GIDA MEVZUATI VE KALİTE YÖNETİMİ

Doğal kaynak, doğal maden, içme, tıbbî sular ile işlenmiş içme, işlenmiş kaynak ve işlenmiş maden suyu üretimi, uygun şekilde ambalajlanması ve satış esasları Sağlık Bakanlığı’nca belirlenir. Kendi doğasında bulunmayan herhangi bir katkı maddesi ilave edilen doğal kaynak, doğal maden, içme ile işlenmiş içme, işlenmiş kaynak, işlenmiş madensuyu ve yapay sodaların üretimi, uygun şekilde ambalajlanması ve satış esasları Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca belirlenir. Doğru cevap E’dir.

Yönetmeliklerin birinci bölümünde genel olarak; amaç, kapsam, yasal dayanak ve tanımlar bölümü yer almaktadır. Yönetmeliklerin izleyen bölümlerinde ise, kapsam dahilindeki usul ve esaslar ile ilgili açıklamalar, hükümler, kriterler vb. maddeler halinde yer almaktadır. Doğru cevap E’dir.

Türk Gıda Kodeksi kapsamındaki tebliğ taslakları; ilgili diğer bakanlık, üniversite, özel sektör ve diğer kuruluşlardan uzmanların katıldığı ihtisas alt komisyonları tarafından hazırlanmakta, ilgili kuruluşların görüşü alınarak olgunlaştırılmakta ve Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu (UGGK) onayından sonra Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca yayımlanmakta ve uygulanmaktadır. Doğru cevap D’dir.

İthalatta ithal edilen ülke kuralları için analiz raporu ve gıda güvenliği sertifikası istenir. Ülkeye giriş için ise Türk Gıda Kodeksi’ne uygunluğuna ilişkin analiz raporu talep edilir. Analiz raporu uygunsa kontrol belgesi verilir. İthal edilen gıdanın etiketinde bu belgenin tarih ve sayısı belirtilmek zorundadır. Doğru cevap A’dır.

Gıda kontrol ve gıda denetim iş ve işlemlerini yerine getirmek üzere, en az 4 yıllık lisans eğitimi almış ziraat, gıda, kimya, su ürünleri mühendisleri, veteriner hekimler, kimyagerler, biyologlar ile gıda bilimi konusunda en az yüksek lisans yapmış diğer meslek gruplarından resmi kontrolleri yapan yetkili makam tarafından, uzmanlık alanlarında kendi görevlerini yeterince yapmak ve resmi kontrollerin aynı şekilde yürütülmesini sağlamak üzere Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca eğitim verilerek yetkilendirilmiş kişidir. Doğru cevap C’dir.

Doğal kaynak, doğal maden, içme, tıbbî sular ile işlenmiş içme, işlenmiş
kaynak ve işlenmiş maden suyu üretimi, uygun şekilde ambalajlanması ve
satış esasları Sağlık Bakanlığı’nca belirlenir.

Kendi doğasında bulunmayan herhangi bir katkı maddesi ilave edilen doğal
kaynak, doğal maden, içme ile işlenmiş içme, işlenmiş kaynak, işlenmiş maden
suyu ve yapay sodaların üretimi, uygun şekilde ambalajlanması ve satış
esasları Tarım ve Köy işleri Bakanlığı’nca belirlenir.

Tüketicinin korunması iki faktöre bağlıdır. Birincisi kapsamlı bir gıda kodeksi, diğeri ise etkili bir gıda kontrolüdür. Gıda kontrolü; gıda işletmelerinin, satış yerlerinin ve pazardaki gıdaların gıda kodeksine aykırı olup olmadığının belirlenmesidir. Gıda kodeksi ve gıda kontrolü ile ilgili yetkiler, düzenlemeler ve uygulamaların dayanağı kısaca “gıda yasası” diye bilinen düzenlemedir.

1995 yılına kadar, Türkiye’de gıda kodeksi ve kontrolü ile ilgili başlıca yasal düzenleme 1593 sayılı genel halk sağlığına ilişkin yasa ile bu yasaya dayanılarak 1952 yılında yürürlüğe giren ve gıda maddelerinin özelliklerini tanımlayan gıda tüzüğüdür. Gıda kontrolü ile yetkili kuruluş ise Sağlık Bakanlığı’dır.

