GIDA MEVZUATI VE KALİTE YÖNETİMİ

Gıda sanayi ile ilişkili sanayi faaliyetleri içerisinde un ve  unlu ürünler, şeker ve şekerli gıdalar, süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, çay, konserve, bitkisel yağ, meyve suları ile tütün ve alkollü içki sanayileri sayılabilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Cumhuriyet sonrası Türkiye'nin sanayileşme süreci ilk olarak gıda sanayi ile başlamıştır. Alpullu şeker Fabrikası ve Bomonti Bira Fabrikası Türkiye'nin ilk üretime geçen fabrikalarıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Normalde insan sağlığına yararlı olan gıda maddeleri, olumsuz çevre şartları, tüketicilerin beslenme konusundaki bilgisizliği (hatalı gıda seçimi, yanlış hazırlama, pişirme ve saklama yöntemlerinin kullanılması vb.), üretimde ilkel yöntemlerin devam etmesi ve hayvanlardaki zoonotik hastalıklar gibi faktörler uzayan zincir sürecinde sağlık açısından tehlikeli olabilmekte ve gıda kaynaklı hastalıkların ortaya çıkarak beslenme sorunlarının boyutlarının büyümesine yol açabilmektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Gıda mevzuatı temel olarak tüketiciyi korumak için çıkarılan ve genel anlamda gıda maddelerinin üretildiği, depolandığı ve satıldığı yerlerin niteliklerini belirleyen yasal düzenlemelerin (kanun, tüzük ve yönetmelikler, vb.) bütününe verilen addır. Mevcut mevzuat çerçevesinde gıda kontrolü gıdanın tüketici çıkarları için otorite tarafından denetlenmesi, gıda güvenliği ise gıda maddelerinin her türlü bozulma ve bulaşma riskinden uzaklaştırılarak tüketime uygun halinin sağlanarak korunması demektir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Tarihte gıda mevzuatının yer aldığı ilk bulgu, Anadolu’da Hitit devrine ait bir sütunda yer almaktadır. Asurlular ağırlık ölçümleri ile ilgili yöntemleri tanımlamış, Mısırlılar bazı gıdalarda etiketlemeyi zorunlu kılmış, Romalılar ise alkollü içecekleri temizlik ve hijyen bakımından denetlemiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Osmanlı imparatorluğunda gıdaya ilişkin hizmetleri düzenlemek üzere ilk mevzuat hükümleri, Fatih Sultan Mehmet tarafından 1485 yılında yemiş iskelesi, sebzehane ve salhanelerde yapılacak narh kontrolüne ilişkin kanunda yer almıştır. Daha sonraki yıllarda ise, Sultan II. Beyazıt tarafından 1501 tarihli ve istanbul, Bursa ve Edirne şehirlerine yönelik ihtisap Kanunları getirilmiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Mamul madde: Belli bir teknoloji kullanılarak elde edilen, tüketime hazırlanmış gıda maddesini ifade eder. 
Mübadeleye konu gıda maddeleri: Satmak veya sair şekilde devretmek üzere depolama, satış maksadıyla teşhir etme ve her ne surette olursa olsun devredilen gıda maddelerini ifade eder.
Kalıntı: Gıdada, tarım ürünlerinde veya bitkilerde, toprakta, suda veya diğer çevresel bileşenlerde, kullanımına izin verilen bir kimyasal üründeki aktif bileşenlerin ve/veya türevleriyle birlikte parçalanma ürünleri ve metabolitleri kalıntısını ifade eder. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Tüketime hazırlamak: Tasnif etme, tartma, ölçme, aktararak ve karıştırarak doldurma, ambalajlama, soğutma ve depolama, muhafaza etme, nakletme ve tüketim öncesi diğer faaliyetleri ifade eder. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Tağşiş: Gıda maddelerinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin, mevzuata veya izin verilen özelliklerine aykırı olarak üretilmesi hâlini ifade eder.
Taklit: Gıda maddesini ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerini; şekil, bileşim ve nitelikleri itibariyle evsafında olmayan özellikleri haiz gibi göstermeyi ifade eder.
Reklam: Gıda maddelerinin satışını artırmak amacıyla yapılan tanıtma şekillerini ifade eder.
Denetim: Bakanlık tarafından gıda kontrol hizmetlerinin yürütülmesi ve/veya doğrulanması için yapılan işlemleri ifade eder.
Tehlike: Gıda maddesinde olan ve oluşabilecek fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak sağlık yönünden ortaya çıkabilecek potansiyel zararı ifade eder. 
Doğru yanıt E seçeneğidir.

