekilde göstermektedir ki, franchising sisteminin riski son derece düşüktür.

Sözkonusu üçüncü parti bilgi kaynaklarının dışında franchisor’ın kendisi de bilgi kaynağıdır. Ancak franchisor’dan alınan görüşler dikkatle incelenmelidir. Çünkü franchisor kendi iş alanı ile ilgili yanıltıcı bilgiler verebilir. Sonuç olarak franchisor kendisine iş ortakları aramaktadır ve bu amaçla yürütmekte olduğu işi olduğundna cazip gösterme eğiliminde olabilir.

Halen faaliyet gösteren bir işletme, girşimciye geçiş sürecinde destek verebilecek tecrübeli çalışanlara sahiptir. Bu sayede girişimci, sektörü tanımaya çalışırken ve iş kolundaki tecrübesini arttırmaya çalışırken, çalışanlar da işletmenin faaliyetlerini sürdürmesine yardımcı olacaklardır. Ayrıca işletmenin halen iş yapmaya devam ettiği tedarikçiler de vardır. Girişimci diğer tedarikçilerin sunmuş olduğu ürün ve hizmetleri incelerken, mevcut tedarikçilerden gerekli hammadde, malzeme ve hizmetlerin satın alınmasına devam edilebilir.

Mevcut işletmenin satın alınmasının riskleri şunlardır:

Mevcut işletmenin satın alınmasının riskleri şunlardır:

18.yüzyıldan başlamak üzere çok sayıda ekonomist ve yönetim düşünürü girişimcilik ile ilgili farklı tanımlamalar yapmışlardır. Girişimciliğin, ekonomik kalkınma sürecinde yeni değer yaratması boyutunu ise ilk defa vurgulayan kişi, bir ekonomist olan Joseph A.Schumpeter’dir. Schumpeter’in yapmış olduğu tanımlamada, girişimcilik sürecinde teknolojik buluşların ve özellikle yenilik konusunun yeri ağırlıklı bir şekilde vurgulanmıştır.

Franchising ile Elde Edilebilecek Faydalar

1 Mevcut bir pazara ve belli bir imaja sahip ürünler ve hizmetler
2 Patentli bir formül ya da tasarım
3 Ticari isimler ve ticari markalar
4 Finansal getirilerin denetimi için finansal yönetim sistemi
5 Alanında uzman kişilerden alınacak yönetim desteği
6 Reklam ve satın alma faaliyetlerinde ölçek ekonomilerinden yararlanma
7 Genel merkez tarafından sunulan faydalar
8 Test edilmiş bir iş mode

Franchising, belli bir ürüne, hizmete ya da sürece sahip bir işletmenin (franchisor), bir başka işletmeye (franchisee) belli bir süre için gerekli ödemeleri yapması ve ilgili koşulları sağlaması şartıyla sözkonusu ürün, hizmet ya da süreci kullanma iznini verdiği bir anlaşmadır. Anlaşma dahilinde, franchising veren işletme (franchisor), alan işletmeye (franchisee) belli bir coğrafi bölge dahilinde kendisini kanıtlamış olan bir iş sistemini kullanma izni vermektedir.

Franchising sürecinin hem franchisee hem de franchisor için önemli getirileri bulunmaktadır. Franchisee için en önemli getirilerinden biri de girişimcinin franchise alarak üstlendiği risk düzeyinin sıfırdan iş kurma sürecine göre daha düşük olmasıdır. Girişimcilerin yeni iş kurma süreçlerinde karşılaştıkları bazı sıkıntılar bulunmaktadır. Ürünlerin ve hizmetlerin pazardaki kabul edilebilirlik düzeyleri, yönetim uzmanlığı, sermaye ihtiyaçlarının karşılanması, pazara ilişkin bilgi birikimi, operasyonel ve yapısal denetim gibi konular girişimcilerin bilgi düzeylerini zorlamaktadır. Bütün bu sayılan konulara ilişkin olarak girişimcinin bilgi birikimi genellikle çok yeterli olmayabilmektedir. Sonuç olarak saydığımız alanlar girişimci için ciddi riskler oluşturmakta ve hatta çoğu zaman da girişimci çabaların başarısızlık ile sonuçlanmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte franchising anlaşmasına girilmesi ile sözkonusu risklerin azaltılması mümkün olabilecektir.

