Geleneksel Finans Kaynakları

Finansal yapı, kısa vadeli borçlar, uzun vadeli borçlar ve özkaynaklardan oluşmaktadır. İşletmenin sermaye yapısı ise, işletmenin kullandığı uzun vadeli fonları ifade etmektedir. Dolayısıyla, sermaye yapısı uzun vadeli borçlarla özkaynakları kapsamaktadır.

Finansal yapı tasarlanırken şu soruların yanıtlanması gerekmektedir:

• İşletmenin finansal kaynaklarının vade bileşimi nasıl olmalıdır? Diğer bir deyişle toplam finansman kaynaklarının ne kadarı kısa vadeli ne kadarı uzun vadeli olmalıdır?
• İşletmenin finansman kaynaklarının ne kadarı yabancı kaynaklardan, ne kadarı öz kaynaklardan oluşmalıdır?

İşletme yöneticileri, yatırım projelerinin kârlı olup olmadığını ekonomik olarak değerlerken sermaye maliyetine göre hesaplama yaparlar.

İşletmenin finansal yapısı, işletmenin hisse senedi fiyatını maksimize edecek şekilde, diğer bir deyişle, işletmenin sermaye maliyetini minimize edecek şekilde oluşturulmalıdır.

Hissedarlar, sermaye sağladıkları işletmenin düşük maliyetle borçlanarak yüksek faaliyet kârı yaratmasını ve bu sayede kendilerine yüksek kâr payı kazancı ve sermaye kazancı getirmesini beklerler. Bu doğrultuda işletmelerin borçla finansmana başvurması, finansal riskin artmasına ve finansal kaldıracın ortaya çıkmasına yol açar.

Finansal kaldıraç, işletmenin varlıklarının bir kısmının hissedarların getirilerinin arttırılması amacıyla sabit maliyetli finansal kaynaklarla finanse edilmesidir.

Finansal kaldıraç, finansal riski beraberinde getirmektedir. Faaliyet karındaki düşüşler, hisse senedi başına düşen kârda daha büyük bir düşüşe yol açacaktır. İşletmenin gereğinden az borçlanması, borcun kaldıraç etkisinden faydalanma fırsatının kaçırılmasına neden olabilir. Bu durumda, işletmenin hisse senedi olması gereken fiyatın altında kalabilir.

İşletmeler dönen varlıklarını ve duran varlıklarını kısa vadeli yabancı kaynaklar, orta veya uzun vadeli yabancı kaynaklarla veya özkaynaklarla finanse etmektedir.

Özkaynaklarla finansman, gerek dönem karlarının tamamının veya bir kısmının ortaklara yani hissedarlara kâr payı olarak dağıtılmayıp bünyede bırakılması ve özkaynaklara eklenmesi yoluyla, yani otofinansman yoluyla veya halka açılarak yeni sermaye girişi elde edilmesi yoluyla sağlanabilir.

Yabancı kaynak finansmanı, vadelerinde geri ödenmek üzere ödünç alınan fonlardan oluşmaktadır. Yabancı kaynak finansmanı genellikle aşağıdaki unsurları içermektedir:

• Vade
• Anapara geri ödemesi
• Faiz ödemeleri
• Kaldıraç etkisi
• Vergi avantajı
• İşletmenin kârından ve iflas durumunda işletmenin varlıklarından öncelikli hak talebi

Kısa vadeli yabancı kaynaklar, vadesi 1 yıl veya 1 yıldan daha kısa olan fonları kapsamaktadır. Başlıca kısa vadeli finansal kaynaklar şunlardır:

• Ticari krediler
• Kısa vadeli banka kredileri
• Finansman bonosu
• Faktoring

İşletmelerin ticari kredilerinin hacmi satıcıları ile olan ticari ilişkilerine, satıcıların uyguladığı satış koşullarına, işletmenin kredibilitesine ve ticari kredinin görece maliyetine göre değişmektedir.

Banka kredileri üç temel nedenden ötürü küçük ve riskli işletmeler için daha cazip sözleşme şartları sunabilmektedir. Bunlar:

• Bankaların tarama ve izleme işlevi
• Tasfiye kolaylığı
• İşletmenin itibarının onaylanması

İşletmelerin kredili satışlarından doğan veya doğacak alacaklarının bir aracı kuruma (faktoring şirketi) devredilmesi ve bunun karşılığında alacakların vadesinden önce finansman sağlanması ve tahsilat hizmetlerinin alınmasıdır.

Orta ve uzun vadeli finansal kaynaklar şunlardır:

• Orta ve Uzun Vadeli Banka Kredileri
• Yatırım Malları Kredileri
• Leasing
• Tahvil

Leasing (finansal kiralama), bir yatırım malının mülkiyeti finansman sağlayacak leasing şirketinde kalacak şekilde belirlenen kiralar karşılığında kullanım hakkının kiracıya verilmesini ve sözleşmede belirtilen sözleşme süresi sonunda mülkiyetinin kiracıya sembolik bir değer karşılığında geçmesini sağlayan bir finansman yöntemidir.

Melek yatırımcılar, kişisel varlıklarını ve/veya tecrübe ve birikimlerini başlangıç veya büyüme aşamasındaki şirketlere aktaran gerçek kişilerdir. Girişim Sermayesi şirketleri için cazip olmayan küçük yatırımlar melek yatırımcılar tarafından finanse edilmektedir.

Halka arzın pazarlama açısından hedefleri şunlar olabilir:

• Yeni pazarlara girmek
• Markalaşmak
• İşgücü piyasaları

İhraççı işletmelere sağladığı faydaların yanı sıra halka arzlar ülke ekonomisi için de aşağıdakiler gibi çeşitli faydalar yaratmaktadır:

• Sermaye piyasalarının gelişmesi
• Yeni kurulan işletmelere sermaye aktarımı sayesinde yeni teknoloji kullanımının teşvik edilmesi
• Tasarrufların sermaye piyasalarına kanalize edilmesi sayesinde ekonomik büyümenin hızlanması

Şirketlerin hisse senetlerinin, halka arz çalışmalarının tamamlanarak borsada işlem görmeye başlamasından sonra yerine getirilmesi gereken yükümlülükler aşağıdaki gibidir:

• Bağımsız Denetim Yükümlülüğü
• Kamuoyunu Aydınlatma Yükümlülüğü
• Kurumsal Yönetim Yükümlülüğü