Beyaz Doküman, gıda zincirinde, hijyen hükümlerinden, hayvan sağlığı, hayvan refahı ve bitki sağlığı önlemlerine kadar gıda güvenliğine ilişkin tüm konuların ilk kez bir arada ele alındığı bir belgedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kırklareli ilinin Alpullu kasabasında bulunan ve 26 Kasım 1926 tarihinde işletmeye açılan Türkiye’nin ilk şeker fabrikası olan Alpullu şeker Fabrikası' dır Bunu izleyen diğer üç şeker fabrikası Uşak, Eskişehir ve Turhal’da açılmış, 1935’te devlet kontrolü altında toplanmıştır.

AB’nin gıdada getirdiği en önemli değişiklik, gıda işletmelerinin AB koşullarına (hijyen, kalite, kontrol, güvenlik, vb.) uygun hale getirilmesidir. Fakat ülkemizde kayıt dışı üretim yapan ‘merdiven altı’ gıda işletmelerinin sayısının fazlalığı, gıda kontrol hizmetlerinin yetersiz oluşu, toplumun riskli sayılabilecek gıda tüketim alışkanlıklarının olması ve sosyo-ekonomik yapısı gıda güvenliğini etkileyen başlıca olumsuzluklar arasında yer almaktadır.

Gıda Mevzuatı: Tüketiciyi korumak için çıkarılan gıda ile ilgili tüm yasal düzenlemelerdir.

Tarihte gıda mevzuatının yer aldığı ilk bulgu, Anadolu’da Hitit devrine ait bir sütunda yer almaktadır. Bundan yaklaşık 4000 yıl öncesine ait olan bu sütunda, “Komşunun etini zehirleme” yazmaktadır.

Kadı gözetiminde çalışan bu zabıta görevlilerine İhtisap Ağası ya da muhtesip denilir ve emirlerine kol oğlanları adlı bir takım memurlar verilirdi. Zaman zaman padişah ve sadrazam da esnaf kontrolü yapardı.

Türkiye’de gıda güvenliğine ilişkin ilk yasa 1930 yılında çıkarılan 1580 Sayılı Belediye Yasası’dır.

Gıda maddelerinin asgarî kalite ve hijyen kriterleri, pestisit ve veteriner ilaç kalıntıları, katkı maddeleri, gıdaya bulaşan zararlı maddeler, numune alma, ambalajlama, etiketleme, nakliye, depolama esasları ve analiz metotlarını ihtiva eden Türk Gıda Kodeksini ifade eder.

Belli bir teknoloji kullanılarak elde edilen, tüketime hazırlanmış gıda maddesine mamul madde denir.

HACCP ile ilgili belgeleri güncelleştirmek, uygulamak, kayıt ve dokümanları saklamak, denetim ve kontrol sırasında gıda kontrolörlerine göstermekle yükümlü olan işyeri sahibidir. Diğer seçeneklerde belirtilenler devletin yetki ve sorumluluklarıdır.

Beyaz doküman ile gıda mevzuatı ve gıda güvenliğine ilişkin yeni ve radikal bir yaklaşım ortaya konulmaktadır. Beyaz Doküman, gıda zincirinde, hijyen hükümlerinden, hayvan sağlığı, hayvan refahı ve bitki sağlığı önlemlerine kadar gıda güvenliğine ilişkin tüm konuların ilk kez bir arada ele alındığı bir belgedir.