GIDA MEVZUATI VE KALİTE YÖNETİMİ

Türk Gıda Kodeksi kapsamındaki tebliğ taslakları; ilgili diğer bakanlık, üniversite, özel sektör ve diğer kuruluşlardan uzmanların katıldığı ihtisas alt komisyonları tarafından hazırlanmakta, ilgili kuruluşların görüşü alınarak olgunlaştırılmakta ve Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu (UGGK) onayından sonra Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca yayımlanmakta ve uygulanmaktadır. Piyasaya arz edilecek gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemelerin ilgili tebliğlere uygun olması zorunludur. D şıkkında verilen bilginin doğrusu "UGGK onayını alan tebliğ taslakları Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca yayımlanır," olmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Yatay tebliğler; asgari kalite ve hijyen kriterleri, pestisit ve hayvan ilaçları kalıntı limitleri, gıdaya bulaşan zararlı maddelerin maksimium limitleri, gıda katkı maddeleri, numune alma, ambalajlama, etiketleme, nakliye, depolama esasları ve analiz yöntemleri gibi gıdaları tümünü kapsayan ortak kuralları ve limitleri belirlemektedir. Süt ve süt ürünleri yatay tebliğler kapsamında olmadığı için doğru cevap E'dir.

5179 sayılı yasa, kontrolü ile yetkili kuruluşu Tarım ve Köyişleri Bakanlığı olarak tanımlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

5179 sayılı yasa, kontrolü ile yetkili kuruluşu Tarım ve Köyişleri Bakanlığı olarak tanımlamaktadır. Tarım Bakanlığı adına kontrol görevini Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü (KKGM) yürütmektedir ve bu görevi 81 ildeki il kontrol şubesi ve 39 ildeki il kontrol laboratuarı ile yerine getirmektedir. Analiz amacı ile özel laboratuarları da yetkilendirebilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Denetim ve kontrolün esas amacı; hammadde, ara ürün, bileşen, katkı, ekipman, ambalaj, proses ve tesisin buna uygun olup olmadığının belirlenmesidir. Denetim yıllık kontrol programlarına veya ayrıca kuşku ve ihbara bağlı olarak da yapılmaktadır. I ve III. maddeler doğru olduğundan doğru cevap C'dir.

Denetim ve kontrollerle ile ilgili toplam 20 kural tanımlanmıştır. Bunlardan beşi şunlardır.

Detaylı bilgi ve 20 maddenin tamamını okumak için bkz. s 52-54.

Doğru cevap A şıkkıdır çünkü ifadenin doğrusu "Denetimler eğitilmiş en az iki gıda kontrolörü/gıda denetçisi tarafından yapılır" olmalıdır.

Gıda kontrolü tüketicinin sağlık açısından ve ekonomik bakımdan korunmasını
amaçlayan bir kamu görevidir. Buna resmi gıda kontrolü de denilmektedir.

Gıda kodeksi, gıdaya ilişkin yasal düzenlemeler yapan grubun adıdır. Bu kapsamda;
tüzük, yönetmelik, tebliğ, yönerge gibi düzenlemeler söz konusudur.

Ülkemizde gıda kodeksi ve gıda kontrolü ile ilgili yetkiler, düzenlemeler ve uygulamaların dayanağı  kısaca “gıda yasası” diye bilinen düzenlemedir. Türkiye’de bu anlamdaki düzenleme, 5179 sayılı yasadır.

Gıda yasası: Çiftlikten sofraya gıda zincirinin tümünü kapsamaktadır. 5179 sayılı Gıda Yasası’nın amacı; her türlü gıda ve gıda ile temas eden malzemelerin teknik ve hijyenik kurallara uygun olarak üretilmesi, işlenmesi, muhafazası, pazarlaması ile halkın gereği gibi beslenmesinin sağlanmasıdır.

5179 sayılı yasa, kontrolü ile yetkili kuruluşu Tarım ve Köyişleri Bakanlığı olarak
tanımlamaktadır.