Franchisee, franchising anlaşması ile pazarda bilinen bir marka, ürün ya da hizmet ile çalışma fırsatı bulacaktır. McDonald’s örneği üzerinden düşünülecek olursa, McDonald’s ile franchising anlaşmasına giren bir girişimci McDonald’s ismini kullanma hakkına sahip olacaktır. Girişimci bu noktada bilinen bir marka ile çalışmanın getirilerine sahip olacaktır. Bu sayede girişimci marka imajını ve güvenini oluşturmak için finansal kaynak ayırmak zorunda kalmayacaktır. Franchisor’ın uzun süredir pazarda var olması nedeniyle zaten güçlü bir imaja sahip olduğu söylenebilir. İşletme zaman içerisinde sözkonusu imajı ve güveni oluşturmak için zaten büyük miktarlarda maliyetlere katlanmıştır. Franchisee’de sözkonusu yatırımların getirilerinden yararlanma fırsatına sahip olacaktır. Girişimci, McDonald’s ile aynı alanda faaliyet göstermek üzere kendi markası ile bir işletme kursaydı, potansiyel müşterilerin işletmeyi tanıma olanağı olmayacağı gibi, girişimci istenilen düzeyde bir güven yaratmak üzere önemli ölçüde çaba ve kaynak sarfetmek zorunda kalabilecektir.

Girişimcilerin en fazla sıkıntı çektikleri kaynakların başında da finansal kaynaklar gelmektedir.

Franchisor tarafından bakıldığında, franchising sayesinde franchisor faaliyetlerini hızla büyütme fırsatı bulabilmektedir. Bu süreç içerisindeki sermaye gereksinimi de normalden daha az olacaktır. Satın alma ve birleşmeler ya da dış kaynaklı finansman yoluyla büyüme gibi farklı büyüme modelleri gözönünde bulundurulduğunda franchising sahip olduğu daha düşük risk düzeyi ile ön plana çıkmaktadır. Franchisor, bu yöntem sayesinde ulusal ve hatta uluslararası ölçekte büyüme şansına sahip olabilmektedir. Buna ek olarak franchisor, büyümeyi tercih ettiği coğrafi bölgeleri de seçme şansına sahiptir.

Franchise’ın değeri, işletmenin geçmiş başarılarına ve franchisee’ye sunduğu olanaklara göre değişmektedir. Franchise ödemelerinin düşük tutulması sayesinde, girişim, potansiyel franchisee’lere cazip gelebilmekte ve franchisor’ın büyüme süreci hızlandırılabilmektedir. Franchise sisteminde franchisor daha az sayıda personel ile çalışabilmektedir. Genel merkezde ve bölge ofislerinde istihdam edilen sınırlı sayıda personel franchisee’lere destek vermektedirler. Bu sayede franchisor’ın çalışan maliyetleri ve insan kaynakları problemleri de asgari düzeye çekilmiş olacaktır.

Franchise Giriş Ödemesi; Bu ödemenin içerisinde bazı temel hizmetler dahil edilmiştir. Personelin eğitimi, lisanslar, faaliyet el kitapları, eğitim malzemeleri, kuruluş yeri seçimi ve hazırlığı ile ilgili destek hizmetleri gibi hizmetler bu ödemeye dahil edilebilmektedir. Kimi durumlarda ise bu sayılan hizmetlerin çok azı franchisee’ye sunulmaktadır.

Sektördeki işletmelerin riskleri yerine Önceki Sahip ya da Sahiplerin Tecrübeleri 

Önceki sahip ya da sahipler satıştan sonra kendilerini çok fazla göstermeseler de, işletmede düzgün bir kayıt sistemi var ise, girişimci, iş ve pazarlarla ilgili tecrübesini arttıracak işletme kayıtlarına erişebilir. Ayrıca girişimci, mevcut kayıtları inceleyerek, önceki sahiplerin almış oldukları kararların sonuçlarını da görebilir. Bu sayede önceden yapılmış hatalardan ders alır ve daha doğru kararlar verebilir. Pekçok durumda da işletmenin eski sahibi, girişimci ya da yeni sahip ile geçiş sürecinde birlikte zaman  geçirir. Amaç, girişimciye mevcut politikaları ve neden bu politikaların belirlendiğini açıklamaktır. Ayrıca işletme içerisinde yazılı olmayan kuralların yani normların anlaşılmasında da önceki sahibin desteği son derece önemlidir

İngiltere’deki veriler incelendiğinde 90’lı yılların başlarında ülkede franchising veren işletme sayısı yaklaşık 400 iken, sözkonusu işletmelerin sayısı 90’lı yılların sonlarında %40 oranında bir artış ile yaklaşık 570 işletmeye yaklaşmıştır. Doğru yanıt A'dır.