5179 sayılı Gıda Yasası genel olarak; gıda güvenliği açısından çiftlikten sofraya kadar gıda zincirinin tümünü dikkate almaktadır. Çerçeve niteliğindedir ve ayrıntıların yönetmeliklerle düzenlenmesini öngörmektedir. TSE gıda standartlarını zorunlu uygulamadan kaldırmaktadır, gıda kodeksine aykırı durumlarda verilecek cezaları da tanımlamaktadır. Kontrol yetkisi, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nda toplanmaktadır.

5179 sayılı yasası ile belirlenen başlıca yeni yaklaşımlar ve kurallar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Yasada; uygulama açısından bazı konuların tüzük veya yönetmelik ile düzenlenmesi öngörülebilmektedir. Tüzük, dayanağı yasa olan ve ilgili bakanlıkça hazırlanarak tüm tarafların görüşü alındıktan sonra DANIŞTAY onayı da gerektiren düzenlemedir. Yönetmelik, dayanağı yasa veya tüzük olan ve yetkili bakanlıkça hazırlanarak ilgili tarafların görüşü alındıktan sonra yayınlanan düzenlemedir. Tebliğ ise, dayanağı yönetmelik olan ve yetkili bakanlıkça hazırlanarak ilgili tarafların görüşü alındıktan sonra yayınlanan düzenlemedir. Bunların tümü, RESMİ GAZETE’ de yayınlandıktan sonra yürürlüğe girmektedir.

Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu (UGKK) 7 üyeden oluşmakta ve sekreterya işlerini Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü yürütmektedir. İlgili yönetmeliğe göre UGKK’nin başlıca görevleri; (1) gıda kodeksinin hazırlanması için çeşitli ihtisas alt komisyonlarını seçilmesi ve çalışmalarının denetlenmesi, (2) alt komisyonlarca hazırlanan kodeks tasarılarının ve değişikliklerinin karara bağlaması ve yayımlanmak üzere Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na sunulmadır.

Türk Gıda Kodeksi kapsamındaki tebliğler içerik açısından yatay ve dikey olmak üzere 2 gruba ayrılmaktadır: Yatay tebliğler; asgari kalite ve hijyen kriterleri, pestisit ve hayvan ilaçları kalıntı limitleri, gıdaya bulaşan zararlı maddelerin maksimum limitleri, gıda katkı maddeleri, numune alma, ambalajlama, etiketleme, nakliye, depolama esasları ve analiz yöntemleri gibi gıdaları tümünü kapsayan ortak kuralları ve limitleri belirlemektedir. Dikey tebliğler ise; bir gıda grubu veya gıda maddesine özgü olan kuralları ve özellikleri tanımaktadır ve bunların çoğu baharat, ekmek, lokum, makarna, meyve suyu, tahin, zeytin yağı gibi ürün standardı niteliğindedir.

5179 sayılı yasa, kontrolü ile yetkili kuruluşu Tarım ve Köyişleri Bakanlığı olarak tanımlamaktadır. Ancak; doğasında bulunmayan katkı içeren su ve yapay soda dışındaki doğal kaynak, doğal maden, içme ve tıbbi sular ile enternal beslenme ürünleri dahil özel tıbbi amaçlı diyet gıdalar ve tıbbi amaçlı bebek mamaları konusundaki düzenleme ve kontrol yetkisi Sağlık Bakanlığı’na bırakılmaktadır.

Gıda kontrol uygulamaları; üretim yeri, satış yeri, toplu tüketim yeri, ithalat ve ihracat olmak üzere 5 farklı noktada yürütülmektedir.

Gıda kontrol uygulamaları; üretim yeri, satış yeri, toplu tüketim yeri, ithalat ve ihracat olmak üzere 5 farklı noktada yürütülmektedir. Satış yeri kontrolü, 2 denetçi ile gerçekleştirilir ve ilgili yönetmeliğe göre yapılır.