Gıda kontrol uygulamaları; üretim yeri, satış yeri, toplu tüketim yeri, ithalat ve ihracat olmak üzere 5 farklı noktada yürütülmektedir.

Gıda kontrol ve gıda denetim işi ve işlemlerini yerine getirmek üzere, en az 4 yıllık lisans eğitimi almış ziraat, gıda, kimya, su ürünleri mühendisleri, veteriner hekimler, kimyagerler, biyologlar ile gıda bilimi konusunda en az yüksek lisans yapmış diğer meslek gruplarından resmî kontrolleri yapan yetkili makam tarafından, uzmanlık
alanlarında kendi görevlerini yeterince yapmak ve resmi kontrollerin aynı şekilde yürütülmesini sağlamak üzere Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ nca eğitim verilerek yetkilendirilmiş kişilere gıda kontrolörü veya gıda denetçisi denilmektedir.

5179 sayılı yasa, gıda kodeksine aykırı durumlarda, aykırılığın niteliğine göre farklı cezalar uygulanmasını öngörmektedir. Uygulanan başlıca cezalar; üretimden men, idari para cezası, savcılığa suç duyurusu, adli para cezası, hapis, el koyma ve piyasadan toplama ile imhadır.

Özel laboratuar: Gıda analizi için görevlendirilebilen yetkilendirilmiş laboratuarlardır.

Valiliklerin koordinasyonunda yetkili idareler il genelinde uygulanmak üzere yıllık denetim programı hazırlar ve günceller. Denetim ve kontroller, uygun sıklıkta ve gıda maddesinin taşıdığı riskle orantılı olur.

(a), (c), (d), (e) şıkları, tüketicinin ekonomik bakımdan korunması ile ilgilidir. Tüketicinin sağlık açısından korunması ise gıda güvenliğinin sağlanmasına yöneliktir. Gıda güvenliğinin sağlanması, kısaca gıdaların tüketici sağlığını olumsuz etkileyecek özellikte olmamasıdır. Bu açıdan özellikle biyolojik ve kimyasal bozulma ile kalıntı ve bulaşan kontrolü önemlidir. Doğru cevap (b) şıkkıdır.

Bu durum, tüketicinin ekonomik bakımdan korunmasına, yani gıdanın tanımına uygunluğunun sağlanmasına yöneliktir. Başka bir deyişle gıda kendisi olmalı, taklit veya tağşiş edilmiş olmamalıdır. Taklit, gıdanın taşımadığı bir özelliği taşıyor gibi gösterilmesi; tağşiş ise gıdanın tanımlanan özelliklere aykırı olarak üretilmesidir. Burada bir taklit ürün söz konusu olduğu için doğru cevap (e) şıkkıdır. (a), (b), (d) şıkları tağşiş ile, (c) şıkkı ise tüketicinin sağlık açısından korunması ile ilgili olduğundan yanlıştır.

Reklam ve Tanıtım (Madde 21): Gıda maddeleri ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin etiketlenmesi, reklam ve tanıtımı; sahte, yanıltıcı veya gıdanın karakterine, yapısına, özellikle doğasına, özelliklerine, bileşimine, miktarına, dayanıklılığına, orijinine, üretim metoduna göre hatalı bir izlenim yaratacak, gıdanın sahip olmadığı etki ve özelliklere atıfta bulunacak, tüm benzer gıda maddeleri ile aynı özelliklere sahip olduğu halde gıda maddesinin özel karakteristiklerine sahip olduğunu bildiren veya ima eden ifadeleri ve tüketiciyi yanıltacak yazı, resim, şekil ve benzerlerini içermemelidir. Yaşlı arı, tüketiciyi yanıltıcı bir tavır içindedir, 21. Maddeyi ihlâl etmiştir. Doğru cevap (d) şıkkıdır.

Piyasa Denetimi: Tarım Bakanlığı gıdaların, Sağlık Bakanlığı suların kontrolü ile görevlidir. Doğru cevap (d) şıkkıdır.